Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam vừa vinh dự được đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Nhìn lại truyền thống 61 năm hình thành và phát triển của Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, ai nấy đều vui mừng bởi quá khứ vẻ vang và rất đỗi tự hào.
Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan (bìa phải) trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho đại diện các thế hệ của Nhà hát Ca múa nhạc VN.
Tiền thân của nhà hát là Đoàn Văn công nhân dân Trung ương được thành lập năm 1951 tại chiến khu Việt Bắc. Những nhạc sĩ, nghệ sĩ tên tuổi như: Nguyễn Xuân Khoát, Thế Lữ, Lưu Hữu Phước, Học Phi, Nguyễn Văn Thương, Thái Ly, Mai Khanh, Trần Huyền Trân, Lưu Quang Thuận, Lê Yên, Lý Thương, Nguyễn Đình Tích, Thương Huyền, Hoàng Châu, Chu Minh, Minh Hiến… là những người lãnh đạo trong những ngày đầu thành lập ấy.
Trong những năm kháng chiến, đoàn luôn là con chim đầu đàn của nền nghệ thuật cách mạng. Trong những năm 1963 – 1965 giặc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc ác liệt, đoàn phải sơ tán nhưng vẫn đảm bảo phục vụ chính trị đối nội cũng như đối ngoại. Đoàn là đơn vị đầu tiên thành lập đội văn nghệ xung kích đi phục vụ tuyến lửa Vĩnh Linh, Quảng Bình, Thanh Hóa… và nhiều lần sang chiến trường C phục vụ quân dân đất nước Lào anh em.
Tại tuyến lửa cầu Hàm Rồng (Thanh Hóa), các nghệ sĩ Bích Thủy, Mai Lan, Trần Mùi, Nguyễn Thịnh, Văn An… đang phục các chiến sĩ bên mâm pháo thì báo động có máy bay Mỹ tới, anh chị em xung phong vác đạn tiếp tế cho bộ đội bắn trả máy bay Mỹ và trực tiếp cầm súng tham gia bắn máy bay Mỹ.
Hai máy bay “Thần Sấm” và “Con Ma” bị bắn rơi vào hôm đó. Bộ đội phòng không đã tặng anh chị em bài thơ: “Hôm nay bắn máy bay rơi, chiến công một nửa của người văn công”. Anh chị em văn công ngày hôm đó được tặng huy hiệu của Bác Hồ tặng cho quân và dân đã bắn rơi máy bay Mỹ.
Những năm 1964 - 1967 chiến trường miền Nam ngày càng ác liệt, cần sự chi viện của lực lượng văn hóa nghệ thuật miền Bắc XHCN để bổ sung, xây dựng Đoàn Văn công giải phóng. Các cán bộ nghệ sĩ loại giỏi như Thái Ly, Phạm Kỳ Lân, Lâm Quang Măng (Thanh Trúc) Phương Thảo, Phạm Nguyên Kiếm, Trần Mùi (Trần Quý Mùi) Thế Viên, Bích Thủy lần lượt nhận nhiệm vụ vào công tác ở chiến trường Đông Nam bộ…
Xuân Mậu Thân 1968 cuộc tổng công kích diễn ra, anh chị em phải chia ra nhiều nhóm nhỏ đi phục vụ khắp các mặt trận, từ ven Sài Gòn đến miền Đông Nam bộ… Một kỷ niệm xúc động làm anh chị em nhớ mãi: Trong khi nghỉ trưa thì được đề nghị đi phục vụ ngay cho một thương binh nặng từ Sài Gòn chuyển ra, chiến sĩ này muốn được nghe nghệ sĩ Tô Lan Phương ca sĩ nổi tiếng trong Đoàn Văn công giải phóng hát…
Bài hát Xuân chiến khu vừa dứt cũng là lúc người chiến sĩ trẻ này trút hơi thở cuối cùng trong niềm xúc động của mọi người…
Anh chị em của đoàn vào chiến trường miền Nam ngày ấy có thể tự hào với những gì mà họ đã đóng góp, đã cống hiến trong cuộc kháng chiến chống Mỹ giải phóng miền Nam. Họ đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ và ác liệt của bom đạn, đã dũng cảm và xả thân đem nghệ thuật cách mạng đến với quân và dân miền Nam và giữ trọn niềm tin với hậu phương miền Bắc cho tới ngày toàn thắng trong vinh quang của dân tộc.
Danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” được Nhà nước trao tặng ngày hôm nay là sự ghi nhận công lao về quá trình đóng góp, cống hiến của nhà hát. 61 năm qua, “Lửa thử vàng, gian nan thử sức” là thời gian đủ dài để minh chứng sự đóng góp nghệ thuật cách mạng đầy hiệu quả của từng thế hệ nghệ sĩ Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam.
Những đóng góp ấy luôn sáng mãi trong lòng quân dân cùng bè bạn trên thế giới.
NS Trần Mùi
