Tại Việt Nam, điện năng dùng cho chiếu sáng chiếm 35% tổng điện năng tiêu thụ (trên thế giới tỷ lệ này chỉ chiếm khoảng 16-17%). Trong đó, hệ thống chiếu sáng công cộng đang là lĩnh vực tiêu tốn nhiều năng lượng do thiết kế, lắp đặt thiết bị và sử dụng chiếu sáng chưa hiệu quả.
Chiếu sáng công cộng tốn 130 tỷ đồng/năm
Theo Trung tâm tiết kiệm năng lượng TPHCM, hiện tại các thành phố lớn của Việt Nam chủ yếu dùng đèn thủy ngân cao áp hoặc sodium cao áp cho hệ thống chiếu sáng công cộng. Loại đèn này tiêu thụ nhiều điện năng, hiệu suất chiếu sáng chưa cao, tuổi thọ trung bình chỉ đạt 6.000 - 18.000 giờ, chất lượng và hiệu quả sử dụng còn rất thấp. Hệ thống các trạm điều khiển đèn vẫn chỉ được điều khiển bằng tủ cục bộ và hầu như chưa có thiết bị điều khiển chiếu sáng cho hệ thống (điều khiển công suất - cường độ chiếu sáng, thời gian chiếu sáng). Theo báo cáo kiểm toán năng lượng của Trung tâm Tiết kiệm năng lượng TPHCM, hiện nay hệ thống chiếu sáng thành phố tiêu thụ hơn 162 triệu kWh điện/năm, trong đó chiếu sáng công cộng chiếm khoảng 90 triệu kWh/năm, ước tính ngân sách TP phải chi trả hơn 130 tỷ đồng/năm. Trong số 102.500 bóng đèn chiếu sáng công cộng hiện đang sử dụng, đèn cao áp HPS 400W chiếm 2,4%, đèn HPS 250W chiếm 39% và đèn HPS 100-150W chiếm 58,5%.
Hệ thống chiếu sáng công cộng đang tiêu tốn nhiều năng lượng do thiết kế, lắp đặt thiết bị và sử dụng chiếu sáng chưa hiệu quả. Ảnh: PHẠM CAO MINH
Cải thiện và giảm thiểu chi phí cho hệ thống chiếu sáng công cộng là một vấn đề đang được quan tâm trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế, không chỉ đơn thuần là chất lượng chiếu sáng mà phải làm thế nào để tạo ra một môi trường an toàn hơn cho những người tham gia giao thông và mỹ quan đô thị.
Hiện nay, các hệ thống chiếu sáng công cộng vận hành hiệu quả chưa cao, từ 22 giờ đêm đến 6 giờ sáng lưu lượng phương tiện tham gia giao thông ít nhưng ánh sáng đèn đường vẫn được duy trì như khoảng thời gian từ 18 giờ đến 22 giờ. Việc duy trì 100% công suất chiếu sáng là không cần thiết và gây lãng phí điện năng. Mặt khác, một trong những rào cản lớn nhất của việc phát triển rộng rãi chiếu sáng hiệu suất cao ở Việt Nam là tình trạng thiếu kiến thức, kỹ năng và thông tin của các nhà hoạch định chính sách, các nhà thiết kế, các nhà sản xuất và đội ngũ vận hành bảo dưỡng. Ngoài ra, các doanh nghiệp khi tham gia sản xuất các loại sản phẩm này đều có chung một nỗi lo đó là tài chính. Họ chưa dám mạo hiểm đầu tư những sản phẩm có chi phí cao như vậy. Những điều này đã và đang gây ra sự lãng phí và tiêu tốn điện năng rất nhiều trong chiếu sáng công cộng.
Hướng đến công nghệ xanh
Để giảm chi phí điện năng và đối phó với tình trạng thiếu điện thường xuyên, trong những năm gần đây, một số thành phố lớn đã phải dùng biện pháp tắt 1/3 đến 1/2 số đèn chiếu sáng công cộng, làm ảnh hưởng đến độ sáng cần thiết và an toàn trong giao thông. Trong khi hệ thống chiếu sáng công cộng lại vô cùng cần thiết với chức năng góp phần đảm bảo an toàn giao thông, trật tự an ninh xã hội, làm đẹp cảnh quan, một cách gián tiếp góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân đô thị. Khi hệ thống chiếu sáng công cộng được đầu tư xây dựng nghiêm túc chính là dấu hiệu để hình thành nên những khu dân cư tập trung và làm tiền đề cho sự phát triển của đô thị mới. Thách thức cho các địa phương liên quan đến mạng lưới chiếu sáng công cộng là phải gia tăng chất lượng chiếu sáng nhưng lại giảm điện năng tiêu thụ và cắt giảm ngân sách hoạt động hàng năm.
Để giải được bài toán này, ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Trung tâm tiết kiệm năng lượng TPHCM, cho biết, hiện nay xu hướng chung của thế giới là sử dụng đèn LED để thay thế cho các loại đèn cao áp trong chiếu sáng công cộng. Với giải pháp thay thế toàn bộ hệ thống đèn trên bằng đèn LED công suất 65-200W, TPHCM sẽ có tiềm năng tiết kiệm được 55.315.699kWh/năm, tương đương khoảng 88 tỷ đồng/năm, ước tính giảm 31 tấn phát thải CO2 vào môi trường mỗi năm. Đồng thời chi phí cho bảo trì, bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng giảm đáng kể, tiết kiệm ngân sách cho thành phố.
Có thể nói, sử dụng các công nghệ chiếu sáng hiện đại, kết hợp với các giải pháp kỹ thuật để đảm bảo độ chiếu sáng là giải pháp tích cực trong việc tiết kiệm năng lượng, chứ không thể đơn thuần là cắt giảm nguồn chiếu sáng. Trong đầu tư, các đơn vị cần có sự nghiên cứu, mạnh dạn đầu tư các thiết bị hiện đại, công nghệ chiếu sáng tiên tiến để vừa đảm bảo tiết kiệm năng lượng, vừa mang lại lợi ích lâu dài cho nhà đầu tư. Nếu áp dụng các giải pháp này, mô hình tiết kiệm điện năng sẽ đem lại hiệu quả tốt do tiết kiệm được nguồn điện năng khá lớn.
MINH HẢI
