Xây dựng “Nghị quyết sandbox thể chế”
Tại phiên tham luận hội thảo “Cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược vào TPHCM” do Thành ủy, UBND TPHCM phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, tổ chức chiều 27-11, các chuyên gia đều thống nhất quan điểm đề nghị phân cấp, trao quyền TPHCM mạnh mẽ hơn, tạo sự chủ động tối đa cho Thành phố trong thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược.
Với tầm nhìn xây dựng TPHCM thành siêu đô thị sáng tạo, GS-TS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - ĐH Quốc gia Singapore, đề xuất nhiều nội dung “nâng cấp” Nghị quyết số 98/2023/QH15.
Đó là thành lập cơ quan phát triển liên vùng Đông Nam bộ; đảm bảo các nhà đầu tư chiến lược vào TPHCM được hưởng các ưu đãi ở mức cạnh tranh với Singapore, Dubai, Ireland và các khu thương mại tự do của Trung Quốc; cho phép TPHCM tạo nguồn thu mới gắn với phát triển nội sinh, thí điểm cơ chế sandbox, thiết lập cơ chế “đồng hành và đồng kiến tạo” trong phát triển Thành phố và hệ sinh thái với 20 - 50 tập đoàn hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực chiến lược.
Trình bày tham luận tại hội thảo, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng: Tuy vẫn giữ vị thế số 1 về kinh tế trong cả nước, song tốc độ tăng trưởng của TPHCM đang giảm dần từ gần 10 năm nay (thấp hơn bình quân chung cả nước) và chưa có dấu hiệu phục hồi rõ nét.
“TPHCM vẫn “kẹt” trong mô hình tăng trưởng cũ đã hết dư địa và chưa tìm kiếm, xây dựng được động lực tăng trưởng mới; chưa chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới dựa trên nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, năng lực cạnh tranh, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. TPHCM vẫn là đầu tàu kinh tế cả nước nhưng động cơ đã lạc hậu, nếu tiếp tục như thế sẽ không còn đủ lực để “kéo” kinh tế cả nước phát triển”, TS Nguyễn Đình Cung thẳng thắn nhìn nhận.
Bên cạnh đó, tình trạng tắc nghẽn giao thông đô thị, ngập úng, ô nhiễm môi trường… cũng chưa được cải thiện nhiều. Theo chuyên gia này, cùng với áp lực nội tại, bối cảnh quốc tế thay đổi cũng làm cho cách thức tăng trưởng dựa vào FDI và xuất khẩu không còn phù hợp. Thực trạng này tạo nên áp lực thay đổi mang tính lịch sử “bây giờ, hoặc không bao giờ” đối với TPHCM.
Với tiềm lực kinh tế vượt trội so với các địa phương khác, lại đang có không gian phát triển rộng lớn và nhận được sự quan tâm, ủng hộ và tạo thuận lợi về thể chế của Đảng, Nhà nước, đây chính là thời điểm TPHCM hội đủ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để thay đổi tư duy, tháo bỏ mọi rào cản, đổi mới và sáng tạo trong quản trị phát triển để bước lên nấc thang phát triển mới cao hơn.
TS Nguyễn Đình Cung kiến nghị TPHCM định vị lại nhà đầu tư chiến lược như “đối tác kiến tạo phát triển”, xác định rõ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, ưu tiên các nhóm lĩnh vực trọng điểm, đồng thời thiết kế chính sách ưu đãi vượt trội; đề xuất các công cụ huy động và tạo vốn đầu tư; kiến nghị xây dựng “Nghị quyết sandbox thể chế” cho phép Thành phố được thử nghiệm, điều chỉnh linh hoạt các chính sách phát triển, gắn với cơ chế đánh giá, giám sát rủi ro định kỳ để đưa TPHCM thực sự trở thành “phòng thí nghiệm thể chế” của Việt Nam, dẫn dắt đổi mới và phát triển quốc gia.
“TPHCM cần được trao cho bộ công cụ tùy chỉnh chứ không phải “đi xin được làm khác”, TS Nguyễn Đình Cung khái quát.
Chọn nhà đầu tư chiến lược cùng dẫn dắt tăng trưởng
Trong khi đó, TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Nghị quyết số 98/2023/QH15, nhấn mạnh vai trò then chốt của nhà đầu tư chiến lược trong việc dẫn dắt 5 trụ cột tăng trưởng của Thành phố. TS nêu 3 kiến nghị chính gồm: mở rộng danh mục ngành, lĩnh vực thu hút nhà đầu tư chiến lược; linh hoạt hơn trong quy trình lựa chọn nhà đầu tư chiến lược; thiết kế chính sách ưu đãi vượt trội theo nhóm dự án.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn CMC, đề nghị bổ sung vào danh mục các lĩnh vực công nghệ trọng điểm lựa chọn nhà đầu tư chiến lược như trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, AI, IoT, an ninh mạng và hạ tầng cáp quang biển; đồng thời linh hoạt điều kiện về vốn chủ sở hữu cho các dự án công nghệ cao và xây dựng bộ tiêu chí sơ tuyển minh bạch.
TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công thương, nêu 5 đề xuất quan trọng cho TPHCM gồm: kiến tạo mô hình khu thương mại tự do thế hệ mới gắn liền với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và khu vực Cái Mép Hạ; thiết lập cơ chế Quỹ hỗ trợ đầu tư chiến lược phi thuế quan với khả năng thực thi linh hoạt; xây dựng quy trình hành chính “fast-track” 48 giờ đi kèm cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho cán bộ thực thi; phát triển hạ tầng năng lượng xanh theo cơ chế mua bán điện trực tiếp thí điểm; xây dựng hệ sinh thái nhân tài bán dẫn vượt trội.
