Ngày 17-11, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp Bộ Công an, Thành ủy TPHCM tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Định hướng nghiên cứu giáo dục và bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc”.
Chủ trì hội thảo có các đồng chí: Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TPHCM; Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó giám đốc Thường trực Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an.
Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Phúc, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT, nhấn mạnh rằng quyền học tập là một trong những quyền cơ bản nhất của con người, và Việt Nam kiên định mục tiêu bảo đảm giáo dục công bằng, bình đẳng cho mọi người dân. Đồng chí cho biết Bộ GD-ĐT đã tích hợp nội dung về quyền con người vào toàn bộ chương trình giáo dục, từ môn đạo đức ở tiểu học đến giáo dục pháp luật ở THPT.
Từ năm 2027, Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng giáo viên để nâng chất lượng giảng dạy, bảo đảm nội dung giáo dục quyền con người được triển khai đầy đủ và toàn diện hơn.
Ở góc độ an ninh, Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm, nguyên Giám đốc Học viện Cảnh sát Nhân dân, cho biết nội dung quyền con người đã được tích hợp xuyên suốt trong đào tạo lực lượng công an, nhất là các môn thực thi pháp luật đúng mực và đạo đức công vụ.
Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm đề xuất đưa nội dung quyền con người vào mọi hoạt động nghiên cứu khoa học, không chỉ trong lực lượng công an mà cả viện kiểm sát và các cơ quan tư pháp khác. Đồng thời, ông cho rằng TPHCM cần nghiên cứu đề tài về đấu tranh, phản bác thông tin xấu độc và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bởi trong kỷ nguyên số, bảo vệ an toàn thông tin và dữ liệu cá nhân là nhiệm vụ cấp thiết.
Ở góc độ chính sách địa phương, đồng chí Hoàng Nguyên Dinh, Phó Chủ tịch UBND TPHCM, khẳng định thành phố bảo vệ và bảo đảm quyền con người bằng những chính sách cụ thể, hướng tới mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng sống của người dân.
TPHCM tập trung vào các lĩnh vực mà người dân quan tâm nhất: giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường và thu nhập. Thành phố cũng không còn nhà tạm, nhà dột nát, đồng thời chung tay với các địa phương khác xóa nhà tạm trên toàn hệ thống.
Đáng chú ý, TPHCM phấn đấu đến năm 2030 di dời khoảng 20.000 căn nhà ven kênh rạch, với vốn đầu tư công khoảng 47.000 tỷ đồng. Riêng giáo dục, thành phố đã có 435 dự án với hơn 2.800 phòng học mới, đồng thời miễn học phí cho học sinh; mỗi năm dành hơn 2.000 tỷ đồng hỗ trợ bảo hiểm y tế cho học sinh và người cao tuổi.
Không để oan sai trong hoạt động tư pháp
Đi vào chiều sâu cải cách tư pháp, TS Nguyễn Đức Thái, Phó Viện trưởng VKSND Tối cao, cho rằng hoạt động tư pháp luôn tác động trực tiếp đến quyền con người. Từ thực tiễn công tác, đồng chí đề cập ba nhóm quyền cần được bảo vệ song hành: quyền của người bị buộc tội; quyền của người bị hại và cộng đồng; cùng quyền của những người tham gia các vụ án dân sự.
Với nhóm người bị buộc tội, đồng chí nhấn mạnh yêu cầu then chốt là “phải xử lý đúng, không để xảy ra oan sai”, bởi bất kỳ sai sót nào cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền con người của họ. Vì vậy, thời gian qua, VKSND Tối cao đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế oan sai và không để lọt tội phạm. Bên cạnh việc siết trách nhiệm và nâng chất lượng đội ngũ, ngành kiểm sát còn yêu cầu lực lượng công tố và kiểm sát điều tra làm việc theo tinh thần sớm hơn, sâu hơn, sát hơn, phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra.
Ngoài ra, lãnh đạo VKSND Tối cao cũng thường xuyên yêu cầu toàn ngành thận trọng trong phê chuẩn các lệnh, quyết định của cơ quan điều tra: chỉ phê chuẩn khi có đủ căn cứ; nếu thiếu thì phải yêu cầu bổ sung; còn khi điều kiện chưa bảo đảm thì kiên quyết không phê chuẩn. Nhờ đó, số vụ oan sai giảm rõ rệt.
Những năm gần đây, tình trạng oan sai “giảm rõ”. Trước đây, mỗi năm vẫn xuất hiện vài trường hợp tòa tuyên không phạm tội, nhưng riêng năm 2025 không có trường hợp nào. Ngay cả các quyết định đình chỉ vì hành vi không cấu thành tội phạm cũng đã giảm từ 10 xuống còn 4 trường hợp.
Đối với nhóm quyền của người bị hại và cộng đồng, các phân tích tại hội thảo cho thấy ngành kiểm sát xác định việc xử lý nghiêm hành vi phạm tội là biện pháp quan trọng để răn đe, giáo dục và phòng ngừa, qua đó bảo vệ quyền con người cho cả xã hội.
