Bước tiến mới
Tinh thần đó được 3D Art cụ thể hóa ngay từ tiền kỳ và xuyên suốt hậu kỳ. Theo Nguyễn Dũng Minh, biên tập Giám sát hình ảnh VFX của 3D Art, nhóm tập trung vào 3 việc chính: loại bỏ yếu tố hiện đại trong bối cảnh quay, bổ sung các yếu tố hình ảnh cần thiết cho câu chuyện và sử dụng CGI cho những cảnh không thể thực hiện bằng quay thực tế.
Mục tiêu không phải “trình diễn công nghệ”, mà là “hoàn tác” thời gian: trả lại không gian Thành cổ Quảng Trị của năm 1972. Các thành viên trong nhóm xác định, trên nền quay thật ấy, team VFX phải “tẩy” những gì không thuộc quá khứ, rồi “bồi” lại các công sự, hầm hào, vật cản, khói lửa, pháo sáng, mảnh văng… theo logic của thời chiến.
Một vài khung hình “đinh” trong Mưa đỏ cho thấy công việc tỉ mỉ ấy: mở rộng không gian, dựng đường băng, xóa thảm thực vật, bổ sung cấu kiện hàng không, quân sự, đồng bộ ánh sáng bối cảnh sân bay Tà Cơn; scan, dựng 3D toàn khối, xóa dấu vết hiện đại…; dựng lại không gian hội nghị Hiệp định Paris; sử dụng CGI dàn dựng hạm đội 7 và máy bay chiến đấu F-4.
Ngay cả chi tiết tưởng nhỏ như hình ảnh con chim vành khuyên cũng được quan sát hành vi thực tế, dựng mẫu 3D rồi mô phỏng diễn hoạt để xuất hiện một cách “tự nhiên”. Toàn bộ quá trình không cho phép có sai sót. Nguyên tác của “nghệ thuật vô hình” là phải làm sao để dù biết có kỹ xảo những không thấy kỹ xảo đó, chỉ thấy chiến trường, chỉ nhớ đến nhân vật, chìm đắm vào mạch phim và khơi dậy cảm xúc. Đó cũng là yêu cầu mà đạo diễn Đặng Thái Huyền đặt ra: “vô hình mà hữu hiệu”.
Để làm được điều đó, toàn bộ ê kíp 3D Art phải liên tục có mặt ở hiện trường trong suốt 81 ngày quay. Điều này giúp việc phối hợp với đạo diễn và các thành viên tổ sản xuất ở hiện trường được diễn ra một cách nhịp nhàng, hài hòa. Thành quả rất rõ ràng, khởi động tháng 3, bản duyệt cuối tháng 7, phim chính thức ra rạp cuối tháng 8, tất cả chỉ kéo dài 4,5 tháng - một tiến độ ấn tượng so với tiêu chuẩn ít nhất 1 năm kỹ xảo cho phim chiến tranh trên thế giới.
Thử thách mới
Trên thực tế, bài học về sự phối hợp nhịp nhàng, cố gắng thật từ trên trường quay, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào hậu kỳ, cũng được nhấn mạnh bởi đạo diễn Bùi Thạc Chuyên khi thực hiện Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối. Theo ông, nếu muốn tạo kỹ xảo hoàn toàn bằng hậu kỳ có thể mất 2 năm với chi phí khoảng 20 triệu USD. Vì vậy, phương án hợp lý là quay hiện trường thật ở mức tối đa, kết hợp chặt chẽ với chuyên gia hiệu ứng đặc biệt, rồi dùng kỹ xảo để hoàn thiện những gì không thực hiện được bằng máy quay. “Điều này vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm tiền”, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên nhấn mạnh.
Theo Hiệp hội Kỹ xảo Điện ảnh và Hoạt hình Việt Nam (VAVA), sự phát triển mạnh mẽ của ngành VFX không phải ngẫu nhiên, nhiều studio Việt đã bước ra khỏi vai trò gia công, tham gia sâu vào các dự án nước ngoài, khẳng định năng lực trên trường quốc tế. Dù vậy, thách thức vẫn còn: chi phí, thời gian, tiêu chuẩn sản xuất, và đặc biệt là năng lực quản lý quy trình để đảm bảo VFX góp phần nâng tầm câu chuyện, không làm phân mảnh trải nghiệm người xem.
Minh chứng cho bước tiến ấy có thể thấy ở vài dự án gần đây. Trong Móng vuốt, ê kíp do “phù thủy kỹ xảo” Thierry Nguyễn dẫn dắt đã dựng chú gấu Mật từ bộ khung xương, gắn cơ bắp, lớp da và lông - những thành phần thực tế không hề xuất hiện trên phim, khiến nhân vật phản diện sống động trên màn ảnh. Cũng trong phim này, nhiều phân đoạn cảnh thiên nhiên trong mơ nhưng khó tiếp cận ngoài đời thật cũng được “phù phép” nhờ VFX.
Hay như Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu, có đến gần 300 cảnh dùng VFX, từ những chi tiết ghê rợn đến xử lý mái nhà, thác nước, nhang cháy… Linh miêu: Quỷ nhập tràng có đến 600 cảnh dựng bằng CGI (tạo hình hoàn toàn bằng máy tính) do 4 công ty kỹ xảo thực hiện. Các phim hoạt hình gần đây như Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội hay Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu… cũng cho thấy diễn hoạt và kỹ thuật hoạt hình Việt đang dần bắt kịp tiêu chuẩn quốc tế.
Kỹ xảo hiện không còn là cuộc đua phô trương, thay vào đó là nỗ lực thầm lặng biến bối cảnh thành hiện thực để kể một câu chuyện chân thành. Khi kỹ xảo trở thành “vô hình”, cũng là lúc khán giả không còn nhớ đến các yếu tố kỹ thuật, chỉ ghi nhớ nhân vật, sự kiện và cảm xúc - mục tiêu cuối cùng của mọi tác phẩm nghệ thuật.
