Phát biểu tại hội nghị, đại diện Ban tổ chức cho biết biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc đến phát triển kinh tế – xã hội, an ninh năng lượng và phúc lợi người dân. Trong bối cảnh đó, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là “nguồn năng lượng thứ nhất” – chi phí thấp, có thể triển khai ngay, giúp giảm phát thải khí nhà kính và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Theo Bộ Công thương, tỷ trọng tiêu thụ năng lượng cuối cùng tại Việt Nam năm 2023 phân bổ chủ yếu ở các ngành: công nghiệp (52,3%), giao thông vận tải (20,6%), hộ gia đình (13,5%), nông nghiệp (5%) và thương mại (3,7%).
Để tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng, Luật số 77/2025 (sửa đổi, bổ sung Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả 2010) sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, với nhiều điểm mới quan trọng. Cụ thể, luật quy định sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là chỉ tiêu bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội ở cả cấp quốc gia và địa phương; quy định rõ trách nhiệm các bộ ngành như Bộ Xây dựng, Bộ Công thương và UBND các tỉnh trong việc xây dựng định mức sử dụng năng lượng và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.
Ông Mã Khai Hiền, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển về tiết kiệm năng lượng, Bộ Công thương, nhìn nhận luật sửa đổi mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đối mặt không ít thách thức như thiếu khung pháp lý chi tiết, thiếu năng lực quản trị, khó khăn trong huy động vốn đầu tư ban đầu và rủi ro trùng lặp với các quỹ hiện có.
Để triển khai hiệu quả, cần sớm ban hành nghị định hướng dẫn, ưu tiên xây dựng mô hình hoạt động theo cơ chế PPP, tiếp cận tín dụng xanh, trái phiếu xanh, đồng thời tích hợp vào hệ sinh thái chính sách hiện hành để tối ưu nguồn lực và tránh chồng chéo.
Các đại biểu tại hội nghị đề xuất đồng bộ hóa các giải pháp: hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, chuẩn hóa kiểm toán năng lượng, tăng cường quản trị năng lượng trong doanh nghiệp, lồng ghép chương trình tiết kiệm năng lượng với kế hoạch giảm phát thải và phát triển thị trường carbon.
Ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công thương), cho biết: Cộng đồng Hiệu quả năng lượng Việt Nam là nền tảng trực tuyến chuyên biệt, được xây dựng để kết nối cộng đồng các cá nhân, tổ chức nhằm chia sẻ tri thức, kinh nghiệm và lan tỏa các công nghệ, giải pháp, mô hình sáng tạo trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng.
Nền tảng này vận hành trong khuôn khổ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 - 2030. Tại đây, các chuyên gia có thể trao đổi kinh nghiệm, doanh nghiệp tiếp cận giải pháp công nghệ, còn cơ quan quản lý nhà nước có thêm kênh thông tin để lắng nghe thực tiễn và phản hồi chính sách kịp thời.
