Có rất nhiều bạn đọc quan tâm về cách sử dụng và hiệu quả của các loại men tiêu hóa, nhất là sử dụng cho trẻ em. Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu đúng hơn về các loại men tiêu hóa.
Men tiêu hóa trong cơ thể
Là hỗn hợp các enzyme khác nhau do cơ thể tiết ra, có tác dụng chuyển hóa các chất trong thức ăn gồm chất bột đường (glucid), chất đạm (protein), chất béo (lipid). Chúng được tiết từ các cơ quan khác nhau trong hệ thống đường tiêu hóa.
Thức ăn đầu tiên ở miệng, được nghiền nát sơ và được men amylase trong nước bọt phân giải tinh bột chín thành đường maltose.
Dạ dày tiết acid clohydric (HCl) và các men pepsin, lipase. HCl tạo môi trường thuận lợi cho men pepsin hoạt động. Pepsin “cắt” chất đạm thành những chuỗi polypeptid ngắn, tiêu hóa các sợi collagen - một phần của mô liên kết nằm giữa các tế bào của thịt. Chỉ khi các sợi collagen đã được tiêu hóa, men pepsin mới thấm được vào thịt để phân giải chúng. Men pepsin của dạ dày chỉ có tác dụng tiêu hóa được 10-20% chất đạm của thức ăn. Với chất béo, men lipase của dạ dày có tác dụng rất yếu, chỉ tiêu hóa được dạng chất béo đã được nhũ tương hóa (chất béo của sữa, trứng).
Tụy có đủ các loại men để tiêu hóa protein, lipid và glucid thành các phân tử đơn giản cuối cùng giúp cơ thể hấp thu và chuyển hóa được. Men tiêu hóa protein gồm trypsin, chymotrypsin và carboxypolypeptidase, có tác dụng phân giải protein của thức ăn thành polypeptid sau đó lại phân giải thành các dipeptid rồi thành các acid amin.
Men tiêu hóa lipid bao gồm lipase phân giải được gần như hoàn toàn trigycerid của thức ăn do ở ruột có mật làm cho lipid của thức ăn bị nhũ tương hóa, phospholipase phân giải mọi loại phospholipid của thức ăn và cholesterol esterase phân giải este của cholesterol thành acid béo và sterol. Men tiêu hóa glucid gồm amylaza phân giải cả tinh bột chín và sống thành maltose, maltase phân giải maltose thành glucose.
Gan tiết mật, đóng vai trò quan trọng trong việc hòa tan các chất mỡ, tạo điều kiện cho các men lipase tiêu hóa mỡ hoạt động.
Tại ruột non, dịch ruột cũng chứa đầy đủ các men tiêu hóa protein, lipid và glucid, phân giải chất dinh dưỡng ở giai đoạn cuối cùng thành những phân tử đơn giản để hấp thụ qua thành ruột vào máu. Thức ăn tại đây được nhào trộn với dịch tụy, mật và dịch ruột. Sự tiêu hóa sẽ được hoàn tất trong lòng ruột và các tế bào niêm mạc ruột.
Men tiêu hóa chữa được biếng ăn và tiêu chảy?
Hiện nay, nhiều người cho rằng, men tiêu hóa có thể giúp trẻ ăn ngon miệng hơn, cũng như là một loại thuốc điều trị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm và việc sử dụng men tiêu hóa không đúng chỉ định có thể gây nhiều tác hại.
Men tiêu hóa chỉ được sử dụng trong các trường hợp các tuyến tiêu hóa của cơ thể bị tổn thương hoặc bị giảm tiết gây thiếu men tiêu hóa trong cơ thể. Chẳng hạn, các trường hợp bị teo ruột, tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng nặng, u xơ nang tuyến tụy, phẫu thuật cắt ngắn ruột hoặc sau một đợt điều trị kháng sinh kéo dài. Việc tự ý dùng men tiêu hóa cho trẻ chỉ vì thấy trẻ ăn kém, chậm tiêu, chướng bụng, đầy hơi có nguy cơ làm các tuyến tiêu hóa trong cơ thể bị ức chế, giảm tiết, giảm hoạt động lâu dài dẫn đến teo, làm trẻ càng bị thiếu men tiêu hóa và bị lệ thuộc vào nguồn men tiêu hóa từ ngoài cơ thể.
Cần lưu ý, có các loại men vi sinh (probiotic), nhiều người quen gọi là men tiêu hóa và có thể nhầm lẫn. Men vi sinh như antibio, biolactin, bioflor… bản chất là các loại vi khuẩn hoặc nấm, là những vi khuẩn có lợi cho đường ruột, có tác dụng cạnh tranh với các vi khuẩn có hại có khả năng gây bệnh cho trẻ, giúp ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, khi trẻ bị tiêu chảy không nên tự ý mua các loại men cho trẻ uống mà tất cả các loại thuốc đều dùng khi có chỉ định của thầy thuốc.
Các bạn hãy cho trẻ ăn uống đủ dưỡng chất, đa dạng, cân đối thành phần dinh dưỡng để kích thích hệ tiêu hóa làm việc tốt, hoặc có thể bổ sung men tiêu hóa thường xuyên cho trẻ bằng các thực phẩm tự nhiên như sữa chua, mầm giá…
BS CK1 Trần Thị Minh Nguyệt
Thành viên HĐQT Công ty NutiFood
