Thị trường sách điện tử: Dòng chảy ngầm

Tháng 12-2009, lần đầu tiên trong lịch sử, tại Amazon.com, trang web bán sách trực tuyến lớn nhất thế giới, doanh số bán sách điện tử (ebooks) cao hơn so với sách in. Với giá thành rẻ hơn sách in nên để có được doanh số cao như vậy, số lượng bản sách điện tử bán được nhiều hơn sách in đến 3 lần.

Xu hướng tất yếu?

Năm 2009 ghi dấu ấn quan trọng trong sự phát triển của sách điện tử trên toàn thế giới cũng như ở Việt Nam. Trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, số lượng sách in bán ra cũng giảm xuống. Trong bối cảnh đó, ebooks với ưu điểm không tốn chi phí in ấn, phát hành đã phát triển mạnh mẽ đồng thời ebooks cũng bắt đầu có sự thay đổi về bản chất.

Nếu trước đây, ebooks được định nghĩa là phiên bản điện tử của một cuốn sách in được đọc trên máy tính cá nhân hoặc thiết bị điện tử chuyên dụng thì hiện nay đã xuất hiện những ebooks thuần túy, được xuất bản đầu tiên dưới dạng số mà không có bản in thông thường.

Ưu điểm của ebooks rất rõ ràng, ban đầu ebooks được tạo ra để đáp ứng yêu cầu của người dùng ít có thời gian và hay di chuyển. Một thiết bị đọc ebooks nặng vài trăm gram có thể chứa dữ liệu từ hàng chục đến hàng ngàn cuốn sách.

Một ưu điểm khác của ebooks là kênh phân phối rộng lớn, nội dung đa dạng, có thể cập nhật nhanh chóng - điều mà sách in không thể làm được. Ngoài ra, ebooks còn có thời gian xuất bản rất nhanh, giá thành rẻ do không phải tốn chi phí in ấn, phát hành. Ebooks còn được đánh giá cao bởi yếu tố bảo vệ môi trường vì không phải tốn giấy (vốn làm từ gỗ).

Sự phát triển của ebooks cũng dẫn đến nhiều tranh cãi khi nhiều người lo ngại nó sẽ giết chết thói quen đọc sách giấy. Tuy nhiên, các chuyên gia trong lĩnh vực xuất bản thế giới đều cho rằng điều này khó xảy ra.

Theo khảo sát của NXB Joe Wikert’s (Mỹ), những người sở hữu Kindle (máy đọc ebooks) mua sách nhiều hơn 3,1 lần so với khách hàng khác, điều này cho thấy ebooks kích thích nhu cầu đọc do các ưu điểm về sử dụng của nó. Ngoài ra, một khảo sát khác cho thấy, 75% người đọc ebooks vẫn mua sách in.

Thị trường ebooks tại Việt Nam

Vinabook.com là một trong những nhà phát hành sách trực tuyến lớn nhất Việt Nam hiện nay và ebooks cũng nằm trong kế hoạch kinh doanh của đơn vị này trong tương lai. Tuy nhiên, theo đại diện của Vinabook, kinh doanh ebooks ở Việt Nam hiện nay còn ít tính khả thi.

Theo khảo sát của Vinabook, sự phát triển của ebooks ở Việt Nam hiện chỉ là một dòng chảy ngầm với hình thức tự phát hoặc kinh doanh nhỏ lẻ. Các nguồn cung cấp ebooks chủ yếu đến từ các diễn đàn chuyên về sách như thuvien-ebookss.com, thuquan.net… Nguồn sách tại những địa chỉ này hầu hết miễn phí, dựa trên sự tự nguyện của các thành viên.

Hiện có hai trở ngại lớn cho kinh doanh ebooks là vấn đề cơ sở vật chất và bản quyền. Về cơ sở vật chất, hiện nay việc đọc ebooks tại Việt Nam chủ yếu qua điện thoại di động, các thiết bị đọc sách chuyên nghiệp còn có giá quá cao so với thu nhập chung, định dạng ebooks chưa được chuẩn hóa gây khó khăn cho người đọc. Về bản quyền, do việc sao chép tương đối dễ dàng, ebooks đòi hỏi ý thức rất cao của những đối tượng liên quan, điều mà ngay trong lĩnh vực sách in vẫn còn đang rất khó khăn.

Tuy nhiên, với những ưu thế không thể phủ nhận, thị trường ebooks tại Việt Nam đang dần có sự thay đổi. Đã xuất hiện những doanh nghiệp cung cấp ebooks như Công ty Lạc Việt với thư viện số online. Ebooks ở đây được cung cấp chuyên nghiệp với việc thanh toán, nhận sách qua mạng. Lạc Việt còn triển khai cả một phần mềm đọc ebooks của riêng mình để tạo thuận lợi cho bạn đọc.

TƯỜNG VY