Chủ trì tọa đàm có các đồng chí: Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Nguyễn Văn Phúc, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT; Dương Anh Đức, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM; nhà báo Nguyễn Khắc Văn, Quyền Tổng Biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng.
Tận dụng thời cơ rộng mở
Đánh giá về tính cấp thiết của việc đẩy mạnh ứng dụng AI trong giáo dục và đào tạo, TS Lê Thị Mai Hoa, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục (Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương) cho biết, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương về phát triển công nghệ AI trong giáo dục và đào tạo. Trong đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW khẳng định tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước dành cho giáo dục và đào tạo, dành ít nhất 5% cho đầu tư phát triển, hướng đến hiện đại hóa cơ sở vật chất, công nghệ và đổi mới sáng tạo giáo dục. Đây là nền tảng quan trọng để giáo dục Việt Nam bước sang giai đoạn phát triển dựa trên tri thức và công nghệ số, đồng thời phát huy nguồn lực con người, thúc đẩy liên kết “nhà nước - doanh nghiệp - cơ sở giáo dục”, nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực tài, hiện đại và hội nhập quốc tế.
Ảnh: HOÀNG HÙNG
Theo PGS-TS Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng Trường ĐH Công thương TPHCM, một trong những nhiệm vụ quan trọng đáng chú ý trong chương trình hành động của Chính phủ về triển khai thực hiện Nghị quyết 71 là “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, AI trong giáo dục và đào tạo”.
Hàng năm, các cơ sở giáo dục đại học đầu tư hàng chục tỷ đồng để xây dựng chiến lược, đầu tư cho công tác chuyển đổi số toàn diện hoạt động của nhà trường. Thực tế cho thấy, hiệu quả mà công tác chuyển đổi số mang lại là chưa thể tính toán và lượng hóa cụ thể nhưng là xu thế tất yếu cần phải thực hiện, tận dụng những lợi thế, tính ưu việt của công nghệ trong công tác quản lý, đào tạo và nghiên cứu.
Từ góc độ nghiên cứu thực tiễn, GS-TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, nhận định, triển khai AI trong giáo dục cần thực hiện một cách bài bản, có tính hệ thống, dựa trên 3 trụ cột chính gồm: khung chính sách nhất quán; chương trình giảng dạy, tài liệu học tập linh hoạt; nguồn lực con người và tài chính.
Trong khi đó, bà Phạm Thị Bé Hiền, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (TPHCM), cho rằng, việc triển khai môn học AI trong trường phổ thông hiện nay không chỉ giúp học sinh cập nhật kiến thức công nghệ hiện đại, phát triển tư duy sáng tạo, khả năng ứng dụng, mà còn khơi dậy đam mê và khả năng nghiên cứu khoa học của học sinh. Do đó, học sinh cần được tiếp cận bài bản, có hệ thống với AI từ bậc phổ thông.
Mệnh lệnh từ thực tiễn
Nhà báo Nguyễn Khắc Văn, Quyền Tổng Biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng, cho biết, một trong những nhiệm vụ đột phá chiến lược của Nghị quyết số 71-NQ/TW (ngày 22-8-2025) của Bộ Chính trị là: “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, đào tạo”.
Đây không chỉ là chủ trương mang tính định hướng, mà còn là mệnh lệnh từ thực tiễn, đòi hỏi ngành giáo dục Việt Nam phải chủ động thích ứng, đổi mới tư duy, mô hình và phương pháp để bắt kịp, tiến cùng và có thể vượt lên trong xu thế phát triển toàn cầu. Thực tiễn bước đầu cho thấy, AI đang mở ra nhiều cơ hội mới cho giáo dục Việt Nam nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức như: vấn đề an toàn dữ liệu, đạo đức học thuật, năng lực số của giáo viên, nguy cơ phụ thuộc công nghệ, chênh lệch hạ tầng giữa các vùng miền.
Tiếp cận từng bước và có hệ thống
Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Sài Gòn, TPHCM) Đỗ Ngọc Chi nêu ý kiến, để đẩy mạnh ứng dụng AI, trường học cần bắt đầu từ những bước đi cơ bản là xây dựng hạ tầng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, kết hợp đổi mới cách dạy, cách học. Trong đó, việc đưa vào sử dụng phòng học kỹ năng công dân số với thiết kế mở, linh hoạt, hiện đại không chỉ là không gian học tập về công nghệ, mà còn là nơi học sinh được học cách làm chủ công nghệ, không để công nghệ chi phối.
Riêng đối với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, công tác bồi dưỡng cần tập trung các nội dung như: khai thác học liệu số và công cụ AI hỗ trợ dạy học; ứng dụng nền tảng LMS, Microsoft Teams, phần mềm quản lý lớp học trực tuyến; lồng ghép kỹ năng công dân số trong bài giảng và hoạt động trải nghiệm. Đặc biệt, giáo viên được khuyến khích chuyển từ “truyền đạt kiến thức” sang “dẫn dắt năng lực”, lấy công nghệ và AI làm bạn đồng hành, hình thành cho học sinh tư duy phản biện, sáng tạo và ứng xử văn minh trong không gian mạng.
Là một trong những chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực AI, GS-TS Hoàng Văn Kiếm, Cố vấn cấp cao CNTT Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ Thông tin (ĐH Quốc gia TPHCM) nêu thực tế, thế giới có nhiều quốc gia triển khai ứng dụng AI trong giáo dục nhưng đã có quốc gia thất bại do chưa có sự chuẩn bị, đánh giá đầy đủ trước khi thực hiện. Nếu như một bộ sách giáo khoa mới cần 6-7 năm hoàn thành thì việc đưa AI vào giáo dục đối với Việt Nam cần có sự chuẩn bị và thử nghiệm tương tự như vậy.
Từ đó, GS-TS Hoàng Văn Kiếm phác thảo lộ trình triển khai AI với giáo dục phổ thông của Việt Nam gồm 3 giai đoạn: Giai đoạn 1 là làm quen, khám phá (bậc tiểu học), tổ chức cho học sinh tiếp xúc nhẹ nhàng qua trò chơi, hình ảnh, ứng dụng học tập vui nhộn có yếu tố AI với mục tiêu giúp các em hình thành tư duy công nghệ và tính tò mò sáng tạo; Giai đoạn 2 là hiểu biết - ứng dụng cơ bản (bậc THCS), tổ chức cho học sinh tìm hiểu nguyên lý hoạt động của AI, học cách đặt câu hỏi, phân tích dữ liệu đơn giản, và ứng dụng AI để học các môn khác; Giai đoạn 3 là tư duy sáng tạo - sử dụng có trách nhiệm (bậc THPT), học sinh được học cách hợp tác với AI để giải quyết vấn đề, làm dự án nghiên cứu nhỏ, đồng thời rèn luyện đạo đức, trách nhiệm và bản lĩnh cá nhân trong sử dụng công nghệ.
PGS-TS Đàm Sao Mai, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghiệp TPHCM, nhìn nhận, vấn đề không còn là “tốc độ chúng ta chạy”, mà là chúng ta phải thay đổi hoàn toàn “cách chạy” trong quá trình chuyển đổi số và đẩy mạnh ứng dụng AI trong giáo dục. Để giải quyết tận gốc bài toán này, cần một mô hình liên kết động: Nhà trường - Doanh nghiệp - Trí tuệ nhân tạo. Trong mô hình này, AI không phải là một công cụ đơn thuần, mà đóng vai trò như một "hệ thần kinh trung ương", tạo ra một vòng tuần hoàn giá trị, kết nối và truyền dẫn thông tin liên tục, theo thời gian thực giữa giảng đường và thị trường lao động.
TS Lê Thị Mai Hoa, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đưa ra 6 đề xuất: Thứ nhất, xây dựng chương trình hiểu biết về AI quốc gia dành cho học sinh và giáo viên ở các cấp học; thứ hai, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kỹ năng số và đạo đức sử dụng AI; thứ ba, tích hợp AI vào các môn học STEM (Toán, Lý, Hóa, Tin học) thay vì tách biệt thành môn riêng; thứ tư, xây dựng khung quy định về đạo đức học thuật và sử dụng AI trong nghiên cứu, giảng dạy; thứ năm, đầu tư phát triển hạ tầng số và các nền tảng AI “Make in Vietnam” phù hợp với dữ liệu và ngôn ngữ tiếng Việt; thứ sáu, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông phổ cập nhận thức về AI trong giáo dục và đào tạo tới các cơ sở đào tạo, các nhà trường phổ thông, các địa phương, người học, người dạy và cộng đồng giáo dục.
Đạo đức phải là nền móng để giáo dục số phát triển bền vững
Từ thực tế triển khai ứng dụng AI trong giáo dục và đào tạo, các chuyên gia cho rằng, AI là thành tựu của trí tuệ con người, cũng là tấm gương phản chiếu chính chúng ta. Nếu chúng ta dạy AI biết nói đúng, mà quên dạy con người sống đúng, thì nguy cơ không đến từ AI, mà đến từ chính sự lười biếng tinh thần của con người. Vì thế, điều quan trọng nhất trong kỷ nguyên AI không phải là “ai thông minh hơn”, mà là “ai nhân văn hơn”. Khi con người biết giữ lại trong mình ánh sáng của đạo đức, của cảm xúc và của sự sáng tạo, thì mọi công nghệ - kể cả AI - sẽ trở thành người bạn đồng hành trong hành trình tiến hóa trí tuệ và tâm hồn nhân loại.
PGS-TS Nguyễn Văn Vũ, Phó Trưởng Khoa CNTT, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM) nhấn mạnh: “Đạo đức phải là nền móng để giáo dục số phát triển bền vững”. Những sự việc đáng tiếc từng xảy ra trên thế giới đã và đang đặt ra câu hỏi lớn: công nghệ có thể hỗ trợ giáo dục, nhưng nếu thiếu khung đạo đức, nó sẽ trở thành công cụ gây tổn hại.
Trong hơn 10 năm qua, AI phát triển vượt bậc, mở ra kỷ nguyên mới cho nhân loại, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. AI ảnh hưởng sâu rộng công cụ tìm kiếm, hệ thống gợi ý học liệu, trợ lý ảo, phần mềm chấm điểm tự động và mạng xã hội. Công cụ này đã và đang mang lại cơ hội đổi mới phương pháp dạy và học, tuy nhiên cũng đồng thời lộ rõ nhiều nguy cơ. Một đoạn video giả mạo bằng công nghệ deepfake lan truyền trên mạng, một hệ thống gợi ý nghề nghiệp mang định kiến giới, hay một ứng dụng học tập thiết kế gây nghiện đều cho thấy AI vừa có thể là động lực kiến tạo, vừa tiềm ẩn nguy cơ nếu thiếu kiểm soát đạo đức.
Do đó, cần một bộ khung, hành lang pháp lý về vấn đề đạo đức trong AI. Trong đó, một hệ thống nguyên tắc, giá trị và chuẩn mực nhằm bảo đảm công nghệ được phát triển, triển khai và sử dụng theo cách công bằng, minh bạch, an toàn và có trách nhiệm là cần thiết, hướng đến mục tiêu cao nhất là bảo vệ nhân phẩm, quyền tự do và lợi ích chính đáng của con người. Nói cách khác, thái độ đúng đắn không phải là né tránh công nghệ, mà là biết cách sử dụng một cách đúng đắn và nhân văn. Đạo đức trong AI chính là nền tảng để giáo dục số phát triển bền vững.
Lan tỏa tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW qua chuyển đổi số và AI
Phát biểu kết luận tọa đàm, đồng chí Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đánh giá, các ý kiến chia sẻ tại tọa đàm đã góp phần làm sáng rõ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của trí tuệ nhân tạo trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Đồng chí Huỳnh Thành Đạt biểu dương Báo Sài Gòn Giải Phóng đã chủ động đề xuất và phối hợp tổ chức buổi tọa đàm. Sự kiện không chỉ đáp ứng được tính thời sự và tính thực tiễn của vấn đề, mà còn bảo đảm tính khoa học, khách quan, giá trị định hướng trong công tác tuyên truyền, góp phần lan tỏa tinh thần các nghị quyết của Đảng vào đời sống xã hội.
Trên cơ sở đó, đồng chí Huỳnh Thành Đạt đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm tham mưu Chính phủ ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai Chiến lược AI trong giáo dục; đặc biệt là Khung đạo đức AI trong trường học và chương trình, tài liệu AI cho cấp phổ thông. Bên cạnh đó, Chính phủ và các bộ, ngành cần nghiên cứu xây dựng Quỹ chuyển đổi số trong giáo dục đại học - một quỹ đầu tư chiến lược, có cơ chế, chính sách đột phá để thu hút nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng số và các giải pháp AI trong giáo dục.
Về phía các cơ sở giáo dục đại học, cần đào tạo chủ động, tiên phong trong đổi mới, học hỏi các mô hình thành công, thay vì bị động phụ thuộc vào các giải pháp bên ngoài. Cộng đồng các doanh nghiệp thay đổi tư duy, chuyển từ vai trò là "người sử dụng lao động" thụ động sang vị thế là "người đồng kiến tạo" ra nguồn nhân lực. Cuối cùng, các cơ quan thông tấn, báo chí tiếp tục sứ mệnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về cả lợi ích và thách thức của AI, tạo sự đồng thuận xã hội và tâm thế chủ động, sẵn sàng hội nhập cho người dân.
