TPHCM không nên khoác chung một cái áo thể chế như địa phương khác
ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội) hoàn toàn ủng hộ Quốc hội thông qua nghị quyết và cho rằng, TPHCM vốn dĩ trước đây đã là một một trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, là khu vực năng động, sáng tạo, là nơi đột phá ra những thể chế quản lý mới để sau đó nhân rộng cho cả nước. Sau khi sáp nhập thêm Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, vị thế và tiềm lực của TPHCM càng thêm lớn mạnh cả trong nước và quốc tế mà không địa phương nào có thể so được.
“Vì thế, TPHCM không khoác chung một cái áo thể chế giống như các địa phương khác trong cả nước mà cần phải có một khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn, tạo cho TPHCM có một khoảng trời riêng để tự do sáng tạo và phát triển có kiểm soát. Đấy chính là mục tiêu và nhiệm vụ nghị quyết này phải đạt được”, ĐB Hoàng Văn Cường nêu.
ĐB cơ bản đồng tình với tất cả những cơ chế, chính sách về phát triển mô hình đô thị TOD, về quy hoạch và quản lý đô thị; về thu hút nhà đầu tư chiến lược, về đề xuất thành lập khu thương mại tự do. Thậm chí theo ĐB, tất cả những đề xuất này còn có phần khiêm tốn và chưa đủ mạnh mẽ để thực sự tạo một cơ chế đủ mạnh giúp cho TPHCM tự do sáng tạo, phát triển bứt phá đúng với tiềm năng và vị thế đang có.
Do vậy, ĐB Hoàng Văn Cường đề nghị cần nghiên cứu chỉnh sửa dự thảo nghị quyết một số điểm. Thứ nhất, rà soát lược bỏ tất cả những quy định làm thành phố không thể thực hiện được các cơ chế đặc thù, "vì nếu làm theo quy định của pháp luật thì cứ thế mà làm, không cần việc phải ban hành nghị quyết này”. Trong dự thảo nghị quyết còn nhiều đoạn quy định tương tự, vì vậy, ĐB Hoàng Văn Cường đề nghị phải rà soát và bỏ những quy định dạng này thì mới thực hiện được các quy định đặc thù, “mà không phải chạy đi xin ai nữa”.
Thứ hai, dự thảo nghị quyết đang liệt kê ra tất cả những đầu việc cần xin cách làm đặc thù, liệt kê ra danh sách và mô tả rất kỹ các loại dự án cần được ưu đãi là nhà đầu tư chiến lược. ĐB Hoàng Văn Cường cho rằng, nếu nghị quyết này thông qua những đầu việc và danh mục các loại dự án trên, một thời gian sau lại xuất hiện một việc khác hoặc lại xuất hiện yêu cầu đầu tư chiến lược khác thì lại đi sửa nghị quyết mới làm được. Do vậy, nghị quyết này không nên liệt kê, mà nên quy định khái quát mang tính nguyên tắc và các tiêu chí để dựa trên cơ sở đó giao cho HĐND TPHCM tự quyết định những việc cụ thể.
Thứ ba, ĐB Hoàng Văn Cường đề nghị bổ sung thêm một nội dung vào nghị quyết này là: trong trường hợp cần có các quy định đặc thù khác so với các quy định hiện hành thì HĐND ra nghị quyết và báo cáo Chính phủ để Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ xem xét và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Việc thực hiện cơ chế này sẽ tạo cho TPHCM có một không gian sáng tạo về các cơ chế quản lý mới và trở thành phòng thí nghiệm về thể chế mới cho cả nước.
ĐB Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) cũng đồng tình với ý kiến của ĐB Hoàng Văn Cường và chỉ ra một số điểm nghẽn trong dự thảo nghị quyết, đặc biệt là việc quy định nhiều nội dung phải thực hiện theo pháp luật chuyên ngành. Điều này làm mất đi tính đặc thù và làm chậm cơ hội phát triển. “Nhiều vấn đề hiện nay vẫn phải đang đi xin Trung ương theo quy định của pháp luật, nên làm chậm nhiều cơ hội cho đột phá và phát triển của thành phố”, ĐB nêu.
ĐB Dương Khắc Mai đề xuất cần mở rộng thẩm quyền cho địa phương tháo gỡ căn bản các nút thắt về thể chế, xem xét lại việc liệt kê cụ thể các dự án để đảm bảo tính linh hoạt cho việc thực hiện các dự án trong tương lai. Những nội dung gì cần đặc thù, khác với quy định hiện hành thì quy định ngay trong nghị quyết này, nhất là khi thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM thì phải mở để “trong đủ thông, ngoài đủ thoáng”. Một khi đã thực sự tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt về thể chế thì thành phố mới có được quyền làm những việc cho làm và phải làm được như cam kết khi xây dựng ban hành chính sách.
Cơ chế then chốt tạo nguồn lực cho đường sắt đô thị
ĐB Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) ủng hộ rất cao dự thảo vì đây là những cơ chế có tính chất mở đường, tháo gỡ các điểm nghẽn lớn về thể chế, không gian phát triển và nguồn lực cho TPHCM.
Về cơ chế phát triển đô thị theo mô hình TOD (mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng), ĐB Nguyễn Tâm Hùng thống nhất việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế TOD, đặc biệt là cho phép TPHCM sử dụng ngân sách để tổ chức bồi thường, tái định cư và tạo quỹ đất cho TOD. Tuy nhiên, để tránh xung đột lợi ích và bảo đảm sự đồng thuận xã hội - yếu tố quyết định thành công của TOD, ĐB đề nghị cân nhắc bổ sung tiêu chí đánh giá tác động xã hội bắt buộc đối với từng khu vực TOD: ảnh hưởng lên hạ tầng xã hội, mật độ dân cư, khả năng tiếp cận dịch vụ công và không gian sống của cư dân hiện hữu. Đây là điều kiện cần để hạn chế rủi ro khiếu kiện và nâng cao tính khả thi của dự án.
Về tỷ lệ phân chia nguồn thu từ quỹ đất TOD, ĐB Nguyễn Tâm Hùng ủng hộ chủ trương cho phép thành phố giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD, khi tự bố trí toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng. Đây là cơ chế then chốt tạo nguồn lực cho đường sắt đô thị. Tuy nhiên, để bảo đảm công khai, minh bạch trong định giá tài sản công, ĐB kiến nghị cân nhắc bổ sung cơ chế thẩm định giá đất TOD bởi tổ chức độc lập, kèm theo công bố công khai giá khởi điểm đấu giá và kết quả định giá. TOD là quỹ đất có giá trị thương mại lớn, nên nếu không kiểm soát chặt chẽ, rất dễ phát sinh thất thoát và ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân.
Các ý kiến ĐB khác đều cho rằng, dự thảo nghị quyết cho thấy quyết tâm lớn của Quốc hội trong việc trao quyền mạnh hơn cho các đô thị đặc thù của đất nước; đề nghị minh bạch hóa cơ chế tài chính - đất đai trong TOD; kiểm soát chất lượng quy hoạch theo các tiêu chí bắt buộc, tránh phát triển nóng; tăng trách nhiệm giải trình và cơ chế giám sát từ HĐND các cấp để nghị quyết thực thi hiệu quả.
ĐB Trịnh Xuân An (Đồng Nai), Phạm Trọng Nhân (TPHCM), Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) chung ý kiến đề xuất, đã đến lúc cần có Luật TPHCM để đáp ứng sự phát triển của đô thị đặc biệt này; tăng tính kết nối, lan tỏa vùng của TPHCM.
