Tham dự hội thảo có các đồng chí: Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ KH-CN; Nguyễn Mạnh Cường, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND TPHCM; Lâm Đình Thắng, Thành ủy viên, Giám đốc Sở KH-CN TPHCM và hơn 200 chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các doanh nghiệp.
Hướng đến đào tạo 100.000 kỹ sư bán dẫn
Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, đồng chí Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh 4 vấn đề có vai trò then chốt, quyết định sự phát triển của công nghiệp bán dẫn Việt Nam. Thứ nhất, phát triển công nghiệp bán dẫn cần bám sát chuỗi giá trị và phù hợp với vị trí của Việt Nam trong chuỗi toàn cầu. Thứ hai, nhân lực là yếu tố quyết định, đồng thời là “điểm nghẽn lớn nhất” hiện nay. Thứ ba, cần thẳng thắn, khách quan nhận diện các vấn đề về thể chế, hạ tầng và cơ chế phối hợp. Thứ tư, phát huy vai trò tiên phong của các trung tâm đổi mới sáng tạo và các địa phương có tiềm lực, đặc biệt là TPHCM.
Nhấn mạnh vai trò “đầu tàu đổi mới sáng tạo” của TPHCM, đồng chí Huỳnh Thành Đạt cho rằng thành phố đang là nơi hội tụ và cộng hưởng của 3 trụ cột gồm chính sách, công nghệ và nhân lực, qua đó thể hiện sinh động tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. TPHCM đã chủ động thúc đẩy mô hình hợp tác “3 nhà”, với sự phối hợp ngày càng chặt chẽ giữa Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao.
Thực tiễn tại TPHCM gợi mở những giải pháp rõ ràng, khả thi, có thể triển khai ngay trong đào tạo nhân lực, phát triển hạ tầng công nghệ, xây dựng các trung tâm dùng chung và thúc đẩy hợp tác công - tư trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ cao.
Theo Thứ trưởng Bộ KH-CN Bùi Hoàng Phương, với lợi thế cạnh tranh lớn về nguồn nhân lực KH-CN và kỹ thuật, Chính phủ đã ban hành đề án phát triển nguồn nhân lực bán dẫn và đang rà soát, nâng gấp đôi chỉ tiêu từ 50.000 lên 100.000 kỹ sư bán dẫn.
Tuy nhiên, đây đang chỉ là lợi thế tiềm năng. Thực tế, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật làm việc trong công nghiệp bán dẫn chỉ đạt 0,4%, nhỏ hơn gần 8 lần so với các nước phát triển.
Để khắc phục những tồn tại, Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp: Thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn; Lần đầu tiên đưa quy định pháp lý về bán dẫn vào Luật Công nghiệp công nghệ số; triển khai nhiều cơ chế ưu đãi đặc biệt, bao gồm miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, ưu đãi tiền thuê đất, và miễn giấy phép lao động cho nhân lực chất lượng cao.
Bên cạnh đó, Bộ KH-CN đang khẩn trương thành lập Trung tâm Quốc gia hỗ trợ sản xuất thử chip bán dẫn theo mô hình MPW nhằm giải quyết ngay những điểm nghẽn về chi phí và thời gian sản xuất thử nghiệm chip cho các cá nhân và doanh nghiệp khởi nghiệp. Mục tiêu dài hạn là hướng tới việc xây dựng một nhà máy sản xuất chip trong nước, nhằm đạt được sự tự chủ trong công nghệ bán dẫn chiến lược.
Thời điểm vàng thu hút đầu tư vào thành phố
Theo Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Mạnh Cường, đây là “thời điểm vàng” thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn của thành phố. Quy hoạch không gian phát triển mới của TPHCM tạo nên một hệ sinh thái công nghiệp “độc bản”, hội tụ đầy đủ các yếu tố vàng cho ngành bán dẫn, gồm: Bộ não R&D và nguồn nhân lực; Trung tâm sản xuất và logistics với cảng Cái Mép - Thị Vải và sự kết nối trực tiếp với sân bay quốc tế Long Thành…
“Đây chính là nền tảng vững chắc nhất, là lợi thế cạnh tranh tuyệt đối để thành phố tự tin mời gọi các đại bàng công nghệ thế giới về làm tổ”, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Mạnh Cường nhấn mạnh.
Theo đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, với việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15, TPHCM có công cụ pháp lý mạnh mẽ cho phép thành phố thực hiện cơ chế “Sandbox” (thử nghiệm), thiết lập các khu thương mại tự do gắn với công nghiệp số, nơi dòng chảy công nghệ được lưu thông thuận lợi nhất.
Thành phố cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư, tận dụng các cơ chế đặc thù được Quốc hội trao để thiết lập các khu chức năng trong khu thương mại tự do. Thành phố khẳng định sẽ là khách hàng lớn nhất cho sản phẩm chip bán dẫn, đồng thời đảm bảo cung cấp năng lượng ổn định, hạ tầng kết nối số tốt nhất và nâng cao chất lượng sống nhằm thu hút các chuyên gia toàn cầu.
Phát biểu tại hội thảo, đại diện Sở KH-CN TPHCM đã đưa ra mô hình phát triển “HCM+”, hình thành một cực tăng trưởng mới cho ngành bán dẫn. Mô hình này dựa trên 4 trụ cột: nhân lực, hệ sinh thái, nghiên cứu – phát triển công nghệ lõi và thể chế. Trên cơ sở đó, đề xuất các nhóm chính sách đột phá, trong đó nhấn mạnh hỗ trợ tài chính trực tiếp cho hạ tầng và sản xuất, phát triển thiết kế vi mạch (IC design), công nghiệp phụ trợ và đào tạo – thu hút nhân lực chất lượng cao.
Một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Đại diện Công ty cổ phần quốc tế SUN Edu và công ty AMD đã đề xuất mô hình đào tạo theo “đơn đặt hàng doanh nghiệp”, trong đó doanh nghiệp tham gia đồng thiết kế chương trình, tăng cường thực hành và gắn kết chặt chẽ với sản xuất. Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian thích nghi của nhân lực mới, khắc phục tình trạng đào tạo nặng lý thuyết, thiếu kỹ năng thực tiễn.
Ở góc độ công nghệ, các chuyên gia từ Ansys – Synopsys và Dell Technologies đã phân tích những thách thức mới của ngành bán dẫn trong bối cảnh AI, 5G, 6G và điện toán hiệu năng cao phát triển nhanh chóng. Các xu hướng như đóng gói IC tiên tiến 2.5D/3D, đồng thiết kế đa vật lý và ứng dụng AI trong toàn bộ chuỗi giá trị bán dẫn được xem là hướng đi tất yếu để nâng cao hiệu năng, tối ưu chi phí và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.
