Bắt tay viết bài này, chúng tôi tìm tới một số nhạc sĩ để trao đổi ý kiến, nhưng lại bị từ chối khéo hoặc hẹn lần. Đã vậy, một nhạc sĩ tên tuổi còn khẳng định: số nhạc sĩ không “đạo” nhạc hiện nay có lẽ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Phải chăng sự nhận định này có phần khắc nghiệt?
Từ cá nhân cố tình “đạo” nhạc...
Bộ CD “lậu” thu thập các ca khúc bị cho là đạo nhạc ở Việt Nam. Ảnh: T.V.
Vài năm lại đây, tình trạng “đạo” nhạc trở nên khá phổ biến. Mới đầu là những nhạc sĩ trẻ, ít tên tuổi, càng về sau càng đáng quan ngại hơn khi người “đạo” nhạc lại là những nhạc sĩ có tiếng thuộc thế hệ lớp trước. Còn nhớ, 4 năm trước, thị trường băng đĩa lậu tung ra một bộ 10 đĩa CD 101% Copy - cover 2004, làm chấn động những người làm nhạc lẫn khán giả yêu nhạc.
Hàng loạt nhạc sĩ tên tuổi và những ca khúc của họ bị phát giác là sản phẩm copy. Có thể kể: nhạc sĩ Quốc Bảo với Tuổi 16 (copy từ Renaissance fair), Ngồi hát ca bồng bềnh (giống hệt The clock ticks on của Blackmore’s Night), Để anh cháy cùng em (giống Dance with me của Debelah Morgan), Ánh trăng (giống Can’t wait của Yuki Hsu - Yoo Seung Jun). Nhạc sĩ Phương Uyên có: Anh tôi (giống ca khúc Biết không còn của Nhậm Hiền Tề), Mẹ yêu (giống Anh yêu em của Vương Kiệt), Búp bê biết yêu (copy giai điệu bài hát Get the party started). Nhạc sĩ Lê Quang có Tình xót xa thôi (giống giai điệu ca khúc Well well). Vĩnh Tâm có ca khúc Tình yêu tìm thấy (giống Seven days của Craig David), Hãy cho em ngày mai (giống Let me be the one của SwiT)… danh sách này còn có Thái Thịnh, Minh Kha, Quang Huy, Hàn Vy… Chuyện thật hy hữu khi bộ CD “lậu” này được xem là cơ sở để Cục Nghệ thuật biểu diễn thẩm định lại và đưa ra danh sách có tới 70 ca khúc bị nghi là “đạo” nhạc.
Mới đây, thị trường âm nhạc lại ồn ào chuyện ca sĩ Bảo Thy “cầm nhầm” ca khúc Pussycat Dolls; Vầng trăng khóc của Nguyễn Văn Chung giống với ca khúc Paj Huab Lis của Thái Lan; Clip Honey của Hồ Quỳnh Hương giống Jiu Shi Ai của Thái Y Lâm; ca khúc Hãy nói anh yêu em do Vĩnh Tâm viết riêng cho Trà My được phát hiện giống hệt một ca khúc Hàn Quốc. Minh Vương - sinh viên Nhạc viện có ca khúc Mưa gửi dự thi Bài hát Việt và nhận giải Bài hát được yêu thích nhất của tháng, nhưng cuối cùng bị phát hiện là sản phẩm copy từ bài Aitai của Hàn Quốc…
Vấn đề là các ca khúc bị “đạo” nhạc thường có xuất xứ từ nước ngoài, nên hiếm thấy tác giả của những bài hát ấy lên tiếng (vì đã chắc gì họ theo dõi âm nhạc Việt Nam để phát hiện được). Nhưng thời gian gần đây, tình hình xem ra nhức nhối hơn, khi nhạc sĩ của ta “đạo” lẫn nhau. Mê khúc của Bảo Phúc một thời ầm ĩ vì anh quên không đề tên tác giả chính Anh Thoa.
Hồi đầu năm 2008, nhạc sĩ trẻ Vương Quốc Tuân phát hiện ca khúc Em của mình đã bị Thiên Ân biến thành ca khúc Đánh mất nhưng vẫn giữ nguyên 100% phần nhạc và lời. Giám đốc Trung tâm Văn hóa Quận 1 Bùi Thế Hùng lấy ca khúc Người đốt đuốc soi đường của cố nhạc sĩ Xuân Hồng, chỉnh sửa đôi chút và biến thành ca khúc của mình với tên gọi Ngọn đuốc soi đường. Mới đây thôi, nhạc sĩ Vũ Hoàng thản nhiên nhận Về đất Lam Sơn – đứa con tinh thần của nhạc sĩ Lê Minh thành “con” của mình, mà chẳng cần chỉnh sửa cả lời lẫn nhạc!.
Đến đơn vị, tập đoàn ngang nhiên vi phạm
Mở truyền hình cáp bây giờ, thấy kênh nào cũng quảng cáo rầm rộ việc tải chuông điện thoại từ đầu số 8X… Có nơi tiền nhắn tin lên tới 15.000 đồng/tin nhắn. Rất nhiều nhạc sĩ, ca sĩ và ngay Trung tâm bản quyền âm nhạc VN tại TPHCM cũng cho biết: chưa có một kênh truyền hình nào xin phép hay mua bản quyền để sử dụng cho dịch vụ này. Như vậy, dịch vụ tải nhạc chuông trên kênh truyền hình số hiện nay là đang công khai vi phạm bản quyền bản ghi âm.
Mới đây là vụ Hiệp hội ghi âm Việt Nam (RIAV) đang tiến hành khởi kiện Nokia về việc vi phạm bản quyền ghi âm, khi Nokia cho khách hàng của mình tải 1.000 bài hát trong kho hơn 10.000 bài hát mà chưa xin phép chủ sở hữu của các ca khúc này. Phía Nokia đùn đẩy trách nhiệm vì cho rằng họ mua các ca khúc này từ FPT, vì thế RIAV phải làm việc với FPT. Trong khi đó, kênh nhacso.net của FPT cũng đang sử dụng rất nhiều bài hát thuộc quyền sở hữu của các thành viên RIAV, mà chưa hề xin phép họ.
Phía RIAV cho rằng, Nokia sử dụng sản phẩm của họ vào mục đích kinh doanh, mà chưa xin phép nên Nokia phải nhận trách nhiệm và có nghĩa vụ cùng RIAV giải quyết các vấn đề. Việc FPT sai như thế nào và sai đến đâu, RIAV sẽ làm việc sau. Dù rất muốn giải quyết sự việc một cách êm đẹp, ổn thỏa giữa đôi bên mà không cần phải kiện thưa ra tòa, nhưng vì Nokia thiếu thiện chí như hiện nay nên “RIAV vẫn sẽ tiến hành khởi kiện trong thời gian ngắn nhất” – bà Trương Thị Thu Dung, Phó Chủ tịch thường trực RIAV cho biết.
Được biết, một năm trước đây một số mạng cũng lấy bản ghi âm của các ca sĩ, nhạc sĩ, các hãng băng đĩa bán cho các đơn vị điện thoại, karaoke… nhưng khi bị phản ứng họ đã gỡ bỏ trang này. Khi nước ta đã gia nhập Công ước Berne và Luật Sở hữu trí tuệ cũng đã qui định rõ ràng, thì việc copy và “ăn cắp” bản quyền dù dưới hình thức nào cũng cần phải được xử lý thích đáng.
Nhạc sĩ không thể bao biện việc copy của mình là “học tập, ảnh hưởng lẫn nhau” để đánh mất lòng tự trọng của người nghệ sĩ sáng tác. Còn các đơn vị, tập đoàn cũng không thể nói là “tôi mua nhầm” để lẩn tránh trách nhiệm. Đã đến lúc không thể kêu gọi lòng tự trọng, danh dự, mà pháp luật cần can thiệp mạnh tay hơn.
Ý kiến một số nhạc sĩ: |
NHÓM PV VHVN
