Nghị định quy định cụ thể việc phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong các lĩnh vực: hành chính tư pháp (hộ tịch, nuôi con nuôi); chứng thực; hòa giải ở cơ sở, bồi thường nhà nước.
Theo đó, trong lĩnh vực hộ tịch, nghị định quy định cụ thể thẩm quyền đăng ký hộ tịch. UBND xã, phường, đặc khu (UBND cấp xã) thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch; thẩm quyền khai thác Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, xác nhận thông tin hộ tịch.
Cá nhân có quyền lựa chọn thực hiện thủ tục hành chính về hộ tịch tại cơ quan đăng ký hộ tịch nơi cư trú; nơi cư trú của cá nhân được xác định theo quy định của pháp luật về cư trú.
Trường hợp cá nhân lựa chọn thực hiện thủ tục hành chính về hộ tịch không phải tại UBND cấp xã nơi thường trú hoặc nơi tạm trú thì UBND cấp xã nơi tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm hỗ trợ người dân nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch trực tuyến đến đúng cơ quan có thẩm quyền theo quy định.
Người yêu cầu đăng ký các thủ tục như khai sinh, khai tử; nhận cha, mẹ, con; giám hộ, thay đổi, chấm dứt giám hộ, giám sát việc giám hộ, chấm dứt giám sát việc giám hộ; thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc không phải có mặt tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào Sổ hộ tịch.
Nghị định cũng quy trình trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch.
Theo đó, UBND cấp xã tiếp nhận, giải quyết việc đăng ký hộ tịch. Người yêu cầu đăng ký hộ tịch có quyền lựa chọn nộp hoặc xuất trình bản giấy hoặc bản điện tử giấy tờ hộ tịch hoặc cung cấp thông tin về giấy tờ hộ tịch của cá nhân đã được đăng ký, cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm tra cứu thông tin trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Trường hợp không tra cứu được do không có thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì cơ quan đăng ký hộ tịch yêu cầu người đi đăng ký hộ tịch nộp hoặc xuất trình giấy tờ liên quan để chứng minh.
Thời hạn giải quyết thủ tục đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài là 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ; trường hợp cần xác minh thì thời hạn kéo dài nhưng không quá 10 ngày làm việc.
Thời hạn giải quyết thủ tục đăng ký nhận cha, mẹ, con là 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Thời hạn xác minh, niêm yết việc nhận cha, mẹ, con tại trụ sở UBND cấp xã nơi có thẩm quyền giải quyết là 5 ngày làm việc. Thời hạn niêm yết tại trụ sở của UBND cấp xã nơi thường trú của người được nhận là cha, mẹ, con là 5 ngày làm việc.
Thời hạn giải quyết thủ tục ghi vào sổ hộ tịch việc kết hôn, ly hôn, hủy việc kết hôn của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền nước ngoài là 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ; trường hợp phải xác minh thì thời hạn kéo dài nhưng không quá 8 ngày làm việc.
Trong trình tự, thủ tục trên, các nhiệm vụ của UBND cấp huyện, chủ tịch UBND cấp huyện sẽ được chuyển giao tương ứng cho UBND cấp xã, chủ tịch UBND cấp xã; các nhiệm vụ của Phòng Tư pháp, Trưởng phòng Tư pháp, công chức làm công tác hộ tịch cấp huyện sẽ được chuyển giao cho công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã.
Nghị định cũng quy định trách nhiệm của chủ tịch UBND cấp tỉnh trong công tác hộ tịch
Theo nghị định, việc thu hồi, hủy bỏ giấy tờ hộ tịch, nội dung đăng ký hộ tịch do cơ quan đăng ký hộ tịch cấp, đăng ký trái quy định pháp luật… thuộc thẩm quyền của chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Cơ quan đăng ký hộ tịch bao gồm UBND cấp xã, Cơ quan đại diện ngoại giao, Cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài.
Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025.
Trường hợp hồ sơ đăng ký hộ tịch mà UBND cấp huyện đã tiếp nhận nhưng chưa giải quyết xong hoặc đã giải quyết xong nhưng sau đó phát sinh vấn đề liên quan cần xử lý thì chuyển giao cho UBND cấp xã nơi cư trú của người có yêu cầu tiếp tục giải quyết, xử lý. Trường hợp người yêu cầu đã thay đổi nơi cư trú sang địa bàn cấp tỉnh khác hoặc cư trú ở nước ngoài thì UBND cấp xã nơi cư trú trước đây có trách nhiệm xử lý.
Trường hợp không xác định được UBND cấp xã có thẩm quyền giải quyết theo quy định trên hoặc người yêu cầu đăng ký hộ tịch không có nơi cư trú tại Việt Nam thì Sở Tư pháp có trách nhiệm tiếp nhận yêu cầu hoặc phản ánh của người dân. Trong thời hạn 2 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận, Sở Tư pháp báo cáo chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc theo ủy quyền của chủ tịch UBND cấp tỉnh giao UBND cấp xã phù hợp giải quyết, bảo đảm thuận lợi nhất cho người có yêu cầu. Sở Tư pháp có trách nhiệm thông báo và hướng dẫn người có yêu cầu nộp hồ sơ đến UBND cấp xã có thẩm quyền.
