Tăng đào tạo nhân lực cho ngành công nghệ vi mạch

Tuy nhiên, để cùng giải bài toán này, nhiều trường cho rằng cần phải có chiến lược tầm quốc gia, ưu tiên đầu tư cho các trường trọng điểm, có thế mạnh về lĩnh vực trên và hợp tác với các doanh nghiệp.

Khát nhân lực

Theo TS Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (Bộ KH-ĐT), Chính phủ đã giao Bộ TT-TT xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực lĩnh vực thiết kế vi mạch, nhưng đến nay vẫn chưa có. Trong số hơn 300 trường ĐH, cao đẳng, hiện chỉ có một số ít trường có chương trình đào tạo hoặc chuyển đổi từ những nhóm ngành nghề liên quan đến thiết kế vi mạch.

Tuy nhiên, các chương trình đào tạo lại thiếu phòng thí nghiệm, thiếu thực hành thực tế, thiếu liên kết hợp tác với các doanh nghiệp trong lĩnh vực (hiện chỉ có 2 doanh nghiệp là Viettel high tech và FPT Semicondcutor bắt đầu tham gia thiết kế, sản xuất một số chip dùng cho điện tử viễn thông, y tế nhưng nhân lực ít và chưa chuẩn hóa).

Sinh viên cùng giảng viên trong giờ học thực hành tại phòng thí nghiệm Khoa Điện - Điện tử, Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM)

Từ thực tế này, TS Võ Xuân Hoài cho rằng, cần phải có chiến lược dài hạn kèm với chính sách, giải pháp phát triển nguồn nhân lực cho công nghệ vi mạch. Hiện nay Việt Nam có khoảng 5.000 kỹ sư làm việc trong lĩnh vực thiết kế vi mạch, chỉ đáp ứng 20% nhu cầu thực tế, trong đó phân bổ tập trung nhiều nhất tại TPHCM (85%), Hà Nội (8%), Đà Nẵng (7%). Con số này vẫn còn rất khiêm tốn, nhất là đặt trong chiến lược phát triển ngành vi mạch của Việt Nam. Từ nay đến năm 2030, Việt Nam cần ít nhất 55.000 nhân lực chất lượng cao cho công nghệ vi mạch, vì vậy trước tiên tập trung vào nhóm các trường ĐH có thế mạnh như ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TPHCM, ĐH Bách khoa Hà Nội... để đào tạo.

Cùng quan điểm, PGS-TS Mai Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM), cho rằng, trong 4 khâu của chuỗi cung ứng (thiết kế vi mạch, sản xuất vi mạch, đóng gói và kiểm tra vi mạch, chế tạo thiết bị), có thể thấy Việt Nam chỉ có thể tham gia vào khâu thiết kế chip trong chuỗi cung ứng vi mạch bán dẫn toàn cầu. Đây là khâu tạo ra nhiều giá trị gia tăng cao cho vi mạch. Nhiều tập đoàn thiết kế vi mạch trên thế giới đang chuyển hướng đến Việt Nam và tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao với số lượng lớn, do đó Việt Nam phải phát triển công nghiệp vi mạch bằng chính nội lực để làm tăng giá trị gia tăng của các sản phẩm điện tử trong nước. Và muốn phát triển công nghệ vi mạch thì đầu tiên là phải đào tạo nhân lực và có chiến lược tầm quốc gia.

Tập trung vào chất lượng đào tạo

Từ năm 2023, Trường ĐH Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) chính thức tuyển sinh ngành Thiết kế vi mạch (mã ngành 108). Đây là chuyên ngành thuộc ngành Điện tử - Viễn thông, là một trong những ngành đào tạo chất lượng cao, có tính ứng dụng cao và mang tính xu hướng toàn cầu.

Theo PGS-TS Đỗ Hồng Tuấn, Trưởng khoa Điện - Điện tử, với những tiến bộ của khoa học - công nghệ như trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, việc áp dụng các kỹ thuật điện tử - viễn thông vào đời sống yêu cầu sự gia tăng đột biến việc sử dụng các chip, vi mạch điện tử trên toàn cầu. Do đó, nhu cầu tuyển dụng các kỹ sư thiết kế vi mạch có trình độ cao ngày càng tăng để tham gia vào các công ty vi mạch trong và ngoài nước, cũng như để nghiên cứu, phát triển các chip ứng dụng. Đây là cơ hội để ngành Thiết kế vi mạch phát triển.

Trong khi đó, đầu tháng 9-2023, Trường ĐH FPT cùng Công ty cổ phần Bán dẫn FPT thông báo thành lập Khoa Vi mạch Bán dẫn, dự kiến tuyển sinh năm 2024. ĐH Bách khoa Hà Nội cũng mở chuyên ngành Thiết kế vi mạch, thuộc ngành Kỹ thuật Điện tử - Viễn thông. Còn theo PGS-TS Trần Mạnh Hà, Phó Trưởng Ban đào tạo, Phó Giám đốc phụ trách Khu Công nghệ phần mềm (ĐH Quốc gia TPHCM), hiện ĐH Quốc gia TPHCM đang xây dựng chương trình đào tạo kỹ sư tiên tiến ngành công nghệ vi mạch, tập trung vào chất lượng chứ không chạy theo số lượng. Mục tiêu đề ra là đến năm 2027, các trường thành viên sẽ đào tạo khoảng 1.000 kỹ sư công nghệ vi mạch.

Tham gia thỉnh giảng các khóa cấp tốc, chuyên sâu về công nghệ vi mạch tại Trường ĐH Khoa học tự nhiên và Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM) từ năm 2022, GS Koichiro Ishibashi, Giám đốc Phòng thí nghiệm Ishibashi, Đại học Điện tử - Truyền thông (Nhật Bản), cho rằng: Việt Nam chưa có chương trình đào tạo chính thức về công nghệ vi mạch, hiện chỉ có một phần rất nhỏ trong chương trình đào tạo của các ngành điện, điện tử... Đồng thời, chưa có doanh nghiệp phát triển về công nghệ vi mạch đúng nghĩa. Do đó, muốn phát triển nguồn nhân lực công nghệ vi mạch thì cần phải có chiến lược cụ thể về nhân lực cũng như hỗ trợ tài chính, cơ sở vật chất để thực hành.