Theo thông lệ vào những ngày cuối năm, trang từ điển trực tuyến Dictionary.com lại chọn ra một từ ngữ đại diện cho cả 12 tháng và năm nay 2016 lựa chọn của họ từ xenophobia (tạm dịch là bài ngoại), một từ mang nhiều hàm ý sau những sự kiện gần đây.
Giám đốc điều hành Dictionary.com, ông Liz McMillan cho biết, xenophobia là từ ngữ tương đối mới, xuất hiện trong tiếng Anh vào đầu thế kỷ 19, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: Xenos có nghĩa người lạ, khách lạ; và Phobos là sự sợ hãi, hoảng loạn. Dictionary.com định nghĩa từ này là “sợ hãi hay căm ghét người nước ngoài, những người từ các nền văn hóa khác nhau, hay người lạ”. Liz McMillan nói thêm, từ xenophobia phản ánh mối quan tâm của toàn thế giới đối với sự gia tăng nỗi sợ hãi về sự khác biệt trong năm 2016, đưa nó trở thành lựa chọn hiển nhiên cho vị trí từ khóa của năm. “Chúng tôi không biết hết được những lý do chính xác dẫn tới việc xenophobia trở thành xu hướng tìm kiếm trong năm trên trang của mình, nhưng điều này phản ánh mong muốn của người dùng là muốn hiểu rõ hơn những sự kiện trên toàn cầu”. Chúng ta có thể hiểu bài ngoại như một biểu hiện của sự sợ hãi gây ra bởi sự khác biệt nhận thức. Nếu có thể tiếp xúc nhiều hơn, tìm hiểu kỹ hơn, chúng ta sẽ dễ dàng chấp nhận và đồng cảm với người khác hơn.
Theo Dictionary.com, từ xenophobia được chọn ra dựa trên dữ liệu về những từ được người dùng khắp thế giới tìm kiếm, cũng là từ ngữ phản ánh chủ đề lặp đi lặp lại trên các kênh tin tức trong năm 2016. Xenophobia được định nghĩa theo 2 cách, nhưng cả hai đều phản ánh những cảm xúc sợ hãi và nỗi sợ đó đã xuyên suốt, phủ bóng lên những sự kiện nóng: cuộc trưng cầu về việc nước Anh rời khỏi EU (Brexit), cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, cuộc khủng hoảng người di cư từ Syria của châu Âu, những vụ nã súng của cảnh sát có liên quan đến vấn đề chủng tộc ở Mỹ…
Dữ liệu từ Dictionary.com cho thấy, lượng tìm kiếm từ khóa trên đạt đỉnh vào ngày 24-6, tức chỉ 1 ngày sau khi người dân xứ sở sương mù bỏ phiếu chọn Brexit. Vào ngày này, số người tìm kiếm từ xenophobia tăng đến 938%. Lần thứ hai, lượng tìm kiếm từ này tăng vọt sau khi Tổng thống Mỹ Barack Obama nhắc đến trong bài diễn văn, liên quan đến ứng cử viên của đảng Cộng hòa lúc bấy giờ là Donald Trump. Cũng theo phát hiện của Dictionary.com, từ khóa này là lựa chọn phù hợp sau những cảm xúc phản đối làn sóng nhập cư nhắm đến người tỵ nạn Syria.
Nhìn lại lựa chọn từ khóa những năm gần đây, có thể thấy rằng, lựa chọn của năm nay khác rất nhiều, nó không thể hiện chiều hướng tăng tiến trong xã hội, mà nói về những hiện tượng đáng băn khoăn, trăn trở nhiều hơn. Năm 2014, trang từ điển trực tuyến hơn 20 năm tuổi này đã chọn từ “exposure” (tiếp xúc, phơi nhiễm) - ám chỉ sự lây lan của dịch bệnh Ebola tại Tây Phi và động thái của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Trung Đông.
Ngoài ra, từ xenophobia còn xuất hiện trong lĩnh vực công nghệ, thể hiện sự khó chịu của con người khi phải đối mặt với tính khác biệt trong công nghệ. Thuật ngữ này dùng để chỉ những cảm giác khó chịu hay ghê tởm mà mọi người cảm nhận về các sản phẩm điện ảnh dùng công nghệ máy tính để bắt chước cho giống với con người.
VIỆT ANH
