Hằng năm cứ sau Tết Nguyên đán, từ mùng 8 đến 12 tháng giêng Âm lịch, ở khu Ngã tư Bảy Hiền (phường 11, quậnTân Bình), nơi tập trung khá đông người miền Trung cư ngụ lại diễn ra một lễ đặc biệt gọi là Cúng Xóm.
Quang cảnh lễ Cúng Xóm ở phường 11, quận Tân Bình.
Không biết từ bao giờ, nhưng có lẽ từ rất lâu, tục Cúng Xóm đã tồn tại như là một nét văn hóa đặc trưng, ít nơi có. Người dân trong mỗi khu xóm cùng nhau đóng góp tiền của, công sức, rồi chọn ngày phù hợp để bày lễ đàn, trước cúng Thành Hoàng bổn xứ, sau cầu siêu những người vì nước quên mình, kế đó cầu an, cầu xin sức khỏe cho tất cả cư dân tại đây. Thường lễ cúng diễn vào buổi tối, trong không khí trầm mặc thiêng liêng, nhang đèn lung linh, cùng với vật phẩm dâng cúng.
Để chuẩn bị chu đáo cho buổi Cúng Xóm, các chị phụ nữ đã rủ nhau đi chợ, bày chén dĩa, nấu nướng ngay từ rất sớm, tạo nên một không khí vui vẻ, đoàn kết, nói cười rôm rả trông thật nhộn nhịp. Chị Chín, nhà số 17 đường Võ Thành Trang, vui vẻ cho biết: “Tuy mệt nhưng chị em rất vui, năm nào cũng trông chờ đến ngày Cúng Xóm để họp mặt đông đủ, mỗi người một tay, vừa làm vừa chuyện trò thân mật, thắm thiết tình xóm giềng”.
Ngã tư Bảy Hiền, nơi nổi tiếng một thời với ngành dệt thủ công, đã đem lại cơm ăn áo mặc cho bao người lao động chân chính, và cũng là nơi nổi tiếng với truyền thống Cúng Xóm đầu năm tốt đẹp này. Thật đáng trân trọng biết bao! |
Khi chiều xuống cũng là lúc các bác lớn tuổi điều động những thanh niên kê dọn bàn ghế, giăng đèn và bày đồ thờ cúng. Nơi lập bàn thờ cũng là con đường chính của xóm.
Chỉ cho chúng tôi thấy bàn thờ cúng vừa được lập xong, bác Nguyễn Tăng Bang đã ngoài 70 tuổi, một cư dân lâu năm ở khu Bảy Hiền, hồ hởi nói: “Tục Cúng Xóm ở đây đã có từ lâu, xuất phát từ những người dân miền Trung lưu lạc vào Sài Gòn tìm kế sinh nhai, lập thành khu dệt Bảy Hiền để tưởng nhớ công ơn người khai pháù miền đất này. Nay lệ này đã trở thành một sinh hoạt văn hóa đầu năm không thể thiếu được đối với người dân nơi đây”.
Chẳng mấy chốc, bà con dân phố đã đổ về khu hành lễ trong tiếng chiêng trống mời gọi. Những năm làm ăn thuận lợi, lại mời thêm ban nhạc lễ khiến cho buổi lễ càng trang trọng. Buổi Cúng Xóm diễn ra theo nghi thức cúng đền miếu ngày xưa, những người tham gia lễ tế mặc áo mão, khăn đóng áo dài. Trong tiếng nhạc lễ khởi sự tế, trống chiêng nổi lên rền vang, sau đó đọc văn tế Thần, văn tế Âm linh.
Khi lễ tế tự chấm dứt, mọi người lần lượt vào lễ bái, cuối cùng là buổi liên hoan vui vẻ. Anh Võ Hữu Châu, 24 tuổi, đã phấn khởi nói: “Tụi em là thế hệ trẻ, từ nhỏ đã dự nhiều buổi Cúng Xóm, thường do các bậc chú bác đứng ra chủ trì, bây giờ, tụi em bắt đầu học cách tổ chức Cúng Xóm để sau này kế tục truyền thống lễ hội tốt đẹp này”.
Ngô Đăng Bảy
