Tình đoàn kết hữu nghị giữa Việt Nam - Campuchia đã thể hiện một cách cụ thể, cao đẹp trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ giải phóng miền Nam. Phnom Penh – Cong Pong Cham – Swai Rieng - Kratie - OrenAu - Suông - Chúp – Mimut… là những nơi gắn bó của anh chị em nghệ sĩ Đoàn Văn công Giải phóng chúng tôi với những chuyến lưu diễn dài ngày, nơi này qua nơi khác như một gánh hát rong: Sân khấu là những bãi đất trống trong phum, sóc.
Các nghệ sĩ Việt Nam - Campuchia cùng biểu diễn tại hội chợ hàng Việt Nam tổ chức ở Campuchia.
Thuở ấy, hai ngọn đèn măng sông chiếu sáng, những bài hát điệu múa Campuchia ca vang lên cùng những bài hát, điệu múa Việt Nam dìu dặt, mến yêu. Chương trình được giới thiệu bằng tiếng Campuchia được bà con hoan nghênh nồng nhiệt. Cuộc sống thanh bình, êm ả của những năm tháng ấy cứ trôi qua… Chúng tôi ăn, ở, sinh hoạt, quấn xà rông như những người dân Campuchia, kháo vài ba câu trò chuyện bập bẹ tiếng Campuchia nhưng cũng đủ cho những tiếng cười đùa vui vẻ, thân tình. Nhớ những bữa cơm đạm bạc cùng lực lượng kháng chiến yêu nước của Campuchia với tiếng Việt Nam - Campuchia Xamaki ấm áp, đằm thắm. Nhớ những ngụm nước thốt nốt ngọt ngào của người dân chân chất lấy từ tít trên ngọn cây cao đem xuống cho chúng tôi uống.
Đất nước xứ Chùa Tháp nay đã hồi sinh và phát triển. Chúng tôi vui mừng vì điều ấy, mừng như thắng lợi của chính mình vậy. Đã có nhiều dịp trở lại đất nước này với bao nhiêu kỷ niệm của một thời đã qua nhưng cũng không khỏi nghĩ tới những người đã chia sẻ, đùm bọc chúng tôi trong lúc hoạn nạn khó khăn. Ai còn ai mất qua thời hủy diệt của bè lũ Pôn Pốt?
Trên sân khấu ở thủ đô Phnom Penh nhân khai mạc Hội chợ Hàng Việt Nam chất lượng cao - xuất khẩu vừa qua, cũng như trong những năm trước đây thường có mặt của ông Hor Nam Hong, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và hợp tác quốc tế cùng nhiều quan chức Việt Nam - Campuchia, đã lại một lần nữa gây sự xúc động trào dâng khi thấy hình ảnh các nghệ sĩ Việt Nam cùng với nghệ sĩ Campuchia biểu diễn như ngày nào. Nay hàng hóa và sản phẩm Việt Nam phong phú trên thị trường được người dân Campuchia đón nhận nồng nhiệt, điều đó hôm nay thật đáng mừng, nhưng dường như vẫn không thể làm chúng tôi quên được những ngày xưa của một thời gian khổ sát cánh kề vai bên bè bạn, chia ngọt sẻ bùi cùng nhau trong cơn hoạn nạn…
Campuchia ngày hôm nay đã đổi thay rất nhiều. Mừng cho bạn cũng là mừng cho ta. Khoảng cách đi lại từ TPHCM đến Phnom Penh có cảm giác ngày càng gần hơn.
Quá khứ hào hùng đã gắn chặt hai đất nước, hai dân tộc kể từ những năm tháng khói lửa… Và nghĩa tình ấy không bao giờ thay đổi.
NS Trần Mùi
