Khi lòng dân thuận
Cuối tháng 8, khi những cơn mưa rừng vừa ngớt, Trường Phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) Tiểu học và THCS xã biên giới Tây Giang (TP Đà Nẵng) được khởi công trên diện tích hơn 5ha, tổng vốn đầu tư 262 tỷ đồng. Theo kế hoạch, công trình sẽ đưa vào sử dụng trong năm học 2026-2027. Đây là một trong 6 ngôi trường mà TP Đà Nẵng phê duyệt xây mới trong năm nay.
Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Anh Tuấn thông tin: Chỉ trong vài tuần triển khai thủ tục, TP Đà Nẵng đã khởi công dự án này. Đây là niềm tự hào, nhưng cũng là trách nhiệm nặng nề của địa phương trong sự nghiệp “trồng người”. Song song với công trình giáo dục, Đà Nẵng tiếp tục đầu tư mạnh cho y tế cơ sở, phát triển hạ tầng giao thông, đồng thời khuyến khích mô hình cụm công nghiệp nhỏ gắn với nông nghiệp xanh để tạo sinh kế, nơi làm việc cho đồng bào, nhất là sau khi các em học xong phổ thông, trung cấp hoặc đại học, có chỗ làm ổn định ngay trên chính quê hương mình.
Còn ở Lai Châu, chính quyền địa phương tích cực rà soát, đề xuất nhu cầu trên địa bàn 11 xã biên giới. Qua đó, Bộ Công an quyết định hỗ trợ đầu tư 2 trường tại xã Pa Tần và Bum Nưa. Phát biểu tại lễ khởi công 2 trường PTDTNT Tiểu học - THCS xã Pa Tần và Bum Nưa, Thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, khẳng định: “Để xây dựng được 2 trường nội trú liên cấp tại Pa Tần và Bum Nưa, đã có hàng chục hộ dân bàn giao đất rừng không chút đắn đo, cùng với già làng, trưởng bản ngày đêm hỗ trợ để địa phương có mặt bằng nhanh chóng. Những ngôi trường này khi hoàn thành sẽ góp phần cho con em đồng bào được học tập trong môi trường tốt hơn, góp phần củng cố an ninh, quốc phòng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương”. Với mức đầu tư 200 tỷ đồng/trường, 2 trường có quy mô 30 lớp học, đầy đủ phòng chức năng, có khu nội trú cho thầy và trò, sân tập thể dục thể thao… đáp ứng cho việc học và sinh hoạt của khoảng 1.000 học sinh.
Ngược vào Tây Nguyên, những ngày này, người dân xã Buôn Đôn (tỉnh Đắk Lắk) cũng đang háo hức về ngôi trường mới. Ngồi mân mê vạt áo, nhìn con gái tíu tít sánh bước đến trường học chữ cùng bạn, chị HRan mừng rơi nước mắt. Cả đời chị lam lũ vất vả cũng chỉ mong con được ăn học tới nơi tới chốn. Chị HRan khoe: Mình đã đồng ý và ký các cam kết bàn giao đất cho địa phương xây trường rồi. Con sau này có chỗ ăn học khang trang nên mình mừng lắm. Tiếp lời, Phó Chủ tịch UBND xã Buôn Đôn Trần Thị Thủy kể: Dự án xây trường nội trú của xã có diện tích 5,8ha, trong đó có 12 hộ dân có đất nằm trong vùng dự án bị ảnh hưởng. Bà con có đất bị thu hồi đồng thuận rất cao, sẵn sàng giao đất bất cứ lúc nào.
Bộ đội Biên phòng tiếp sức thầy trò vùng cao
Bên cạnh nỗ lực của chính quyền và ngành giáo dục, các lực lượng vũ trang đã trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu trong hành trình đưa chữ đến vùng biên giới. Tổng hợp từ những lực lượng của Bộ Quốc phòng khi triển khai dự án “Cán bộ, chiến sĩ quân đội nâng bước em tới trường”, trong đó Bộ đội Biên phòng làm nòng cốt, đã giúp đỡ hơn 21.000 học sinh dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn.
Trong số đó, 1.600 em được nuôi dưỡng trực tiếp tại đơn vị quân đội nhằm đảm bảo các em duy trì học tập đều đặn, không bỏ lớp. Nhiều em trong số đó đạt thành tích cao qua các cuộc thi, được tuyên dương danh hiệu học sinh giỏi, xuất sắc… Trong 4 năm qua, Bộ đội Biên phòng các tỉnh đã giải ngân 126 tỷ đồng hỗ trợ học sinh, bố trí chỗ ăn ở cho 5.837 trẻ. Năm 2025, 40 đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng tiếp tục nhận nuôi 400 trẻ, nhận hỗ trợ 5.437 trẻ em là người dân tộc thiểu số.
“Chính sách, chế độ hỗ trợ cho trẻ em, học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn cơ bản được thực hiện. Song vẫn còn nhiều học sinh có hoàn cảnh khó khăn, có nguy cơ bỏ học giữa chừng, vì vậy cần tiếp tục quan tâm, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để các em được đến trường học tập và phát triển”, Đại tá Vũ Quốc Ân, Phó Chính ủy Bộ đội Biên phòng, Bộ Quốc phòng, nhấn mạnh.
AN KHÁNH
Chuẩn bị nguồn lực để hội nhập
Ngoài hạ tầng, ngành giáo dục nhiều tỉnh thành khu vực biên giới còn chủ động “đi trước đón đầu” trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhất là ứng dụng công nghệ thông tin, phổ cập trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý và giảng dạy. Bà Hoàng Tuyết Ban, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Điện Biên, cho biết, sở đã phối hợp với Tổ chức STEAM for Vietnam (một tổ chức phi lợi nhuận của Hoa Kỳ) triển khai dự án “Train the Trainers 2025 - Phổ cập AI cho giáo viên Điện Biên”. Dự án hướng tới mục tiêu đào tạo khoảng 17.000 cán bộ quản lý, giáo viên trong tỉnh hiểu về AI và những công nghệ liên quan, nhằm giúp thầy cô ứng dụng trong giảng dạy.
Phó Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Cao Bằng Đàm Thị Trung Thu cũng bày tỏ: “Xây được trường mới, điều quan trọng nhất là phải phát huy được nguồn lực này để giáo dục các em vừa giỏi kiến thức, nhưng không xa rời thực tế, giữ được bản sắc văn hóa của dân tộc mình, gắn bó với nơi mình sinh ra”. Ngành GD-ĐT tỉnh đã có kế hoạch lựa chọn đội ngũ cán bộ quản lý giỏi chuyên môn, vững tay nghề bổ sung cho 10 trường nội trú mới/21 xã biên giới được xây dựng trong năm nay; đồng thời, tổ chức các hội thảo khoa học, tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác dạy học Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Sở GD-ĐT tiếp tục tham mưu cho tỉnh những cơ chế, chính sách thu hút đội ngũ giáo viên giỏi về công tác ở các xã biên giới.
Đáp ứng nguồn nhân lực sư phạm cho các trường học, theo PGS-TS Nguyễn Văn Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tây Nguyên, Khoa Sư phạm của trường hiện đào tạo 5 ngành sư phạm và 2 chuyên ngành ngoài sư phạm (hệ cử nhân) với 1.604 sinh viên đang theo học. Với đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, chất lượng sinh viên các ngành sư phạm của trường không ngừng nâng lên.
Năm học 2024-2025, Khoa Sư phạm có 186 sinh viên đạt học lực xuất sắc (chiếm 13,89%), 244 sinh viên có học lực giỏi (chiếm 18,22%), 538 sinh viên có học lực loại khá (chiếm 40,18%); có 93,6 % sinh viên có kết quả đánh giá điểm rèn luyện đạt loại giỏi và xuất sắc. Với kết quả đạt được, sinh viên tốt nghiệp có thể đáp ứng nhu cầu cho ngành giáo dục của các tỉnh, thành trong giai đoạn hiện nay và bối cảnh hội nhập quốc tế. Nhà trường phối hợp chặt chẽ với các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng… để đưa nguồn nhân lực này về công tác ở các trường nội trú, bán trú khi được xây mới.
Thông báo Kết luận 81-TB/TW của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và THCS tại 248 xã biên giới đất liền nêu rõ:
Quy mô:
- Phải đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, quy mô, diện tích trường, lớp từ 5ha trở lên.
- Có đủ cơ sở vật chất phục vụ việc học tập, rèn luyện văn hóa, tinh thần, thể chất, điều kiện sinh hoạt.
Lộ trình:
- Thí điểm xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025.
- Dựa trên hình mẫu 100 trường thí điểm, tiếp tục triển khai diện rộng, hoàn thành mục tiêu 248 trường trong 2-3 năm.
Nguồn lực:
- Ngân sách trung ương (chủ yếu).
- Ngân sách địa phương.
- Các nguồn kinh phí hợp pháp khác.
Vận hành:
- Bố trí giáo viên phù hợp trên cơ sở rà soát biên chế giáo viên hiện có và nhu cầu trong thời gian tới.
- Đề xuất ngân sách để duy trì hoạt động của các nhà trường và chế độ phụ cấp cho giáo viên phù hợp điều kiện mới.
- Xây dựng chính sách khuyến khích nhân lực tham gia phục vụ các xã biên giới...