Với suy nghĩ thuốc nam (đông y) rất lành nên nhiều người khi ốm đau đã tự ý tìm mua các loại thuốc nam để chữa bệnh. Thậm chí có những trường hợp chẳng bệnh tật gì, nhưng chỉ cần nghe ai đó mách có bài thuốc hay, thuốc bổ là vội vàng tìm mua dùng ngay, với quan niệm không bổ trước cũng bổ sau. Tuy nhiên, suy nghĩ đó hoàn toàn sai lầm. Thực tế, trong thuốc đông y không chỉ có dược chất chính mà còn chứa nhiều vị thuốc và tạp chất khác, nên nguy cơ ngộ độc và dị ứng rất cao đối với người uống nếu sử dụng bừa bãi.
Từ già đến trẻ đều dị ứng, ngộ độc
Cơ thể lở loét, các nốt phát ban chảy nước, bốc mùi hôi tanh, quấy khóc suốt ngày là tình trạng của bé Nguyễn Trung Đ. (4 tháng tuổi, ở Phúc Thọ, Hà Nội) khi được gia đình đưa tới Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện (BV) Nhi Trung ương điều trị. Người thân của bé Đ. cho biết, do cháu bé bị thủy đậu, vì muốn con nhanh khỏi, mẹ cháu bé đã tìm mua lá thuốc nam về sắc và dùng để tắm cho bé. Tuy nhiên, 2 ngày sau khi được tắm, các nốt thủy đậu phát ban trên cơ thể bé Đ. Chẳng những không lặn mà còn phồng rộp to lên, gây lở loét khắp người. Gia đình vội đưa cháu bé đến khám tại BV Nhi Trung ương. Qua thăm khám, các bác sĩ xác định bé Đ. đã bị nhiễm độc da do tắm thuốc nam, tình trạng nguy hiểm nên phải điều trị trong phòng cách ly vô trùng. Bác sĩ Đỗ Thiện Hải, Phó Trưởng khoa Truyền nhiễm BV Nhi Trung ương, cho biết nhiều gia đình, đặc biệt là các gia đình ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, hiện vẫn có thói quen dùng các loại thuốc nam không rõ nguồn gốc để tự chữa bệnh ngoài da cho trẻ. Vì thế, chuyện nhiều phụ huynh tắm cho trẻ bằng lá thuốc khi trẻ bị thủy đậu, gây ra tình trạng nhiễm độc da toàn thân như trường hợp bé Đ. là khá phổ biến. Bởi lẽ thủy đậu là bệnh nhiễm virus gây tổn thương da mức độ vừa phải, nhưng khi gia đình xử trí không đúng cách với việc đun lá cây tắm cho trẻ, đã khiến các tổn thương trên da trở nên trầm trọng hơn.
Một trẻ nhỏ bị nhiễm độc da do tắm thuốc nam
Không chỉ có trẻ nhỏ, nhiều người lớn cũng bị phát ban, bong da, lở loét, sưng tấy mặt mày do dị ứng chỉ vì tự ý dùng thuốc nam bừa bãi, uống theo lời mách, đôi khi còn bốc thuốc ở những cơ sở không được cấp phép. Tại Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng của BV Bạch Mai, gần đây đã liên tục tiếp nhận điều trị cho nhiều người bệnh dị ứng thuốc nam trong tình trạng rất nặng. Chia sẻ với chúng tôi, ông Lê Thanh M. (ở Thanh Sơn, Phú Thọ) cho biết: Tôi bị đau đầu thường xuyên, được người quen mách đi mua thuốc nam. Tôi mới chỉ uống một bát thuốc vào buổi trưa mà đến chiều đã thấy người nóng bừng bừng. Cứ nghĩ là thuốc đang “công” bệnh nên mừng lắm. Ai ngờ tới tối, mặt mũi sưng vù, người phát ban, sốt cao 39oC - 40oC, gia đình vội đưa tôi cấp cứu và bác sĩ xác định tôi bị dị ứng thuốc.
Cũng là một bệnh nhân đang điều trị tại Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, một bệnh nhân nữ rất trẻ nhưng gương mặt sưng húp, tấy đỏ, mệt mỏi nói: Em bị mất ngủ nên đã mua thuốc lá về sắc uống. Sau khi uống được 2 - 3 thang thì nổi mụn, ngứa trên da. Em hỏi bà lang cắt thuốc cho em thì được trả lời là phải phát ra như vậy mới tốt, nên em vẫn tiếp tục sử dụng. Thế nhưng, sau khi uống thêm 2 - 3 thang nữa, bệnh chẳng thấy khỏi mà người cứ mệt rũ đi, rồi nổi ban từng mảng lớn trên người, mặt sưng tấy, nên người nhà đưa em vào đây khám, bác sĩ phát hiện em vừa ngộ độc, vừa dị ứng thuốc.
Mới đây, Đơn vị Cấp cứu và hồi sức tích cực tim mạch của Viện Tim mạch quốc gia vừa cứu sống được một bệnh nhân 58 tuổi, quê ở Lương Sơn, Hòa Bình, được đưa tới cấp cứu trong tình trạng hôn mê và gần như ngừng tim chỉ vì bệnh nhân tự ý mua thuốc nam về uống chữa xương khớp.
Nguy hiểm hơn cả thuốc tây
|
Theo các bác sĩ, dị ứng và ngộ độc thuốc đông y có nhiều thể lâm sàng, như đỏ da toàn thân, hồng ban, viêm da dị ứng nhiễm độc... với những biểu hiện tổn thương da, ngứa, sốt, mề đay, thậm chí loét trợt các hốc tự nhiên, tổn thương các cơ quan nội tạng. Đáng chú ý, có những bệnh nhân dị ứng rất nặng, hội chứng Stevens - Johnson và Lyell. Đây là tình trạng hoại tử, tổn thương da nghiêm trọng, xuất hiện các mảng ban đỏ toàn thân, các bọng nước to làm bong, hoại tử da từng mảng lớn như bị bỏng. Thậm chí còn bị tổn thương ở niêm mạc gây loét miệng, viêm kết mạc. Trong số các bệnh nhân bị dị ứng nặng, có không ít trường hợp là dị ứng với thuốc đông y.
Theo cảnh báo của PGS-TS Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, thuốc nam, thuốc đông y cũng như thuốc tây đều có thể gây dị ứng trên một số người. Thông thường, dị ứng thuốc nam diễn ra muộn, sau 10 - 20 ngày, với các triệu chứng: ban đỏ, ngứa, sốt, nổi mề đay, mụn nước trên da, loét. Tuy nhiên, tình trạng dị ứng thuốc nam thường nặng hơn các loại thuốc khác vì có cả tổn thương nội tạng, gây khó khăn trong điều trị. Đặc biệt, việc sử dụng thuốc đông y nhiều khi còn phức tạp hơn tân dược, vì trong thuốc đông y không những có dược chất chính mà còn rất nhiều chất khác nữa, thậm chí là tạp chất. Bên cạnh đó, do trong thuốc đông y gồm rất nhiều vị thuốc nên khó phát hiện bệnh nhân bị dị ứng với thành phần nào, khiến việc điều trị càng thêm nan giải. Hơn nữa, đến nay cũng chưa có máy móc xét nghiệm nào có thể phân tích hết các thành phần dược chất của một thang thuốc hay chén thuốc nam để tìm ra đích danh thủ phạm gây dị ứng.
TRUNG KIÊN
