Gần đây, trên đường phố bùng phát loại hình quảng cáo bằng tờ rơi, tờ bướm. Trên các con đường lớn tại TPHCM, hầu như ở góc ngã tư nào cùng có người lao ra phát tờ rơi quảng cáo cho người đi xe máy. Hậu quả, tờ rơi thành rác đầy đường, người tiêu dùng bị lừa sử dụng sản phẩm - dịch vụ dỏm. Không ít sinh viên bị dụ giao việc phát tờ rơi quảng cáo rồi quỵt luôn tiền công.
Hầu như ở góc ngã tư nào cùng có người lao ra phát tờ rơi quảng cáo cho người đi xe máy.
Phiền người, mất mỹ quan đô thị
Loại hình quảng cáo bằng tờ rơi đang được các đơn vị kinh doanh - dịch vụ ưa chuộng bởi tính tiện lợi, chi phí rất thấp và đảm bảo thông tin đến tay người tiêu dùng theo đúng nghĩa đen. So với quảng cáo trên truyền hình hay trên các báo giấy, quảng cáo bằng tờ rơi thật đơn giản và chỉ mất một số tiền nhỏ 1 - 2 triệu đồng, nội dung quảng cáo không bị ai kiểm duyệt. Chủ một cửa hàng điện thoại xách tay cho hay: “Dù biết sẽ có ít người chịu khó bỏ vài giây đọc thông tin trong tờ rơi, nhưng chỉ cần 1/100 người nhận tờ rơi trở thành khách hàng đã thành công”.
Mọi dịch vụ đều có thể sử dụng tờ rơi để quảng bá sản phẩm, từ giới thiệu tour, mời gọi mua căn hộ cao cấp đến sửa điện, dạy kèm, khám và điều trị bệnh... Do vậy đối tượng và địa bàn phát tờ rơi rất rộng, quanh năm người làm nghề phát tờ rơi đều có việc. Cổng trường học là nơi người ta quan tâm phát tờ rơi. Giờ tan học, ở các cổng trường có nhiều người đến phát tờ rơi quảng cáo luyện thi, dạy kèm, đến quảng cáo quán trà sữa, quán kem mới mở… Nơi “tiếp thị” chủ yếu của các dịch vụ quảng cáo bằng tờ rơi là các ngã ba, ngã tư, tranh thủ vài chục giây người đi xe máy dừng khi đèn đỏ, người phát tờ rơi lao ra, thoăn thoắt dúi những tờ giấy in dày đặc thông tin quảng cáo vào tay người đi đường.
Chị Sơn Kim Như (làm việc và cư ngụ tại quận 5) kể: “Đi từ công ty về nhà, 5 lần phải dừng xe khi đèn đỏ, thì hết 3 lần bị dúi tờ rơi vào tay. Chẳng lẽ vất xuống đường, nên ngày nào cũng phải mang rác về nhà”. Những năm trước đây, khi có người chìa tờ rơi quảng cáo, mọi người còn nhận và đọc qua, nay có quá nhiều dịch vụ quảng cáo bằng tờ rơi nên chẳng ai còn muốn lấy đọc, nhưng người phát cứ chìa tờ rơi vào mặt nên họ đành cầm. Nhiều người vừa nhận tờ rơi chỉ liếc mắt qua đã vội thả xuống đường, do vậy rác tờ rơi trắng xóa mặt đường.
Các công nhân vệ sinh quét đường than sợ nhất là quét đoạn đường nào phát tờ rơi quảng cáo. Những tờ giấy mỏng rơi xuống đường thường dán sát xuống, nhất là khi trời mưa rất khó quét, nhiều lúc phải cúi nhặt từng tờ. Hôm nào có người phát tờ rơi thì công nhân quét đường phải vất vả thêm.
Quỵt luôn tiền trả công phát tờ rơi
Người phát tờ rơi không cần bằng cấp, không phải qua đào tạo, lao động không cố định thời gian, không cần phải có xe gắn máy. Với hàng loạt điều thuận tiện như vậy nên nghề phát tờ rơi được nhiều tân sinh viên lựa chọn để có thu nhập. Tuy nhiên, thực tế đây không phải là nghề dễ kiếm sống. Đỗ Đức Mạnh, sinh viên Đại học Giao thông Vận tải, mới đi làm phát tờ rơi đã hoảng hồn bỏ nghề vì bị giải về công an phường 25 (quận Bình Thạnh) do bị dân phòng bắt, nghi là kẻ gian khi đang cố nhét tờ rơi vào khe cửa nhà dân lúc trời còn mờ sáng.
Lại có những sinh viên phải nhận “bài học xương xẩu” khi vào nghề phát tờ rơi. Lê Kim Hoàn, sinh viên Trường Cao đẳng Tài chính Hải quan, kể: “Em đọc trên một tờ rơi dán ở cổng trường thông báo tuyển gấp nhân viên phát tờ rơi, lương cao, đi làm ngay. Khi tới phỏng vấn, họ buộc phải mua bộ hồ sơ 45.000 đồng, rồi điền vào nộp luôn, sau đó về nhà chờ điện thoại gọi đi làm. Nhưng về nhà đợi hoài không thấy công ty gọi. Nhiều bạn của em cũng mất tiền mà chẳng thấy gọi đi làm”.
Trần Huy Thính, sinh viên Đại học Tôn Đức Thắng, ấm ức: “Trước khi giao tờ rơi, chị quản lý có phổ biến một số quy định như chỉ được phát một tờ cho một người và mỗi người chỉ phát một lần. Sau ngày đầu tiên cật lực làm việc, em trở về công ty để nhận tiền công thì bị chị quản lý phê bình về việc có người rình kiểm tra thấy em đã phát 2 lần cho cùng một người và phát kẹp 2 tờ nên bị phạt không được trả công, đã thế lại mất toi 50.000 đồng tiền hồ sơ”. Đó là cách làm ăn thiếu chân chính của một số công ty dịch vụ phát tờ rơi quảng cáo, họ không chỉ kiếm nguồn thu do đối tác trả phí dịch vụ quảng cáo bằng tờ rơi, mà lại còn tận thu của người lao động bằng tiền bán hồ sơ cho người muốn làm nghề phát tờ rơi, và rồi viện lý do người phát tờ rơi không thực hiện đúng hợp đồng để quỵt, không trả tiền công; sau đó lại tuyển dụng người khác và cứ tiếp diễn cách gian xảo đó.
Khoản 1 Điều 50 Nghị định 56/2006/NĐ-CP ngày 6-6-2006 đã quy định: Người trực tiếp phát tờ rơi có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 50.000 - 100.000 đồng đối với mỗi tờ rơi quảng cáo không đúng nơi quy định. Như vậy nếu áp dụng quy định này thì người phát tờ rơi sẽ còn khốn khổ thêm, nhưng nếu không mạnh tay thì cảnh nhếch nhác tờ rơi quảng cáo sẽ ngày càng tràn lan. Bên cạnh việc phạt người trực tiếp phát tờ rơi, cần kiểm tra xử phạt nghiêm khắc đối với các công ty làm dịch vụ phát tờ rơi quảng cáo về những vi phạm trong hoạt động quảng cáo, gây cảnh nhếch nhác mất vệ sinh nơi công cộng.
Thu Hường
