Cây xanh không phải vật trang trí, nhất là những cây cổ thụ đã tồn tại hàng trăm năm giữa đô thị. Chúng là lá phổi, là bóng mát, là tấm khiên giảm nhiệt và lọc bụi mịn - thứ đang bủa vây hầu hết các thành phố lớn.
Cắt tỉa là cần thiết, nhưng khi cắt đến mức triệt lá, chúng ta đã giảm khả năng quang hợp của cây xuống mức tối thiểu, việc đó chẳng khác gì rút ống thở ở người già, bắt họ phải “tự xoay xở” bằng sức lực cuối cùng.
Đáng nói, đây không phải lần đầu cây cổ thụ ở TPHCM bị xử lý theo cách “trụi lủi” như thế. Thế nhưng mỗi lần dư luận lên tiếng, người ta lại nghe những lời giải thích quen thuộc: bảo dưỡng định kỳ, bảo đảm an toàn, giảm nguy cơ gãy đổ… dù thực tế vẫn có những vụ cây ngã làm chết người đi đường.
An toàn tính mạng là tối thượng, nhưng không thể vì điều đó mà che lấp những bất cập rõ ràng. Các đơn vị chăm sóc cây xanh không thể mãi đưa ra những lý do chung chung mà đã đến lúc phải có dữ liệu, căn cứ khoa học, con số minh bạch.
Dư luận cần biết mỗi năm có bao nhiêu cây bị tỉa trụi lá, trong số đó bao nhiêu cây chết, bao nhiêu cây còn khỏe, bao nhiêu cây sống trong trạng thái èo uột… để làm thông số tham chiếu.
Và một câu hỏi lớn hơn: liệu việc cắt trụi như vậy có phải giải pháp duy nhất? Liệu có những cách làm có thể dung hòa giữa an toàn, sinh trưởng tự nhiên và mỹ quan đô thị? Các đô thị lớn trên thế giới đang ứng xử với cây xanh như thế nào, kinh nghiệm bảo vệ cây xanh của họ ra sao?...
Nhiều người lo ngại khi công việc sống còn này vẫn giao cho các đội thi công chỉ chú trọng sự gọn gàng hơn là sự sống của cây thì tình trạng cắt tỉa cực đoan như trên vẫn sẽ còn tiếp diễn.
Rõ ràng, an toàn công cộng không đồng nghĩa với sự dễ dãi. Không thể vì một vài trường hợp cây gãy nhánh, ngã đổ mà đánh đồng để rồi hành xử đồng loạt theo một công thức duy nhất, bất kể tuổi thọ, sức khỏe hay chức năng sinh thái của từng cây.
Cây xanh đô thị không phải những khúc gỗ biết đứng. Chúng là những cỗ máy sinh học tạo bóng mát, oxy, độ ẩm và cả sự sống cho một thành phố đang nóng lên từng ngày.
Vì vậy, cần có những giải pháp quản lý cây xanh dựa trên cơ sở khoa học và nhân văn, nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững của mảng xanh đô thị thành phố.
