Sau lần sửa đổi và ban hành mới vào cuối năm 2015, Thông tư 23 của Bộ KH-CN (thay thế cho Thông tư 20 trước đó) được đánh giá là thông thoáng và tạo điều kiện cho doanh nghiệp (DN) không mạnh tiềm lực tài chính có thể đầu tư thiết bị cũ phục vụ sản xuất.
Thế nhưng, tại Hội nghị “Gặp gỡ và đối thoại DN về việc nhập khẩu thiết bị đã qua sử dụng theo Thông tư 23/2015/TT-BKHCN” được Sở KH-CN TPHCM tổ chức mới đây, thêm lần nữa, cộng đồng DN lại trăn trở...
Máy cũ vẫn còn phù hợp
Trong ngành cơ khí của TPHCM, ai cũng nể khả năng “chịu chi” của ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Cơ khí Duy Khanh. Từ năm 2011 đến nay, công ty đã đầu tư gần 50 tỷ đồng để mua sắm các máy công cụ như trung tâm gia công CNC, máy cắt dây CNC, máy bắn tia lửa điện CNC, máy hàn laser... từ các nước có công nghệ phát triển như Đức, Ý, Nhật Bản…
Máy CNC mới được Công ty Cơ khí Duy Khanh đầu tư vào đầu năm 2015, nhưng gặp khó trong việc hoàn vốn do đắt tiền
Tất nhiên, cũng nhờ đổi mới công nghệ, mà khả năng đáp ứng đơn hàng theo yêu cầu của khách về các chi tiết máy, khuôn chính xác cao… cũng ngày càng một được mở rộng. Đổi lại, trong phần lớn thời gian sau đó, công ty đã gặp nhiều khó khăn trong việc thu hồi vốn đầu tư vì các loại máy móc này tương đối đắt, thời hạn khấu hao lâu, khả năng khai thác hết công suất của máy là một bài toán khó. “Muốn có máy mới phải có vốn nhiều. Vậy phải đi vay. Nhưng để vay được công ty phải có vốn đối ứng và nói thật là phải có vốn dự phòng để trả nợ ngân hàng khi việc khấu hao trong giai đoạn đầu là không đủ cho việc trả nợ. Để xoay vốn tiếp theo được dễ dàng thì công ty đừng có “lịch sử” trễ hạn trả nợ vay”, ông Đỗ Phước Tống phân trần và thừa nhận rằng, phải nghĩ đến tương lai rất xa, DN mới dám đầu tư máy móc công nghệ mới.
Trên thực tế, do quy mô sản xuất nhỏ, có rất ít DN cơ khí đầu tư mua máy mới, mà đa phần là mua thêm các máy móc đã qua sử dụng, nhưng chất lượng còn đảm bảo cho quá trình sản xuất. Đại diện một DN có nhiều năm bán các loại máy móc của Nhật thống kê lại rằng, 10 năm qua, công ty chỉ có 50 khách hàng có nhu cầu mua máy móc mới. Còn lại hơn 1.000 khách hàng là mua máy cũ. Trong đó, khách hàng sử dụng máy có tuổi thọ từ 15 - 25 năm chiếm hơn 90%. Đó đều là những DN vừa và nhỏ mới khởi nghiệp, vốn từ 3 - 5 tỷ đồng.
Nhưng không phải máy cũ là không phù hợp, vị này dẫn chứng, như thiết bị dập trục khuỷu mới của Trung Quốc đang bán không có cơ cấu để bảo vệ người vận hành, nhưng cùng loại máy đó mà do Nhật Bản chế tạo từ thập niên 90 lại có 2 chốt an toàn và hệ thống dập tự động để bảo vệ người lao động. Chưa kể, máy mới của Trung Quốc lại tiêu tốn nhiên liệu và độ bền không cao.
Cần xem xét những trường hợp cụ thể
Hầu hết các DN cho rằng, những trăn trở của DN không hoàn toàn xuất phát từ ý muốn cổ vũ cho việc nhập khẩu máy móc cũ, biến Việt Nam có nguy cơ trở thành bãi rác công nghệ. Bởi họ hiểu rằng, đầu tư máy móc tân tiến sẽ đảm bảo tăng năng xuất sản phẩm, giảm hao phí lao động, tăng khả năng cạnh tranh của DN. Nhưng cần nhìn thấy rằng, có một nguyên nhân chính để giải thích DN chuộng máy cũ bởi trong nhiều trường hợp, do nhu cầu độ chính xác gia công ở mức thô hoặc bán tinh, đầu tư máy mới lại hóa ra “lãng phí”.
Cho nên, Thông tư 23 do Bộ KH-CN ban hành vẫn còn gây khó khăn cho các DN nhỏ muốn khởi nghiệp, đặc biệt như quy định chỉ được nhập máy móc có tuổi thọ dưới 10 năm là không sát với thực tế. Theo ông Đỗ Phước Tống, ngoài những lĩnh vực đặc thù, hầu hết những máy móc có tuổi thọ như vậy có rất ít trên thị trường (chỉ chiếm khoảng 1%) và do một số công ty phá sản bán ra. Còn lại chủ yếu là các loại máy có tuổi thọ trung bình từ 15 - 30 năm mới được các công ty lớn bán đi để đổi máy mới. Các máy này trong những điều kiện nhất định vẫn còn sử dụng tốt vì được sản xuất tại các quốc gia tiên tiến về kỹ thuật chế tạo máy công cụ.
Cùng chung quan điểm, ông Huỳnh Quốc Tuấn, Giám đốc một DN có 15 năm kinh nghiệm trong việc nhập khẩu và sản xuất máy móc cho rằng, Thông tư 23 có nhiều điểm đổi mới như bỏ qua định về giám định chất lượng phải đạt 80% mới cho nhập khẩu, thời hạn áp dụng dài... Tuy nhiên, cũng cần phải xem xét những trường hợp cụ thể, quy định phải có tính phân loại theo nhu cầu của từng ngành nghề, lĩnh vực. Bởi nói như ông Nguyễn Minh Văn, Giám đốc Công ty Thiết bị cơ khí MTC, khi họ tự bỏ tiền ra để mua sắm máy móc phục vụ cho hoạt động của mình, chẳng DN nào đi mua về những dây chuyền thiết bị không thể sử dụng được để rồi phá sản…
| |
GIA QUẢNG
