Nobel Y học 2025 tôn vinh khám phá cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi

Cụ thể, công trình đã tiết lộ vai trò quan trọng của tế bào T điều hòa được xem như là “người bảo vệ” hệ thống miễn dịch, giúp giám sát các tế bào miễn dịch khác và cân bằng giữa khả năng phòng vệ và khả năng tự dung nạp. Đây là nguyên nhân chính gây nên các bệnh tự miễn.

Nghiên cứu ban đầu do nhà khoa học Shimon Sakaguchi công bố vào năm 1995 đã hé lộ sự tồn tại của một lớp tế bào T đặc biệt có khả năng ức chế các phản ứng tự miễn. Đây là bước ngoặt giúp xác lập vai trò thiết yếu của tế bào T trong hệ miễn dịch.

Tiếp nối đó, năm 2001, hai nhà nghiên cứu Mary E. Brunkow và Fred Ramsdell phát hiện ra các đột biến trong gen FOXP3 - yếu tố di truyền kiểm soát sự phát triển của tế bào T điều hòa, có thể gây ra các rối loạn tự miễn dịch nghiêm trọng như hội chứng IPEX.

Nhà khoa học Sakaguchi sau đó đã liên kết những phát hiện này, xác định FOXP3 là “bộ điều khiển trung tâm”, cơ quan điều hòa chính của các tế bào T điều hòa, có vai trò thiết yếu trong việc ngăn chặn hệ thống miễn dịch chống lại các cơ quan của cơ thể.

Tác động của công trình nghiên cứu này không chỉ dừng lại ở lĩnh vực lý thuyết. Theo các nhà khoa học, hiểu biết sâu sắc về vai trò của tế bào T điều hòa và FOXP3 đã mở ra các liệu pháp điều trị mới cho ung thư, bệnh tự miễn như tiểu đường tuýp 1, viêm khớp dạng thấp, và cấy ghép nội tạng. Nhiều liệu pháp trong số này đang được thử nghiệm lâm sàng với kết quả đầy hứa hẹn.

Giải thưởng năm nay không chỉ tôn vinh ba nhà khoa học xuất sắc, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu cơ bản đối với y học ứng dụng. Những phát hiện về dung nạp miễn dịch ngoại vi đã đặt nền móng cho thế hệ thuốc và liệu pháp điều chỉnh miễn dịch mới — vốn sẽ định hình tương lai điều trị các bệnh nan y trong thập kỷ tới.