Thời gian gần đây, việc các ca sĩ, diễn viên điện ảnh quốc tế vì những lý do khác nhau tới Việt Nam giao lưu đã trở thành chuyện bình thường. Thế nhưng, cũng trong xu thế giao lưu quốc tế đó, việc nhà văn quốc tế đến Việt Nam lại đem đến những sắc thái riêng.
- Khi nhà văn là ngôi sao
Vào nhiều năm trước, việc nhà thơ, nhà văn đến giao lưu, bình luận tác phẩm với công nhân, với các độc giả được coi là một hoạt động văn hóa bình thường, giàu ý nghĩa. Tuy nhiên, đến giai đoạn mở cửa, làn sóng giải trí hiện đại với phim ảnh, internet, trò chơi trực tuyến… tràn vào trong nước đã làm xao nhãng nhu cầu đọc sách. Dần dần, các hoạt động giao lưu giữa nhà văn với bạn đọc ít dần đi về số lượng và nhạt hơn về chất lượng.
Chính vì thế, cuối năm 2008, thông tin chuyến thăm Việt Nam của nhà văn Pháp Marc Levy, nhân dịp một sự kiện văn hóa đọc do Sứ quán Pháp tổ chức, đã không gây chú ý nhiều cho mọi người. Thông tin chỉ trở nên bất ngờ khi Marc Levy, một nhà văn, lại được đón chào như một ngôi sao điện ảnh. Người hâm mộ đón ông tận sân bay với hoa, băng rôn cùng những cái ôm hôn, hàng xấp cuốn sổ xin chữ ký liên tiếp được đưa ra. Điều đáng ngạc nhiên là những người hâm mộ ông đều là giới trẻ, thành phần vốn luôn bị cho là kém mặn nồng với văn hóa đọc nhất trong thời gian qua.
Sức thu hút của nhà văn này cho thấy văn hóa đọc trong nước đã có những phát triển mới. Một trong những điển hình minh họa cho nhận xét này là việc Nhã Nam, đơn vị chuyên làm sách văn học nổi tiếng hiện nay, cũng là nơi thực hiện các cuốn sách của Marc Levy, đã nhanh chóng kết hợp chuyến thăm của nhà văn với việc quảng bá, giao lưu sách. Các cuộc giao lưu của ông với bạn đọc đã thu hút rất đông bạn trẻ tham gia. Hoạt động này được đánh giá là thuần túy khuyến khích văn hóa đọc hơn là một hình thức kinh doanh sách, vì hầu hết sách Marc Levy đã ăn khách từ trước và chuyến thăm của ông cũng không làm cho sách bán chạy hơn.
Nhà văn Marc Levy trong vòng vây bạn đọc hâm mộ.
Sự thành công từ chuyến thăm của Marc Levy đã khiến các đơn vị kinh doanh sách phát hiện ra một hình thức quảng bá sách, tuy chẳng lạ nhưng lại vẫn mới. Nhã Nam tới đây dự tính sẽ mời nhà văn Trung Quốc Lý Nhuệ, người được bạn đọc Việt Nam biết đến nhiều qua tác phẩm Ngân thành cố sự. Sau đó đơn vị dự kiến sẽ mời tiếp một nhà văn Pháp khác sang Việt Nam giao lưu.
Ngoài Nhã Nam đang chủ động mời, nhiều nhà văn quốc tế khác đã có kế hoạch chủ động đến Việt Nam, nơi được đánh giá là một thị trường sách đầy hứa hẹn. Nhà văn Ý Paolo Giordano, tác giả cuốn Sự cô đơn của những con số nguyên tố (hơn 1 triệu bản đã được bán ra tại Ý ngay khi xuất bản) đang sắp xếp kế hoạch qua Việt Nam. Dự kiến, ông sẽ gặp gỡ độc giả là các bạn sinh viên tại một số trường đại học trong nước. Đặc biệt, thông tin nhà văn nữ Katarzyna Grochola (Ba Lan) cũng đang đề nghị đến Việt Nam giao lưu với bạn đọc, được nhiều người trông đợi. Bà là tác giả của tác phẩm từng gây xôn xao ở Việt Nam Xin cạch đàn ông.
- Và khi nhà văn không thể giới thiệu tác phẩm
Trong lúc các nhà văn quốc tế nô nức tìm vào Việt Nam giới thiệu sách, giao lưu bạn đọc, thì ngược lại, các nhà văn trong nước lại khá yên ắng. Đều đặn nhất có lẽ chỉ còn mỗi nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, mà nhiều trong số các hoạt động giao lưu đó lại do bạn đọc hâm mộ tự tổ chức, như cuộc giao lưu vừa được diễn ra tại nhà sách Phương Nam.
Trước đây, khi cho ra mắt tác phẩm đầu tay Eragon, nhà văn trẻ Christopher Paolini đã phải tạm nghỉ học để đi khắp các nhà sách trên toàn nước Mỹ giới thiệu tác phẩm của mình. Kết quả, Eragon trở thành một trong những tác phẩm văn học thiếu nhi thành công nhất nước Mỹ, sau Harry Potter.
Tại Việt Nam, việc nhà văn chủ động quảng bá tác phẩm của mình cũng có khá nhiều, như khi Tiến Đạt ra mắt Thể xác lưu lạc đã mời bạn bè, người quen đến giới thiệu. Bùi Anh Tấn ra mắt Hành trình của sói cũng gặp gỡ giới thiệu… Thế nhưng, những hoạt động đó hầu như chỉ mang tính chất cá nhân hay nhỏ lẻ. Bản thân các nhà văn cũng không đủ khả năng để tổ chức những hoạt động quảng bá, giao lưu. Để có thể hỗ trợ các nhà văn có điều kiện giao lưu với bạn đọc tạo thành sự kiện còn cần cả sự hỗ trợ của nhiều đơn vị, như đã làm với các nhà văn quốc tế đang tiến vào trong nước hiện nay
TƯỜNG VY
