Thuốc lá kiểu mới gây nghiện mới

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng, dù chưa được cấp phép nhưng vẫn được mua bán công khai, sử dụng tràn lan tại Việt Nam.
Các bạn trẻ tìm đến cửa hàng Vape (quận Gò Vấp, TPHCM) để nhờ tư vấn, mua thuốc lá điện tử
Các bạn trẻ tìm đến cửa hàng Vape (quận Gò Vấp, TPHCM) để nhờ tư vấn, mua thuốc lá điện tử

Mua bán công khai

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, thuốc lá thế hệ mới chứa nhiều chất độc hại và gây nghiện nhanh. Không ít trường hợp nguy kịch, thậm chí suýt tử vong vì loại thuốc lá này.

TLĐT hiện chưa được cấp phép nhập khẩu, lưu hành trên thị trường mà vào Việt Nam chủ yếu qua đường nhập lậu, xách tay. Để qua mặt cơ quan chức năng và thuận tiện cho việc rao bán, nhiều loại TLĐT “núp bóng” dưới muôn hình dạng khác nhau, tiếp cận đối tượng chủ yếu là học sinh, sinh viên và giới trẻ. Tại TPHCM, không khó để tìm mua TLĐT do loại này được bày bán công khai tại các cửa hàng kinh doanh thuốc lá. Cửa hàng V.P. trên đường Cách Mạng Tháng Tám (quận 10) bày bán nhiều loại TLĐT và tinh dầu, giá từ vài trăm ngàn đến cả triệu đồng. Nhân viên ở đây tư vấn, TLĐT có loại dùng một lần và loại dùng nhiều lần (thay tinh dầu). Người mới nên dùng TLĐT một lần (nhẹ, hút được trên 5.000 hơi, khói nhiều), với giá 250.000 đồng, có nhiều vị như trà, cam, xoài, ổi, dâu tây. Chúng tôi hỏi mua loại tinh dầu tạo cảm giác phê cho người hút, được nhân viên này tiết lộ: “Thực chất đó là loại tinh dầu chứa chất cần sa (tinh dầu CDB). Khi hút cho cảm giác phê và bay bổng. Mấy loại này chứa chất cấm nên tụi anh không dám bán, em lên mạng đặt mua, loại nào cũng có”.

Một cửa hàng biển hiệu Vape trên đường Thống Nhất (quận Gò Vấp) cũng trưng bày hàng trăm loại TLĐT và tinh dầu đủ mùi vị. Các loại TLĐT đều có nhãn mác nước ngoài, không có nhãn phụ tiếng Việt, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Nhân viên cửa hàng cho biết, đa số TLĐT tại đây đều là hàng xách tay, chính hãng từ nhà phân phối. Chỉ chưa đầy 15 phút đã có hàng chục bạn trẻ độ tuổi học sinh, sinh viên đến nhờ tư vấn mua hàng.

Anh N.D., ngụ quận Tân Bình, TPHCM, chuyên mua bán các loại TLĐT trên mạng xã hội, chia sẻ, các loại TLĐT có giá 250.000 đồng đến hơn 2 triệu đồng/sản phẩm. Đối với tinh dầu, gần đây, cửa hàng nhập về loại chiết xuất từ cần sa và cỏ Mỹ, tùy theo hàm lượng trong tinh dầu mà giá 800.000-2.000.000 đồng/lọ/10ml. Anh N.D. khẳng định: “Các loại tinh dầu này hút khói nhiều, mùi thơm nhẹ, không gây choáng, cảm giác phê lơ kéo dài 1-5 giờ, tùy theo nồng độ”.

Độc hại, gây nghiện nhanh

Theo Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ người hút thuốc ở Việt Nam đang đứng thứ 15 trên thế giới. Mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. Dự báo đến năm 2030, con số này sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện, nhất là khi ngày càng có nhiều loại thuốc lá thế hệ mới xuất hiện, gây hại cho sức khỏe người sử dụng.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế, cho biết, thời gian qua, Bộ Y tế cùng các bộ ngành đã có biện pháp để ngăn ngừa thế hệ trẻ hút thuốc và đạt được những thành quả tích cực. Cụ thể, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu truyền thống giảm 0,6% trong giai đoạn 2014-2022. Tuy nhiên, đáng lo ngại là việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới trong giới trẻ đang có xu hướng tăng, từ 0,2% vào năm 2015 lên 3,6% vào năm 2020, tập trung nhiều ở nhóm tuổi 15-24.

“Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã có quy định cấm quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức. Tuy nhiên, có đến 90% các điểm bán lẻ thuốc lá đang vi phạm quy định về trưng bày thuốc lá. Thậm chí, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vẫn được bán công khai trên thị trường, quảng cáo rầm rộ trên mạng internet. Trong các sản phẩm thuốc lá mới có trên 18.000 chất và hương liệu, chưa đủ thông tin để xác định thành phần các chất cần kiểm soát trong quy chuẩn kỹ thuật, thực chất đây là những sản phẩm độc hại mới, gây ra nhiều hệ lụy cho người sử dụng” bà Nguyễn Thị Thu Hương nhấn mạnh.

Còn theo Th.S-BS Nguyễn Hữu Hoàng, giảng viên Trung tâm Giáo dục y học, Đại học Y Dược TPHCM, thuốc lá thế hệ mới nói chung và TLĐT nói riêng rất nguy hiểm, bởi nó có thể thay đổi cách thức gây nghiện nicotine và chứa nhiều chất nguy hại, ảnh hưởng rất nhiều tới cơ chế gây nghiện của giới trẻ, làm cho người hút trở nên nghiện nhanh hơn. Bên cạnh đó, các thành phần trong chất lỏng sử dụng cho TLĐT có thể thay đổi nồng độ nicotine từ thấp tới cao, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

“Hiện tại đã phát hiện trên 1.500 chất tạo mùi có trong các chất lỏng sử dụng cho TLĐT. Các tạp chất này khi đốt cháy có thể gây ra ung thư, tổn thương phổi, tắc nghẽn mãn tính... Nguy hiểm hơn, một số chất lỏng dùng cho TLĐT được thêm vào các tinh dầu gây nghiện như cocain, heroin, ma túy, cần sa…, gây hậu quả nặng nề, gia tăng nguy cơ các tệ nạn xã hội”, Th.S-BS Nguyễn Hữu Hoàng khuyến cáo.

Th.S Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, cho biết, định hướng đề xuất chính sách của Bộ Y tế là bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế. Dựa trên căn cứ khoa học, khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, điều kiện thực tiễn của Việt Nam, đề nghị không thí điểm các sản phẩm mới có hại cho sức khỏe. Bộ Y tế đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới (bao gồm TLĐT và thuốc lá nung nóng), bởi đây đều là các sản phẩm gây hại cho sức khỏe.

Tin cùng chuyên mục