Xu hướng tiền số ngân hàng trung ương
Năm 2020, Bahamas trở thành quốc gia đầu tiên phát hành tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương (CBDC) mang tên Sand Dollar. Quốc đảo hơn 700 hòn đảo này từng đối mặt với bài toán nan giải: chi phí vận chuyển tiền mặt cao, nhiều người dân chưa có tài khoản ngân hàng.
Sand Dollar ra đời để khắc phục hạn chế đó - cho phép người dân tải ví điện tử, thanh toán bằng mã QR, thậm chí giao dịch ngoại tuyến khi mất mạng. “Chúng tôi không tạo ra đồng tiền mới, mà mở lối đi mới cho tài chính toàn diện", Thống đốc Ngân hàng Trung ương Bahamas John Rolle chia sẻ. Sand Dollar giúp người dân tiếp cận dịch vụ tài chính hiện đại, trở thành hình mẫu đầu tiên cho khả năng vận hành CBDC trong điều kiện hạ tầng hạn chế.
Sau Bahamas, Trung Quốc triển khai đồng e-CNY (nhân dân tệ điện tử) - dự án CBDC quy mô lớn nhất thế giới. Từ 2020 đến nay, e-CNY đã mở rộng ra hơn 30 thành phố, thu hút hơn 300 triệu người dùng, tổng giá trị giao dịch vượt 250 tỷ USD. Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Lu Lei cho biết, đến cuối năm 2024, tổng giao dịch đạt hơn 7.000 tỷ nhân dân tệ (gần 1.000 tỷ USD), cho thấy tham vọng số hóa hệ thống tiền tệ của Bắc Kinh.
Liên minh châu Âu sẽ thử nghiệm Digital Euro vào năm 2026, nhằm bảo vệ chủ quyền tiền tệ trước sự bành trướng của stablecoin và các nền tảng thanh toán tư nhân. Trong khi đó, Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc cũng đẩy mạnh thử nghiệm đồng tiền kỹ thuật số quốc gia.
Ở chiều ngược lại, Singapore chọn hướng kết nối xuyên biên giới. Dưới sự dẫn dắt của Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS), dự án Project Guardian quy tụ các tập đoàn như DBS Bank, JPMorgan và SBI Holdings thử nghiệm giao dịch trái phiếu, ngoại hối và tài sản số trên blockchain. Cách tiếp cận “trung lập - mở” này giúp Singapore trở thành phòng thí nghiệm tài chính toàn cầu, nơi hệ thống vận hành 24/7, không giới hạn biên giới hay múi giờ.
Tái cấu trúc niềm tin
Năm 2025 đánh dấu làn sóng quay trở lại của dòng tiền tổ chức. Visa thử nghiệm thanh toán stablecoin xuyên biên giới, SWIFT phát triển hạ tầng blockchain riêng, còn các ngân hàng lớn như Goldman Sachs, Standard Chartered triển khai mô hình token hóa trái phiếu, quỹ đầu tư. Giới chuyên gia gọi đây là xu hướng “TradFi - DeFi hybrid”: tài chính truyền thống và phi tập trung cùng vận hành trên một hạ tầng minh bạch hơn.
Theo dự báo tại TOKEN2049 Singapore 2025 - sự kiện blockchain lớn nhất châu Á - 2 năm tới sẽ chứng kiến bùng nổ tài chính blockchain trong thanh toán quốc tế, quản lý tài sản và định danh số. Một giao dịch chuyển tiền xuyên biên giới có thể chỉ mất vài giây, chi phí gần như bằng không. Tuy nhiên, đi cùng là cuộc đua pháp lý toàn cầu: Mỹ ưu tiên đổi mới và thị trường; châu Âu chú trọng kiểm soát và bảo vệ người dùng; châu Á (Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc) chọn hướng dung hòa - cho phép thử nghiệm trong sandbox pháp lý. Sự khác biệt này có thể khiến thị trường blockchain phân mảnh trong ngắn hạn, nhưng đồng thời mở ra cơ hội cho những trung tâm linh hoạt như Singapore hay Dubai trở thành “trạm trung chuyển niềm tin số” của thế giới.
Nếu trước đây, “crypto” gắn liền với đầu cơ, thì TOKEN2049 năm nay đã khẳng định: blockchain là hạ tầng, không còn là trào lưu. Đây không chỉ là bước chuyển công nghệ, mà là cuộc tái cấu trúc niềm tin toàn cầu - khi giá trị có thể chuyển giao trực tiếp giữa con người, tổ chức mà không cần trung gian. Tinh thần “peer-to-peer” (P2P) của Bitcoin năm 2009 nay đã được thể chế hóa thành nền tảng tài chính của kỷ nguyên mới.
Tại sự kiện TOKEN2049 Singapore 2025, diễn giả Fan Cheng Diao, nhà đồng sáng lập Pi Network, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của mô hình “Autonomy Economy” - nền kinh tế tự chủ, nơi trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ làm việc mà còn giao dịch, quản lý tài sản và phân phối phần thưởng một cách tự động qua các stablecoin.
Các dự án như GAIB AI đang tiên phong hướng đi này: token hóa GPU, dữ liệu robot và tài nguyên tính toán, biến chúng thành tài sản đầu tư kỹ thuật số. Điều đó đồng nghĩa, bất kỳ ai cũng có thể sở hữu một phần “công xưởng AI” toàn cầu, thay vì bị loại ra khỏi chuỗi giá trị công nghệ. Sự kết hợp giữa AI và blockchain mở ra một trật tự kinh tế mới, nơi “lao động” không còn là bán sức mà là chia sẻ dữ liệu, sáng tạo nội dung hoặc huấn luyện mô hình AI. Khi giá trị được định danh bằng token và ghi nhận công khai, con người có thể được trả công công bằng hơn cho đóng góp của mình, dù nhỏ nhất.
