Xưa nay, các thế hệ ngư dân miền Trung nối tiếp nhau ra biển, gắn chặt cuộc đời mình với những con sóng giữa đại dương mênh mông. Đội thuyền mà các bậc tiền nhân năm xưa dong buồm ra Hoàng Sa, Trường Sa mở cõi, cắm mốc, dựng bia khẳng định chủ quyền biển đảo đất nước, nay đã được thay bằng những con tàu hiện đại. Đặc biệt, nhằm cụ thể hóa chiến lược kinh tế biển của Đảng, Nhà nước đến năm 2020, các địa phương khu vực này đã có những động thái huy động nội lực để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế biển là mũi nhọn.
Đội “tàu 67”
Đứng ở cảng cá Thuận An (Thừa Thiên - Huế) những ngày cuối năm, gió đại dương hào phóng thổi vào lồng lộng. Lại có thêm con tàu nữa cập cảng nên vùng biển này nhộn nhịp hơn. Vừa hướng dẫn các thuyền viên chuyển cá lên bờ sau chuyến vươn khơi dài ngày, ông Phan Văn Chinh (xã Phú Thuận, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế) nói oang oang như để át tiếng gió: “Tôi là một trong những ngư dân đầu tiên ở miền Trung tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi để đóng mới tàu cá theo Nghị định 67 của Chính phủ. Tàu to và vững chãi như ngôi nhà kiên cố, lại có trang thiệt bị cực kỳ hiện đại như máy siêu quét dò ngang, máy định vị, la bàn, thiết bị icom nên anh em chúng tôi có thể đi lại được nhiều ngày trên biển. Tàu có công suất gần 1.000 mã lực (gấp 3-4 công suất tàu truyền thống), họa chăng gặp tàu nước ngoài có mưu đồ tấn công bất chính, thì tàu có thể tăng tốc né tránh trước khi cơ quan chức năng nhận được tín hiệu báo tin đến trợ giúp”.
Rọ cá trĩu nặng được kéo lên boong tàu
Giống như hàng vạn ngư dân khác ở miền Trung, ông Phan Văn Chinh - người có thâm niên gần 30 năm đi biển, vẫn đau đáu giấc mơ vươn xa hơn, đánh bắt được nhiều hơn, làm chủ ngư trường truyền thống. Ông kể, lúc còn trẻ đi tàu công suất chỉ 90CV, sau đó có tàu 270CV. Nhưng ra khơi mới thấy tàu mình quá nhỏ bé. Nhiều khi không tránh khỏi thua thiệt, nhất là những lúc biển động, bão lớn càng vất vả hơn. “Bao chuyến biển trở về, tôi ao ước có con tàu lớn để đánh bắt an toàn, hiệu quả hơn. Khi chủ trương cho vay đóng tàu mới theo Nghị định 67 ra đời, tôi lập tức đăng ký ngay… Tàu đóng mới kinh phí 7,7 tỷ đồng. Agribank Thừa Thiên - Huế hỗ trợ vay ưu đãi 5,4 tỷ đồng, còn lại vốn của gia đình. Số tiền vay theo quy định sẽ thanh toán trong 10 năm và năm đầu tiên chưa phải trả nợ gốc và lãi vay nên ngư dân yên tâm sản xuất và có kế hoạch tích lũy vốn để trả nợ”, ông Chinh phấn khởi.
Xa rồi cái thời ra khơi bằng thuyền buồm ra Hoàng Sa - Trường Sa, nay Nhà nước quan tâm, có những “con tàu 67” hiện đại thay nhau án ngữ trên vùng biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Theo thống kê của ngành thủy sản miền Trung, từ khi Nghị định 67 có hiệu lực, những “con tàu 67” (theo cách ngư dân thường gọi) đang hiện thực ước mơ, hoài bão vươn khơi bám biển của bao thế hệ ngư dân. Song một trong những lo ngại khi đóng tàu 67 là vốn nhiều nhưng hiệu quả chưa biết sẽ ra sao. Tuy nhiên, thành quả sau những chuyến vươn khơi của ông Phan Văn Chinh và hàng chục ngư dân khác ở các tỉnh thành lân cận cho thấy, với tàu 67, khả năng trả nợ và làm giàu của ngư dân không khó. Ông Chinh hồ hởi: “Trước đêm tàu xuất bến, vợ chồng tôi không sao chợp mắt được. Một giờ chiều khởi hành nhưng từ sáng sớm, gia đình, anh em bạn thuyền đã tập trung tại bến, lần lượt kiểm tra lại hầm cá, nhiên liệu, nước uống, lương thực... Ai cũng lo như lần đầu đi biển vậy. Nhưng thật thú vị, chuyến đi “thử nghiệm” ấy, tàu chúng tôi trúng đậm. Chưa đầy 10 ngày ra khơi, tàu đánh bắt được gần 20 tấn cá các loại, trong đó một số có giá trị cao như cá thu, cá ngừ… Sản phẩm đưa vào bờ tươi xanh nhờ bảo quản tốt, bán được giá nên thu nhập chừng 300 triệu đồng. Trừ các khoản chi phí, lãi gần 200 triệu đồng”.
Ra khơi cùng ngư dân
Tàu giảm tốc độ còn khoảng 5 hải lý/giờ để tiếp cận mục tiêu “có mồi” sau gần nửa ngày đưa chúng tôi xuất phát từ cảng Thuận An. Hệ thống đèn chiếu trên tàu bật hết công suất, máy tầm cá mở lên quét trong vòng 5 hải lý, độ sâu quét được đến cả cây số… Một vệt nhỏ cách xa rồi dần hiện rõ trên màn hình. Lập tức thuyền trưởng hạ lệnh cho 15 thuyền viên phanh chiếc lưới dài, nặng đến gần 4 tấn, mỗi người cầm từng sải một, hất lưới văng xuống biển, bắt đầu quây lưới bắt cá... Khoang lưới đầu tiên vừa túm lại, gần chục mẻ cá nặng khoảng 500kg/mẻ được cẩu lên từ độ sâu gần 30m dưới đáy biển đổ xòa trên mặt boong tàu, cá giãy lạch bạch... Từ phía cabin tàu, thuyền trưởng Nguyễn Văn Hải tâm sự: “Giờ tàu thuyền đánh bắt xa bờ đều được trang bị máy tầm ngư, rồi đến máy dò ngang, có nhiều ngư lưới cụ như lưới rê, lưới ba cao lườn, vây rút chì... nên chuyện đánh bắt được mẻ lưới, thu hàng chục triệu đồng không còn chuyện lạ”.
Giữa trùng khơi, tất cả thuyền viên, mỗi người chọn cho mình một vị trí, người ngồi trên cabin, người leo đỉnh cột tàu để quan sát mặt nước. Mọi ánh mắt chăm chăm dõi tìm bất cứ vật dụng gì trôi nổi trên sóng. Đó có thể là những khúc gỗ mục, thân cây trốc gốc đang trôi dạt theo dòng hải lưu. Cá, tôm tụ dưới những vật trôi trên biển ấy ngày càng nhiều. Ngư dân gọi đó là “cây cá”. Thuyền trưởng Hải giải thích, cá lang thang khắp đại dương nhưng sẽ quần tụ thành bầy khi bắt gặp các vật dụng trôi trên mặt nước. Ở đó có nhiều thức ăn và cũng là nơi trú ngụ như nhà của chúng về đêm, ngư dân gọi nơi “cá ngủ”. Nhưng biển mênh mông, bao la, nên những khúc gỗ mục có đàn cá bơi theo cũng hiếm lắm. Mỗi mùa đi biển, may mắn gặp được 5-7 khúc gỗ mục. Thường dưới mỗi khúc gỗ mục bao giờ cũng có ít nhất từ 1 - 2 tạ cá bớp, cá cam, cá xanh, cá chim đen, cá bè... còn nhiều lên đến cả tấn cá. “Nhưng ở giữa trùng khơi, biển sâu không dây neo nào có thể thả sát đáy làm sao giữ tàu cá ngược hướng gió?”, tôi hỏi. Ông Hải và các ngư dân khác cười tủm tỉm rồi cho hay, khi đoán được trữ lượng cá, tôm ăn quanh khúc gỗ mục trôi nổi ở phía xa, các thuyền viên sẽ vội khiêng chiếc dù vải rộng lớn từ boong tàu thả xuống mặt nước. Dòng nước trôi, kéo chiếc dù căng tròn, tạo thành túi nước khổng lồ làm neo giữ để tàu trôi chậm hơn so với lực đẩy của gió và phù hợp với vận tốc di chuyển của khúc gỗ. Gặp gió lớn, tàu sẽ thả 2 - 3 dù... “Câu cá dưới khúc gỗ mục thú vị lắm chú à! Mỗi lần có cá lớn mắc câu phải biết điều khiển dây câu cương - nhu kịp thời, bằng không chỉ một sơ sẩy, dây sẽ đứt hoặc cá sẽ kéo cả người xuống biển”, ông Hải cho biết. Những con cá lớn có đặc thù khi mắc câu thường vùng vẫy rất mạnh nên người câu phải kéo rê từ từ cho đến khi cá mệt lử mới đưa lên tàu được.
Gần một tuần lênh đênh trên biển, tàu chúng tôi lại cập cảng cá Thuận An. Tiếng cười nói xen lẫn xe đẩy cá kêu cọt kẹt, tạo nên âm thanh của cuộc sống tràn ngập từ đêm về sáng. Họ lại chuẩn bị chuyến ra khơi tiếp theo với mong ước bình an và trở về tàu đầy cá.
VĂN THẮNG - HIẾU TRUNG
