Mua sắm dưới lòng đất
Tại tòa nhà Landmark 81 (phường Thạnh Mỹ Tây) có 3 tầng hầm (B1, B2, B3). Tầng B1 là khu vực giải trí và mua sắm sôi động, bao gồm rạp chiếu phim, sân trượt băng và các nhà hàng, quán cà phê. Tầng B2 và B3 là bãi đậu xe cho toàn tòa nhà. Tương tự, Vincom Center Đồng Khởi (phường Sài Gòn) nằm ngay giữa trung tâm TPHCM được xây dựng với 6 tầng hầm. Các tầng hầm được khai thác làm trung tâm dịch vụ, thương mại và bãi đậu xe hiện đại. Trong khi đó, tại tầng hầm khu B Công viên 23-9 (phường Bến Thành) có tổng diện tích 11.000m2 đã được khai thác làm chợ dưới lòng đất - Central Market. Khu chợ này dành riêng hơn 4.000m2 làm bãi đậu xe để góp phần giải quyết nạn đậu xe trên lòng lề đường ở khu vực trung tâm.
Ảnh: THANH HIỀN
Khu vực phường Vũng Tàu, việc khai thác không gian ngầm cũng được chú trọng. Điển hình là tại tuyến đường Lê Hồng Phong, một trong những trục chính, trung tâm của phường Vũng Tàu, dài khoảng 4km, nối từ bùng binh Đài Liệt sĩ đến đường Lê Lợi, vốn dĩ là nỗi ám ảnh của người dân vì dây cáp viễn thông, truyền hình chằng chịt, thì nay đã được ngầm hóa hoàn toàn. Không gian đô thị thông thoáng hơn hẳn. Ngoài ra, các tuyến đường như Trần Hưng Đạo, Hoàng Hoa Thám..., từ tháng 8 đến nay, phường Vũng Tàu đã tổ chức thu gọn hệ thống dây điện, dây cáp quang, dây viễn thông để thực hiện ngầm hóa.
Ông Nguyễn Tấn Bản, Bí thư Đảng ủy phường Vũng Tàu, cho biết, ngoài việc ngầm hóa hệ thống dây điện, dây cáp quang, dây viễn thông thì các dự án mới được đầu tư xây dựng cũng tính toán phương án quy hoạch một phần không gian ngầm để tiết kiệm diện tích, giảm tải giao thông trên mặt đất… Cụ thể, dự án chỉnh trang trục đường Thùy Vân (phường Vũng Tàu) với tổng mức đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng đang thực hiện 5 hầm đi bộ qua đường.
Theo ông Đoàn Hải Linh, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Vũng Tàu, hệ thống 5 hầm đi bộ xuyên qua đường Thùy Vân là lời giải cho bài toán giao thông luôn ùn tắc tại khu vực này, đặc biệt vào mùa cao điểm du lịch. Công trình không chỉ giúp người đi bộ tiếp cận dễ dàng các tiện ích đô thị mà còn đảm bảo sự thông suốt cho tuyến đường ven biển sầm uất nhất của đô thị biển Vũng Tàu.
Bổ sung nhiều quy hoạch không gian ngầm
TPHCM đã bổ sung quy hoạch không gian ngầm tại một số đồ án quy hoạch phân khu. Điển hình là đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 Khu trường đua Phú Thọ đã được UBND TPHCM phê duyệt năm 2018 có diện tích 48,54ha. Tuy nhiên, đến tháng 5-2025, đồ án này được điều chỉnh bổ sung nội dung quy hoạch không gian ngầm. Theo quyết định điều chỉnh, nội dung bổ sung quy hoạch không gian ngầm sẽ cập nhật ranh quy hoạch không gian ngầm đã được xây dựng, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng. Theo đó, không gian ngầm theo đồ án được duyệt là công trình tầng hầm bãi gửi xe và hệ thống giao thông ngầm với 3 hầm đường bộ kết nối có tổng chiều dài quy hoạch gần 80m.
Đối với khu trung tâm hiện hữu TPHCM (930ha) đã được UBND TP phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị 1/2000 vào năm 2012, không gian ngầm sẽ được phát triển tại các khu vực bên dưới đường Lê Lợi, phố đi bộ Nguyễn Huệ làm trung tâm thương mại; giữa ga metro Bến Thành và ga metro Nhà hát Thành phố, giữa ga metro Nhà hát Thành phố và đường Tôn Đức Thắng làm đường bộ, bãi đậu xe, trung tâm mua sắm; không gian ngầm bên dưới ga metro Bến Thành làm quảng trường ga và trung tâm mua sắm; không gian bên dưới Công viên 23-9 làm đường bộ ngầm, bãi đậu xe, bến xe buýt và trung tâm mua sắm…
Đến năm 2024, UBND TPHCM đã ban hành quyết định bổ sung quy hoạch không gian xây dựng ngầm. Nội dung bổ sung quy hoạch không gian ngầm đối với nhóm nhà ở thấp tầng, nhà ở riêng lẻ, cho phép xây dựng tối đa 1 tầng hầm để bố trí tầng kỹ thuật, bãi đậu xe. Trường hợp nhà ở riêng lẻ kết hợp chức năng khác có nhu cầu xây dựng từ 2 tầng hầm trở lên, phải lập quy hoạch chi tiết. Đối với nhóm nhà ở cao tầng (chung cư), các công trình dịch vụ, công cộng và trụ sở, công trình xây dựng khác cho phép xây dựng tầng hầm phù hợp quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng.
Gần đây nhất, khu đất số 1 đường Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài) được TPHCM chủ trương chuyển làm công viên và Sở Xây dựng đã đề xuất điều chỉnh quy hoạch đô thị tỷ lệ 1/2000. Trong đó, đề xuất nghiên cứu điều chỉnh cục bộ quy hoạch khu vực để đáp ứng được mục tiêu hình thành công viên cây xanh, không gian sân chơi phục vụ công cộng, đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 và kết hợp khai thác không gian ngầm.
