Nỗ lực di dời
Để triển khai đề án chuyển đổi KCN Biên Hòa 1 thành khu đô thị - thương mại - dịch vụ kết hợp cải thiện môi trường, tỉnh Đồng Nai phải thu hồi khoảng 329ha đất của các hộ gia đình, cá nhân và doanh nghiệp. Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đã thu hồi hơn 129ha mặt bằng sạch, trong đó, khu vực ưu tiên được hơn 70,5ha và khu vực còn lại đạt 58,5ha. Từ đầu tháng 7-2025, UBND phường Trấn Biên (Đồng Nai) đã tích cực vận động nên hầu hết tài sản của người dân tại khu vực ưu tiên thu hồi đã được di dời.
Trong khi đó, việc tháo dỡ, di dời công trình của các doanh nghiệp tại KCN Biên Hòa 1 còn chậm. Tập đoàn Hóa chất cơ bản miền Nam có 4 công ty (Cao su miền Nam, Ắc quy miền Nam, Hóa chất cơ bản miền Nam và Hơi kỹ nghệ que hàn) thuộc khu vực ưu tiên (1 và 2) di dời trước ngày 31-8. Theo lãnh đạo tập đoàn, đơn vị đồng thuận với chủ trương của tỉnh nhưng máy móc, trang thiết bị nhiều, thủ tục về môi trường ở địa điểm mới phức tạp nên chưa thể hoàn thành di dời… Còn ông P.V.T., Giám đốc Công ty TNHH MTV K.V.T cho biết, công ty chuyên đúc gang xám, gang cầu và mua bán gia công các sản phẩm cơ khí từ năm 2008. Công ty đã bỏ tiền tỷ đầu tư máy móc, trang thiết bị. Khi tỉnh Đồng Nai có chủ trương chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1, ông T. mong muốn tỉnh có chính sách phù hợp, hỗ trợ chi phí di dời và tạo điều kiện cho thuê đất để xây dựng lại xí nghiệp.
Theo lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai, chủ trương di dời KCN Biên Hòa 1 đã được xác lập từ nhiều năm trước. Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã làm đúng quy trình, quy định, đảm bảo quyền lợi cho các doanh nghiệp trong thực hiện di dời. Hiện việc di dời nhà máy, xí nghiệp tại KCN Biên Hòa 1 còn chậm nên UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị các doanh nghiệp khắc phục khó khăn, nhanh chóng hoàn tất việc di dời, trả lại mặt bằng cho Nhà nước để địa phương triển khai thực hiện đề án chuyển đổi công năng KCN, góp phần chỉnh trang đô thị và bảo vệ môi trường.
Hình thành khu đô thị - thương mại - dịch vụ
KCN Biên Hòa 1 được hình thành năm 1963 với tên gọi Khu kỹ nghệ Biên Hòa. Sau ngày 30-4-1975, Khu kỹ nghệ Biên Hòa đổi tên thành KCN Biên Hòa 1 và là KCN đầu tiên của cả nước. Ngày 28-1-2021, Thủ tướng Chính phủ có văn bản chấp thuận đưa KCN Biên Hòa 1 ra khỏi quy hoạch các KCN. UBND tỉnh cũng đã phê duyệt Đề án chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 thành Khu đô thị, thương mại, dịch vụ và cải thiện môi trường vào tháng 2-2024.
Khu đô thị, thương mại, dịch vụ bao gồm Khu Trung tâm chính trị, hành chính tỉnh Đồng Nai với quy mô khoảng 44ha và khu đô thị dịch vụ rộng hơn 286ha. KCN Biên Hòa 1 vốn có vị trí thuận lợi kết nối với hệ thống giao thông đô thị như quốc lộ 1A (xa lộ Hà Nội), quốc lộ 51, tuyến metro kết nối với trung tâm TPHCM... sẽ trở thành vị trí đầu mối quan trọng kết nối các khu chức năng của tỉnh Đồng Nai trong tương lai. Vừa qua, UBND tỉnh Đồng Nai đã trao giải nhất ý tưởng “Biên Hòa Đông Phố” do liên danh Công ty CP Tư vấn quốc tế Encity và PT Studio Rancang Urban Selaras thiết kế với mục tiêu xây dựng trung tâm hành chính, thương mại, dịch vụ hướng đến Net zero sau khi chuyển đổi KCN Biên Hòa 1. “Biên Hòa Đông Phố” là trung tâm hành chính và thương mại phát triển gắn với giao thông công cộng, đô thị kiểu mẫu theo xu hướng Net zero. Cùng với đó, kiến trúc đô thị KCN được kết hợp bền vững với cảnh quan thiên nhiên, với hệ thống không gian xanh, rộng lớn liên kết liền mạch các quảng trường, công viên đô thị đến sông Đồng Nai.
Theo ông Võ Tấn Đức, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, địa phương mong muốn sau khi chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 thành khu đô thị, thương mại, dịch vụ sẽ gắn kết hài hòa kiến trúc tổng thể cảnh quan sông Đồng Nai, sông Cái và Cù lao Hiệp Hòa, đáp ứng về sự hài hòa giữa các công trình kiến trúc, đặc biệt gắn liền với Khu trung tâm chính trị, hành chính của tỉnh với các quảng trường, công viên, cảnh quan sông nước với quy mô xứng tầm một Trung tâm chính trị, hành chính của tỉnh đặt tại vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai có bề dày lịch sử hơn 300 năm.
Sở Xây dựng Đồng Nai đang tiếp tục nghiên cứu, tham mưu cho UBND tỉnh triển khai các đồ án quy hoạch có liên quan, tiếp tục tổ chức thi tuyển phương án kiến trúc Khu Trung tâm chính trị, hành chính tỉnh để có được phương án đẹp nhất, hợp lý nhất, kinh tế, khả thi để sớm có thể triển khai đưa vào sử dụng trong năm 2029.
