Đẩy mạnh kiểm định chất lượng theo chuẩn quốc tế

Tín hiệu tích cực

Theo Bộ GD-ĐT, năm học 2024-2025, công tác KĐCL giáo dục đại học có nhiều chuyển biến tích cực, số trường và chương trình đào tạo đạt chuẩn đều tăng mạnh, thể hiện rõ xu hướng nâng cao chất lượng và hội nhập quốc tế của các trường trong cả nước.

Tính đến cuối tháng 9-2025, cả nước có 200 cơ sở giáo dục đại học được công nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng trong nước, tăng so với 193 trường của năm học trước. Đặc biệt, số trường được công nhận đạt chuẩn kiểm định quốc tế là 16 (tăng 5 trường so với năm học trước).

Về chương trình đào tạo, tổng số chương trình được kiểm định cũng tăng mạnh, từ 1.917 lên 2.609 chương trình. Trong đó, số chương trình được công nhận đạt chuẩn trong nước tăng từ 1.373 lên 1.915, theo chuẩn quốc tế tăng từ 544 lên 694.

Bộ GD-ĐT cho rằng, những con số này phản ánh rõ nét sự quan tâm ngày càng cao của các trường đại học đối với công tác đảm bảo và KĐCL. Đặc biệt, việc tăng số lượng cơ sở và chương trình kiểm định theo chuẩn quốc tế cho thấy định hướng rõ ràng của ngành trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, hướng đến hội nhập sâu rộng với giáo dục khu vực và thế giới.

Trong khi đó, theo đại diện của các chuyên gia KĐCL giáo dục đại học, việc gia tăng số trường và chương trình đạt các chuẩn kiểm định quốc tế là tín hiệu đáng mừng. Điều này cho thấy “văn hóa chất lượng” được các cơ sở đào tạo “nói thật, làm thật” chứ không làm theo phong trào như giai đoạn trước đây. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho nhà trường, cho người học mà còn góp phần nâng cao vị thế và uy tín của giáo dục đại học Việt Nam với khu vực, với thế giới.

Trong năm 2025, Bộ GD-ĐT đã công nhận hoạt động cho 4 tổ chức kiểm định nước ngoài tại Việt Nam, nâng tổng số tổ chức kiểm định nước ngoài tại Việt Nam hiện nay là 11 tổ chức. Hiện nay, tại Việt Nam, các tổ chức kiểm định quốc tế đang hoạt động gồm có AUN-QA (khu vực ASEAN); HCERES (Pháp), QAA (Anh), FIBAA (Đức), AQUAS (Đức), ASIIN (Đức), ACQUIN (Đức), THE - ICE (Australia), ACBSP (Mỹ), ABET (Mỹ), JUAA (Nhật Bản).

Nâng chất và kiểm soát công tác kiểm định

Tại Hội nghị Giáo dục đại học năm 2025 mới đây, lãnh đạo Bộ GD-ĐT thẳng thắn nhìn nhận: bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo đảm và KĐCL giáo dục đại học năm học 2024-2025 vẫn bộc lộ một số hạn chế.

Cụ thể, hệ thống văn bản pháp luật vẫn còn chậm so với yêu cầu đổi mới, chưa đáp ứng đầy đủ tính đồng bộ và khả năng áp dụng trong thực tiễn; công tác giám sát, đánh giá các tổ chức kiểm định mới chỉ thực hiện một phần, chưa bao quát toàn diện, dẫn đến hiệu lực quản lý nhà nước chưa cao; ở nhiều cơ sở giáo dục, việc cải tiến còn nặng tính hình thức, thiếu sự gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển; số lượng cơ sở và chương trình được công nhận tuy tăng nhưng phân bổ chưa cân đối, đặc biệt là sự tham gia vào các chuẩn quốc tế còn hạn chế; đội ngũ kiểm định viên chưa đa dạng về ngành, lĩnh vực, vẫn thiếu kiểm định viên ở một số lĩnh vực...

Những hạn chế này đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt và giải pháp đồng bộ để nâng cao năng lực đội ngũ, hiệu quả của hoạt động kiểm định trong thời gian tới.

Theo TS Nguyễn Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo (Đại học Quốc gia TPHCM), công tác đảm bảo chất lượng giáo dục đại học có hai phần: bên trong và bên ngoài. Cả hai phần này cần được tiến hành song song. Để nâng cao hệ thống quản lý chất lượng bên trong, các trường cũng như cơ quan quản lý cần tăng trách nhiệm giải trình của từng cơ sở giáo dục, công khai những số liệu thật cụ thể (ví dụ như số liệu tỷ lệ đầu vào, các nguồn lực nghiên cứu, đào tạo, bài báo khoa học, đầu ra...) để xã hội giám sát.

Về hệ thống quản lý chất lượng bên ngoài, kiểm định hiện đang là gánh nặng cho nhiều trường đại học. Nên chăng cần xem lại cơ chế kiểm định, với cơ sở giáo dục thì việc kiểm định là bắt buộc; nhưng với chương trình, nếu cơ sở giáo dục có hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong mạnh, hệ thống tự kiểm định các chương trình mạnh thì nên công nhận cơ chế tự kiểm định... Đây là kinh nghiệm các nước trên thế giới đã thực hiện rất nhiều, cần sử dụng cơ chế này để giảm tải việc kiểm định.

Nhìn từ thực tế, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT), cho rằng: Hiện nay, hoạt động KĐCL giáo dục còn một số tồn tại, hạn chế, chẳng hạn như việc thành lập đoàn đánh giá ngoài, kiểm định chương trình đào tạo với thành viên chưa phải là chuyên gia của ngành đào tạo đó, hay một người có thể tham gia kiểm định nhiều chương trình đào tạo không thuộc chuyên môn của mình liệu có đảm bảo độ tin cậy, trung thực của quá trình kiểm định hay không...

Đó là chưa kể có “hiện tượng này nọ” để có được chứng nhận KĐCL nhưng thực tế thì cơ sở vật chất thuê mướn, đội ngũ giảng viên yếu, trang thiết bị thực hành, thực tập lại rất yếu. Nếu các trường chỉ chạy theo giấy chứng nhận KĐCL thì sẽ không có chất lượng thật, vì người học sau khi ra trường sẽ là kênh thông tin phản hồi thực chất nhất.