Nơi đây sẽ phát triển Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, làm công viên, kết hợp mở rộng đường Nguyễn Tất Thành cùng các dịch vụ công cộng khác. Đồng thời, khu đất số 1 Lý Thái Tổ cũng sẽ chuyển thành công viên. Dư luận hết sức phấn khởi, đồng tình với chủ trương nói trên.
Theo Sở NN-MT, thực hiện chỉ đạo của Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang, ngày 22-9, sở đã có văn bản báo cáo về thực hiện dự án công trình công cộng tại địa chỉ nhà, đất số 1 Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài) và dự án cải tạo, mở rộng Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh TPHCM.
Theo đó, đối với khu đất số 1 đường Lý Thái Tổ có diện tích đất khoảng 44.312m2 và diện tích sàn sử dụng 7.101m2 do Bộ Ngoại giao quản lý sử dụng, hiện trạng sử dụng khi phê duyệt là Nhà khách Chính phủ có 7 căn biệt thự trong khuôn viên đang để trống. TPHCM dự kiến, sau khi tiếp nhận cơ sở nhà, đất nêu trên, sẽ thực hiện việc đầu tư, xây dựng dự án về công trình công cộng để phục vụ nhu cầu của người dân thành phố.
Để có cơ sở thực hiện dự án công trình công cộng tại khu đất nói trên, Sở NN-MT TPHCM đề xuất xem xét trình tự thực hiện dự án theo phương thức đầu tư công hoặc phương thức đối tác công - tư (hợp đồng BT không yêu cầu thanh toán). Cụ thể, ở giai đoạn 1 sẽ thực hiện 3 bước chung của 2 phương thức.
Bước 1, sắp xếp, xử lý tài sản công khi Thủ tướng Chính phủ chấp thuận phương án sắp xếp, xử lý đối với cơ sở nhà đất nêu trên theo phương án Bộ Ngoại giao trình. Bước 2, thông qua chủ trương chung, Thường trực Thành ủy TPHCM có ý kiến chỉ đạo Đảng ủy UBND TPHCM để lãnh đạo, chỉ đạo chung về định hướng thực hiện dự án công cộng trên khu đất. Bước 3, điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung thành phố đối với khu vực số 1 đường Lý Thái Tổ.
UBND phường Vườn Lài sẽ thực hiện việc lập điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung thành phố đối với khu vực. Sở chuyên ngành thực hiện thẩm định và UBND TPHCM phê duyệt theo thẩm quyền. Thời gian thực hiện bước này sẽ hoàn thành trong tháng 11-2025. Ở giai đoạn 2, sẽ thực hiện gồm 7 bước đối với phương thức đầu tư công (dự kiến khởi công tháng 7-2026) và 6 bước đối với phương thức đối tác công - tư (dự kiến khởi công trong tháng 2-2026).
Đối với dự án cải tạo, mở rộng Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh TPHCM, theo Sở NN-MT TPHCM, do dự án chưa được chấp thuận chủ trương đầu tư nên chưa có vị trí chính xác. Sở đã có báo cáo trên cơ sở đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Tiểu khu Cảng quận 4 (cũ) đã được UBND TPHCM phê duyệt tại Quyết định 6331/QĐ-UBND.
Theo đó, dự án có vị trí gồm 2 ô phố K1 và K2. Cụ thể, đối với ô phố K1 có diện tích 15.049,56m2 với hiện trạng là Bảo tàng Hồ Chí Minh; ô phố K2 có diện tích 14.229,65m2 được quy hoạch theo đồ án là Công viên Bảo tàng Hồ Chí Minh. Hiện nay, TPHCM định hướng điều chỉnh mở rộng quy mô của dự án ra toàn bộ diện tích của dự án Nhà Rồng - Khánh Hội đã được phê duyệt trước đây là 329.074,34m2.
Để có cơ sở thực hiện dự án cải tạo, mở rộng Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh TPHCM theo quy mô mới, Sở NN-MT đề xuất thực hiện dự án theo 1 trong 2 phương thức là đầu tư công hoặc đối tác công - tư (hợp đồng BT không yêu cầu thanh toán). Cụ thể, ở giai đoạn 1 sẽ gồm 2 bước chung của 2 phương thức.
Bước 1, thông qua chủ trương chung, Thường trực Thành ủy có ý kiến chỉ đạo Đảng ủy UBND TPHCM để lãnh đạo, chỉ đạo chung về định hướng và việc thực hiện dự án cải tạo, mở rộng Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh TPHCM theo quy mô mới.
Bước 2 là giải tỏa kê biên quyền sử dụng đất và thu hồi chủ trương đầu tư dự án Khu phức hợp Nhà Rồng - Khánh Hội. Bước này, UBND TPHCM chỉ đạo các cơ quan chuyên môn để tham mưu các nội dung giải tỏa kê biên đối với quyền sử dụng đất của dự án Khu phức hợp Nhà Rồng - Khánh Hội căn cứ vào bản án đã được Tòa án tuyên trong vụ án của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát; thu hồi chủ trương đầu tư đã phê duyệt tại dự án Khu phức hợp Nhà Rồng - Khánh Hội; điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung thành phố đối với khu vực Nhà Rồng - Khánh Hội.
Ở giai đoạn 2, sẽ thực hiện 7 bước đối với phương thức đầu tư công (dự kiến khởi công tháng 9-2026) và 6 bước đối với phương thức đối tác công - tư (dự kiến khởi công trong tháng 3-2026).
GS-TSKH ĐẶNG HÙNG VÕ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN-MT (nay là Bộ NN-MT):
Chủ trương hoàn toàn đúng đắn
Ở các khu đô thị Việt Nam mà đặc biệt là 2 đô thị lớn như Hà Nội và TPHCM, hiện đang rất thiếu không gian cho một đô thị hiện đại. Để phát triển siêu đô thị không chỉ là phát triển bất động sản mà cần phải mở rộng không gian xanh theo hướng xây dựng đô thị yên bình, không gian xanh.
Tôi cho rằng, vấn đề quy hoạch rất quan trọng và TPHCM nên cân nhắc quy hoạch làm sao phát triển đô thị hài hòa giữa phát triển kinh tế và chất lượng sống cho người dân. Một siêu đô thị mà khu nhà ở phát triển không tập trung thì chắc chắn quyền lợi của cư dân sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, với chủ trương của Thường trực Thành ủy TPHCM lấy khu “đất vàng” làm công viên là hoàn toàn đúng đắn.
Kiến trúc sư KHƯƠNG VĂN MƯỜI, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TPHCM:
Mở rộng không gian, tháo nút thắt kẹt xe đường Nguyễn Tất Thành
Đây là một chủ trương đúng đắn thể hiện tầm nhìn nhân văn và dài hạn trong phát triển đô thị vì thành phố đang thiếu mảng xanh, không gian cho cộng đồng. Dù rằng khu “đất vàng” ở trung tâm thành phố có giá trị thương mại rất lớn, nhưng giá trị này không thể so sánh với giá trị tinh thần và không gian sống mà nó mang lại khi được chuyển hóa thành công viên, không gian văn hóa công cộng.
Việc mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh quanh khu vực Bến Nhà Rồng là hoàn toàn hợp lý về mặt lịch sử, văn hóa, bởi đây là biểu tượng gắn liền với hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Bác Hồ. Hơn thế, Không gian Hồ Chí Minh không chỉ là nơi trưng bày hiện vật hay tư liệu, mà cần được hiểu là một không gian sống động, nơi người dân có thể đi bộ, chiêm nghiệm, kết nối với giá trị lịch sử. Điều quan trọng nhất hiện nay là quản lý và thiết kế 2 không gian này một cách hài hòa, sáng tạo, đảm bảo chức năng văn hóa, cảnh quan mang đậm nét đặc trưng sông nước của TPHCM.
Cần phải nói thêm là con đường Nguyễn Tất Thành đi ngang qua khu vực Bến Nhà Rồng hiện nay rất hẹp, mật độ giao thông cao, thường xuyên xảy ra tình trạng kẹt xe. Do đó, khi mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh tại Bến Nhà Rồng nên kết hợp mở rộng tuyến đường Nguyễn Tất Thành để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi lại.
KTS NGÔ ANH VŨ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM:
Có thể phát triển khu bến cảng thành khu đa chức năng
Với chủ trương lấy 2 khu “đất vàng” nói trên để mở rộng không gian văn hóa, làm công viên, sẽ có tác động tích cực rất lớn đến người dân thành phố. Bởi người dân ai cũng mong muốn thành phố sẽ bổ sung thêm không gian xanh, không gian công cộng. Việc người đứng đầu thành phố có quyết định như trên đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến người dân.
Theo tôi, để phát triển khu “đất vàng” ở bến cảng hiệu quả cần mở rộng thêm khu đa chức năng, lồng ghép với các khu chức năng khác như giao tiếp, triển lãm văn hóa, dịch vụ du lịch…
Ngoài ra, chúng ta cần cân đối về hiệu quả đầu tư và nếu dùng ngân sách thực hiện thì việc sửa chữa, tu bổ để duy trì hoạt động sau này phải lấy từ nguồn nào. Nếu khu vực áp dụng mô hình hợp tác công - tư hoặc mời gọi xã hội hóa thì nên phát triển khu vực thành một khu đa chức năng vừa giải được bài toán về ngân sách vừa giữ được tinh thần phát triển cộng đồng, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
