Trong đó, số vụ ngộ độc do rượu trắng pha cồn công nghiệp methanol chiếm tới gần 50%. Đáng lo ngại hơn, ngoài nguy cơ ngộ độc thì rượu còn gây ra nhiều hệ lụy nguy hại tới sức khỏe người sử dụng và cả xã hội.
Gia tăng số người nhập viện
Tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện (BV) Bạch Mai Hà Nội, những ngày giáp Tết Nguyên đán 2018, số ca ngộ độc rượu được đưa vào cấp cứu, điều trị tại trung tâm tăng vọt. Gần như ngày nào các bác sĩ ở đây cũng phải tiếp nhận 3 - 4 trường hợp “ma men” nhập viện, trong đó có không ít người do uống nhiều rượu, uống rượu pha cồn công nghiệp methanol vượt ngưỡng cho phép tới hàng trăm lần dẫn tới hôn mê, trụy mạch, rối loạn chuyển hóa, rất khó cứu chữa.
Là người thường xuyên phải cấp cứu, điều trị các trường hợp ngộ độc rượu nặng, thậm chí từng chứng kiến không ít bệnh nhân thiệt mạng, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc, cho biết không chỉ dịp tết năm nay mà trong vài năm gần đây, số ca ngộ độc rượu methanol có xu hướng tăng cao. Hầu hết bệnh nhân uống rất nhiều rượu và nhập viện muộn, với các biểu hiện ngộ độc methanol khá nặng. Qua theo dõi quá trình điều trị, nguyên nhân gây ngộ độc phổ biến nhất là các loại rượu trắng phi pháp, không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, rượu sản xuất thủ công bị pha cồn công nghiệp. Đáng chú ý, chưa ghi nhận ngộ độc methanol từ bia và uống rượu truyền thống nấu từ ngũ cốc.
Trong khi đó, thống kê của Cục ATTP cho thấy, trong 5 năm qua, toàn quốc ghi nhận 28 vụ ngộ độc rượu với 193 người mắc, 179 người đi viện và 34 người chết. Đặc biệt, xác suất tử vong do ngộ độc rượu cao gấp nhiều lần các loại ngộ độc khác liên quan tới ăn uống. Riêng năm 2017, cả nước ghi nhận số lượng mắc ngộ độc rượu tăng đột biến, đặc biệt là rượu có pha methanol, với 10 vụ và 119 người mắc, 115 người đi viện.
Ông Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục ATTP, cho biết qua theo dõi, số người chết do ngộ độc rượu tập trung nhiều nhất vào thời gian từ tháng 2 - 4, trùng với thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán. Tính chung 5 năm qua, số ca ngộ độc rượu ở thời điểm tháng 2 - 4 hàng năm đều tăng vọt 40% - 50% so với các tháng còn lại. Trước tình trạng số người bị ngộ độc rượu đang gia tăng, nhất là vào dịp tết và lễ hội đầu xuân, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã bày tỏ sự lo ngại: “Ngộ độc rượu cấp chỉ chiếm 1% - 2% số vụ ngộ độc thực phẩm mỗi năm, nhưng số người chết do rượu lại chiếm đến 70%. Có những gia đình, sau bữa tiệc mấy người tử vong. Tết thì phải vui, nhưng mấy năm rồi năm nào cũng có người chết trong dịp lễ hội đầu năm vì uống phải rượu có pha methanol thì thật đáng lo ngại”.
Mù mờ kiểm soát chất lượng
Theo Cục ATTP, qua phân tích từ các vụ ngộ độc rượu cho thấy, rượu trắng pha cồn công nghiệp methanol là nguyên nhân hàng đầu gây ra ngộ độc (chiếm gần 50% số ca tử vong do rượu), tiếp đến là rượu ngâm cỏ cây rừng độc, rượu ngâm củ ấu, rượu ngâm động vật (ong đất, tắc kè, mật lợn)… Đáng lo ngại là tình trạng ngộ độc do uống phải rượu pha từ cồn công nghiệp methanol có xu hướng gia tăng, trong khi các BV chưa có thuốc giải độc. Không chỉ để lại hậu quả nặng nề là ngộ độc hay tử vong, mà rượu còn là nguyên nhân của nhiều vụ tai nạn giao thông, đánh nhau, giết người, hiếp dâm và trên 60 loại bệnh khác nhau.
Ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP, cho rằng nguyên nhân khiến ngộ độc rượu có xu hướng gia tăng là do thị trường vẫn tồn tại rượu không đảm bảo an toàn, rượu chứa hàm lượng methanol cao, rượu giả, rượu không bảo đảm chất lượng… Bên cạnh việc người sản xuất, kinh doanh vì lợi nhuận mà vi phạm pháp luật, thì ý thức của người tiêu dùng vẫn còn hạn chế, công tác quản lý nhà nước ở lĩnh vực này cũng còn khó khăn.
Cùng chung nhận định này, đại diện Cục Cảnh sát môi trường đánh giá thời gian vừa qua, tình trạng vi phạm pháp luật về ATTP trong hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều đối tượng đã pha chế cồn công nghiệp có nồng độ methanol cao gấp nhiều lần giới hạn cho phép để bán cho người tiêu dùng, trong khi việc kiểm tra, kiểm soát chất lượng rượu còn hạn chế.
Trước thực trạng trên, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, bộ đang biên soạn và dự kiến tháng 6-2018 sẽ trình Chính phủ cho ý kiến về dự án Luật Phòng, chống tác hại rượu bia, sau đó sẽ trình ra Quốc hội. Đồng thời, tới đây Bộ Y tế sẽ đề xuất tăng thuế rượu bia cũng như đề nghị ngành công thương tăng cường quản lý tận gốc mặt hàng rượu, nguyên liệu cồn công nghiệp. Đặc biệt, cần khẩn trương có các quy định đưa chất chỉ thị màu vào cồn công nghiệp Theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, nếu cồn công nghiệp được pha chất chỉ thị màu xanh thì người sản xuất rượu giả không thể dùng cồn để pha, vì nhìn màu sẽ nhận biết được rượu giả. Trong khi đó, Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong cho biết, trong dịp Tết Nguyên đán 2018, Bộ Y tế và các lực lượng chức năng tập trung tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh, sản xuất rượu bia.
Hiện cả nước có hơn 328 cơ sở sản xuất rượu lớn với sản lượng trên 360 triệu lít/năm, 320 cơ sở sản xuất nhỏ với sản lượng dưới 1 triệu lít/năm và chưa kể các hộ gia đình tự sản xuất rượu. Dự tính đến năm 2025, sản lượng rượu của cả nước có thể đạt 440 triệu lít được sản xuất công nghiệp.
