Thời tiết chuyển lạnh cũng là thời điểm các bệnh xương khớp đau nhức. Theo Hội Chấn thương chỉnh hình TPHCM, cứ 5 người thì có 2 người bị bệnh về cơ khớp. Đặc biệt, trong môi trường làm việc áp lực cao hiện nay, nhất là nhân viên văn phòng, xu hướng bị các bệnh phổ biến như đau lưng, đau vai, khớp tay, khớp gối… sẽ càng tăng.
Cùng với tuổi tác, các bệnh này làm giảm hiệu quả làm việc cũng như ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng sống, nếu để kéo dài có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc phát hiện sớm và can thiệp có vai trò rất quan trọng trong việc phục hồi các bộ phận cơ xương khớp.
Trong các loại bệnh cơ khớp, viêm khớp dạng thấp là bệnh hay gặp, nhất là ở người cao tuổi. Bệnh này còn là nguyên nhân hàng đầu trong nhóm bệnh lý khớp viêm gây tàn phế, mất khả năng vận động và tăng nguy cơ tử vong. Bệnh thoái hóa khớp đang có tần suất mắc rất cao trong cộng đồng. Đây là bệnh lý viêm mạn tính, ảnh hưởng toàn thân, đặc biệt là gây viêm khớp, biểu hiện sưng, nóng, đỏ, cứng khớp và giới hạn cử động. Bất kỳ khớp nào cũng có thể bị ảnh hưởng, nhưng thường gặp nhất là các khớp nhỏ ở bàn tay và bàn chân. Ngoài khớp, các cơ quan khác cũng có thể bị tổn thương như tim, phổi, da, mắt… Viêm khớp dạng thấp có khi khó phát hiện vì bệnh có thể bắt đầu bằng những triệu chứng mơ hồ, như đau nhức khớp hoặc cứng khớp vào buổi sáng. Lứa tuổi thường bị bệnh nhiều nhất là từ 30 - 50. Nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam gấp 2 - 3 lần.
Theo thống kê chưa đầy đủ của Hội Chấn thương chỉnh hình TPHCM, hiện nước ta có tới 30% người trên 35 tuổi, 60% người trên tuổi 65 và 85% người trên tuổi 80 bị thoái hóa khớp.
Tuy nhiên, phần lớn người bệnh cơ xương khớp vẫn chưa ý thức phòng, chữa bệnh, gây nên tình trạng tàn phế, tạo gánh nặng lớn cho xã hội. Đặc biệt trong môi trường làm việc áp lực cao hiện nay, nhất là nhân viên văn phòng, có xu hướng bị các bệnh phổ biến như đau lưng, đau vai, khớp tay, khớp gối.
Thông thường do biểu hiện bệnh không quá nghiêm trọng, nên nhiều người chủ quan, để bệnh tiến triển nghiêm trọng mới thăm khám thì quá muộn. Một số bệnh nhân thường có xu hướng chủ quan, lơ là không quan tâm. Số khác lại lo lắng quá mức và luôn đi tìm các loại thuốc với mong muốn làm cho tình trạng thoái hóa “biến mất” vĩnh viễn. Chính vì vậy mà đã có không ít trường hợp cứ “đau đâu tự chữa trị đó”, khiến tình trạng bệnh thêm trầm trọng và khó hồi phục khi điều trị bằng y học hiện đại. Tuy nhiên, nếu bỏ mặc bệnh tật thì quá trình thoái hóa khớp sẽ ngày một tăng tốc, khiến cho bệnh trở nên nặng hơn.
Đến nay vẫn chưa có một biện pháp điều trị hữu hiệu nào nhằm ngăn chặn hoàn toàn tình trạng thoái hóa khớp mà chỉ có thể làm chậm lại quá trình này. Việc chẩn đoán thoái hóa khớp hoàn toàn không khó. Đồng thời mục tiêu của việc điều trị bệnh thoái hóa xương khớp là làm sao cho bệnh nhân không đau khi sinh hoạt hàng ngày. Và lý tưởng nhất là làm thế nào để khớp được phục hồi, đặc biệt là lớp mô sụn - thành phần quan trọng của khớp. Nhưng thực tế là hầu hết người bệnh chưa ý thức phòng ngừa và tự điều trị khiến bệnh tình nặng thêm. Chính vì vậy, nên chủ động thăm khám thường xuyên và bên cạnh điều trị y học, người bệnh thoái hóa khớp cần kiểm soát cân nặng, thay đổi thói quen sinh hoạt: hạn chế leo cầu thang hay khiêng vác nặng, tránh ngồi xổm hay ngồi xếp bằng, tránh vận động quá mức mà không cho khớp nghỉ ngơi. Khi tuổi đã lớn, khớp đã đau, cần tránh các môn thể thao quá mạnh… Cùng với đó là chế độ ăn nhiều rau quả, đủ năng lượng (đạm, tinh bột…), vừa đủ chất béo giúp cung cấp dinh dưỡng cho sức khỏe của khớp xương. Người bệnh cần tránh ăn quá mặn, quá ngọt, tránh rượu bia và chất kích thích thần kinh vì chất này gây co cứng cơ, giảm tác dụng của thuốc điều trị.
Bác sĩ NGUYỄN HOÀI ANH
(Chuyên gia Cơ xương khớp)
