• Nguyễn Hiền mới là thần đồng

Bài “Thần đồng là…” của Tầm Thư trên báo Quân đội Nhân dân cuối tuần số ra ngày 7-12-2006 có câu: “Nước ta cũng có những huyền thoại hết sức ly kỳ về lịch sử như Lê Quý Đôn, Nguyễn Thượng Hiền, Lương Thế Vinh v.v…”.

Ở đây có sự nhầm lẫn đáng tiếc. Cụ Nguyễn Thượng Hiền là chí sĩ yêu nước đầu thế kỷ 20, từng xuất dương tìm đường cứu quốc. Nhưng lịch sử không hề ghi chép chi tiết nào nới lúc nhỏ cụ là thần đồng. Phải chăng tác giả Tầm Thư muốn nói đến Nguyễn Hiền, vốn nổi tiếng thần đồng từ thuở còn để tóc quả đào.

Một vài nét sơ lược về Nguyễn Hiền: Người huyện Nam Trực tỉnh Nam Định. Sinh năm 1234, mất năm 1255. Năm mới 13 tuổi đã đỗ Trạng nguyên. Vua Trần giao cho Nguyễn Hiền giữ chức Thượng thư bộ công và Ngự sử đài, Đô ngự sử. Ông sáng chế nhiều loại vũ khí lợi hại cho quân ta kháng chiến chống quân Nguyên – Mông như pháo bắn đá hai nòng, năm nòng. T.N.T.

• Không phải từ duy nhất

Chương trình “Đường lên đỉnh Olympia” do VTV3 - Đài Truyền hình VN phát hồi đầu năm nay có câu hỏi: – Từ duy nhất được ghi bằng chữ Việt trong “Nhật ký trong tù” của Bác Hồ là từ gì?

– Đáp án đúng: Oa! Oa! Oa!... trong bài “Tân Dương Ngục trung hài”.

Thực ra còn một lần nữa được ghi bằng từ Việt. Đó là từ “Na-zi” trong phần 1 bài “Song thập nhất”. Toàn văn:

Tòng tiền mỗi đáo song thập nhất

Kỷ niệm Âu châu bãi chiến kỳ

Kim nhật Ngũ châu đồng huyết chiến

Tội khôi tựu thị ác Na-zi

(“Hồ Chí Minh thi” - NXB Văn học, trang 150).

Đây là từ tiếng Anh đã được Bác Việt hóa: Nadiz: điều tồi tệ nhất, điều đen tối nhất, điểm thấp nhất (Từ điển Anh - Anh Việt - NXB Văn hóa Thông tin, trang 1048). “Quỷ Na-zi” là từ được dùng phổ biến trong thời kỳ trước, trong và sau đại chiến thế giới lần thứ hai để ám chỉ bọn phát xít Đức.

TÂN PHONG
(Đặng Văn Ngữ, Q.Phú Nhuận)