“Chữa lành” bằng âm nhạc và văn hóa truyền thống

Từ “đứa trẻ bên trong” đến căn tính Việt

Dự án Đong Đưa (khởi xướng bởi TS kinh tế Lê Việt Quý, Viện Nghiên cứu Phát triển Nguồn lực Việt) ra đời trong bối cảnh đời sống xã hội có nhiều biến động, áp lực tâm lý ngày càng gia tăng ở nhiều nhóm đối tượng, từ người trẻ, người lao động đến các bà mẹ mang thai.

Dự án hướng đến việc giúp con người quay về ủi an “đứa trẻ bên trong”, kết nối lại với căn tính Việt và tìm thấy sự bình yên nội tâm.

Thay vì tiếp cận hoàn toàn theo các phương pháp trị liệu phương Tây, Đong Đưa lựa chọn con đường bản địa hóa trị liệu tâm lý thông qua lời ru, âm nhạc dân gian, hội họa và các biểu tượng văn hóa truyền thống.

“Các phương pháp trị liệu hiện đại dùng chất liệu văn hóa nghệ thuật phương Tây dù hiệu quả về mặt khoa học, nhưng đôi khi chưa thật sự phù hợp với đời sống cảm xúc giàu tính cộng đồng, tính gia đình của người Việt”, TS Võ Thị Hà (Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch) - cố vấn của dự án chia sẻ.

Vì vậy, sự dung hòa giữa tâm lý học hiện đại và văn hóa Việt được xem là chìa khóa để tạo nên một phương thức trị liệu “dành riêng cho người Việt”.

Từ những buổi thực hành ban đầu, Đong Đưa dần mở rộng hoạt động, tiếp cận nhiều nhóm người khác nhau, những người đang đối diện với căng thẳng, lo âu, khủng hoảng cảm xúc trong nhịp sống hiện đại.

Dự án cộng đồng nào cũng có những thách thức, với Đong Đưa, khó khăn đầu tiên chính là quá trình nghiên cứu chiều sâu văn hóa Việt để lồng ghép vào hoạt động trị liệu một cách tinh tế, không khiên cưỡng.

Không chỉ dừng ở lời ru hay âm nhạc dân gian, dự án này phải tìm hiểu cả hệ giá trị tinh thần, cách người Việt bày tỏ cảm xúc, ứng xử trong gia đình và cộng đồng. Đó là quá trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn và học hỏi liên tục.

Thách thức tiếp theo là việc tiếp cận cộng đồng. Những hoạt động trị liệu tâm lý yêu cầu người tham gia phải thực sự cởi mở, sẵn sàng đối diện với cảm xúc bên trong. Trong khi đó, không ít người vẫn còn e dè khi nhắc đến các vấn đề tâm lý, xem đây là lĩnh vực “nhạy cảm”. Việc xây dựng niềm tin, tạo môi trường an toàn để mọi người yên tâm tham gia vì thế cũng cần nhiều thời gian.

Nguồn lực tài chính cũng là một trở ngại không nhỏ. Các hoạt động chăm sóc tinh thần khó thu hút tài trợ lớn, do lợi ích kinh tế không trực tiếp.

Hiện nay, Đong Đưa chủ yếu duy trì nhờ sự đóng góp, đồng hành của các cá nhân, nhóm nhỏ yêu thích hoạt động cộng đồng, cùng một phần hỗ trợ từ các quỹ, giải thưởng nghiên cứu, sáng tạo trong lĩnh vực tâm lý học.

Liều thuốc tinh thần từ gốc rễ văn hóa

Theo TS Hoàng Kim Oanh (Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông, Đại học Ngoại ngữ - Tin học TPHCM), cố vấn chuyên môn của dự án, dưới góc nhìn văn hóa, quá trình chữa lành cần được gắn chặt với hệ giá trị đã nuôi dưỡng nên con người đó.

Ở người trưởng thành, thanh âm tuổi thơ và những biểu tượng văn hóa quen thuộc có khả năng kích hoạt vùng ký ức được yêu thương trong tiềm thức, giảm căng thẳng và tăng cảm giác an lành.

Một hoạt động giàu ý nghĩa của Đong Đưa là chương trình nghe hát ru dành cho các bà mẹ mang thai. Lời ru Việt với giai điệu dịu dàng và nội dung giàu giá trị nhân văn không chỉ giúp người mẹ thư giãn, giảm lo âu, mà còn tạo sự kết nối cảm xúc với thai nhi.

Trong bối cảnh trầm cảm sau sinh ngày càng được cảnh báo, âm nhạc dân tộc được xem là một phương tiện hỗ trợ tinh thần quan trọng.

Trong nhịp sống hiện đại đầy áp lực, những không gian “dừng lại để lắng nghe” như Đong Đưa không chỉ góp phần chăm sóc sức khỏe tinh thần cộng đồng, mà còn lan tỏa một thông điệp nhẹ nhàng nhưng bền bỉ: muốn đi xa, con người cần biết quay về với gốc rễ văn hóa của chính mình.