Ngày 26-12-2012 vừa qua, tôi được Bộ Văn hóa và Hội Nhà văn Lào mời đến Trung tâm Văn hóa thủ đô Viêng Chăn dự lễ Chính phủ Lào trao tặng huân chương cho 5 nhà văn Việt Nam đã viết nhiều tác phẩm nói về sự đoàn kết gắn bó thủy chung, trong sáng, kề vai sát cánh cùng nhau chiến đấu, đã chiến thắng thực dân Pháp, phát xít Nhật và đế quốc Mỹ.
Trong số nhà văn đó có người anh của tôi là nhà văn Trần Công Tấn, mà ở Lào chúng tôi quen gọi là Xômbun Xuphanuvông - tên anh do cha tôi đặt từ lúc anh làm chiến sĩ liên lạc nhỏ tuổi cùng các tình nguyện quân Việt Nam lên chiến đấu chống Pháp giúp Lào ở mặt trận Thà Khẹt miền trung Lào cách nay hơn 60 năm. Tôi đến dự lễ này với tư cách là đại diện cho gia đình Xuphanuvông có người anh cả được Nhà nước Lào tặng thưởng Huân chương Lao động sáng tạo. Đây thật là một vinh dự bất ngờ đến với tôi.
Trao Huân chương Lao động hạng nhì cho nhà văn Trần Công Tấn (Xômbun Xuphanuvông - người mặc veston trắng).
Từ ngày 21-3-1946, anh mang tên mới đó về chiến đấu và công tác. Anh trở thành nhà văn của Quân đội Nhân dân Việt Nam, sáng tác hàng chục cuốn sách, trong đó có 10 cuốn viết về đề tài kháng chiến và xây dựng đất nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Tôi nghe kể báo Thanh niên khi giới thiệu cuốn sách Vằng vặc ánh trăng rằm - cuốn sách thứ 10 của anh viết về Lào - thì họ gọi anh là nhà văn Lào gốc Việt. Có lẽ vì thấy anh viết nhiều sách, thông thạo lịch sử và ngôn ngữ Lào mà báo giới thiệu như thế chăng?
Trong buổi lễ đó, anh là người đầu tiên được mời lên nhận Huân chương Lao động hạng nhì. Còn các nhà văn khác đều được thưởng Huân chương Lao động hạng ba. Ở nước chúng tôi, Huân chương Lao động hạng nhất dành cho những anh hùng. Anh tôi được tặng thưởng huân chương lao động cao quý đó là một niềm vinh dự cho gia đình chúng tôi.
Năm nay nhà văn Xômbun Xuphanuvông - anh tôi, đã bước qua tuổi 80. Anh vẫn hăng hái sáng tác. Anh nói quỹ thời gian của anh đã gần hết. Nhưng anh vẫn hứa hẹn những ngày tháng còn lại cuối đời anh sẽ cố gắng viết tiếp về mối tình đoàn kết đặc biệt “mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững” giữa nhân dân hai nước Việt - Lào.
Tiến sĩ XINAVA XUPHANUVÔNG
(Thứ trưởng Bộ Năng lượng và mỏ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào)
(TRẦN TRIỆU PHONG dịch)
