Dù cả nước đang trải qua đợt cao điểm mùa khô năm 2011 nhưng người dân lẫn doanh nghiệp thở phào nhẹ nhõm nhờ nguồn cung điện tương đối ổn định, không bị cúp điện triền miên như các năm trước. Ngoài nguyên nhân khách quan là năm nay mưa thuận gió hòa giúp các hồ thủy điện no nước thì phong trào tiết kiệm điện (TKĐ) trong toàn xã hội đã góp phần khắc phục tình trạng thiếu điện.
Vận hành hệ thống biến tần giúp tiết kiệm điện tại một cao ốc. Ảnh: KIM NGÂN
Mưa dầm thấm sâu
Nếu nhìn vào tổng sơ đồ sử dụng điện có thể thấy, từ khu vực sinh hoạt dân dụng, chiếu sáng công cộng đến cơ quan hành chính sự nghiệp luôn là địa chỉ tiêu thụ điện với mức trên dưới 70%, tùy thời điểm, khu vực. Chính vì vậy, việc đẩy mạnh TKĐ hiệu quả, hạn chế lãng phí ở những lĩnh vực này tại nhiều địa phương trong cả nước thời gian qua góp phần tăng nguồn cung, hạn chế thiếu điện. Cái khó ló cái khôn, từ khi có phong trào TKĐ đã xuất hiện khá nhiều giải pháp, cách làm hay, thiết thực.
Khoảng 12 giờ trưa, trong cái nắng oi bức giữa tháng 8-2011, theo chân các chị trong Hội Liên hiệp Phụ nữ quận 3 “đột nhập” nhà bà Hoàng Thị Tuyết, địa chỉ 25/37 Trần Văn Đang, phường 9, quận 3. Căn nhà sáng hẳn nhờ dùng ánh sáng tự nhiên từ giếng trời, cánh cửa mở thoáng bên hông nhà. Phòng khách căn nhà có 3 quạt máy nhưng chủ nhân chỉ mở duy nhất chiếc quạt bàn có công suất nhỏ nhất.
“Lúc đầu tắt hết đèn, sử dụng ánh sáng tự nhiên, đồng thời tắt bớt quạt, máy lạnh cũng thấy khó chịu nhưng chỉ vài hôm sau thấy bình thường, dần rồi quen”, bà Tuyết chia sẻ. Trước đây, gia đình bà Tuyết sử dụng hết 500.000 - 600.000 đồng/tháng tiền điện. Tuy nhiên, từ khi các thành viên trong gia đình TKĐ chỉ thanh toán khoảng 270.000 đồng/tháng.
Hộ gia đình bà Tuyết là một trong số hơn 5.300 “Gia đình tiết kiệm điện” trên địa bàn quận 3 với sản lượng điện tiết kiệm khoảng 4 triệu kWh chỉ trong thời gian ngắn, tương đương số tiền tiết kiệm trên 5,6 tỷ đồng, trong đó có trên 400 hộ được khen thưởng “Gia đình tiết kiệm điện tiêu biểu” cấp TP.
Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ quận 3 Nguyễn Thị Ánh Nguyệt cho biết, với sự phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức, đoàn hội, đặc biệt là việc tuyên truyền, nhân rộng điển hình các hộ TKĐ hiệu quả nên dần đi vào phong trào.
Rà soát, siết chặt quy trình sản xuất
Công ty CP Hải Việt (HAVICO) chuyên sản xuất kinh doanh thủy sản các loại tại KCN Đông Xuyên, TP Vũng Tàu đã TKĐ thành công với sản lượng tiết kiệm mỗi năm hàng triệu kWh chỉ bằng cách sắp xếp, tổ chức lại các khâu trong quy trình sản xuất. Quản đốc phân xưởng cơ điện lạnh HAVICO Nguyễn Đình Hòa cho biết, do đặc thù của ngành sản xuất chế biến hải sản phải hoạt động 24/24 giờ nên lượng điện tiêu hao khá lớn và chiếm tỷ lệ khá cao trong chi phí sản xuất.
Chưa kể, sản lượng điện sử dụng năm sau luôn cao hơn năm trước do tác động của tăng giá điện đầu vào và mở rộng sản xuất. Cụ thể, năm 2007 DN sử dụng hơn 4,3 triệu kWh/năm, nhưng đến năm 2010 đã vượt trên 7,3 triệu kWh/năm. Trong đó, hệ thống cấp đông, kho lạnh, đá vẩy… chiếm đến 71%, song phải hoạt động liên tục không được dừng máy nếu không sản phẩm sẽ hư hỏng. Dù ngay khi mới thành lập DN đã đầu tư hệ thống dây chuyền bằng công nghệ mới, TKĐ song sản lượng điện tiêu hao vẫn rất cao.
Do đó, từ cuối năm 2007, DN quyết định kiểm toán năng lượng, qua đó phát hiện nhiều khâu sản xuất chưa hợp lý, còn lãng phí lớn. Sau khi có kết quả kiểm toán năng lượng, DN thực hiện hàng loạt biện pháp TKĐ như: Tắt các máy không cần thiết, hạn chế khởi động máy và chạy cấp đông trong giờ cao điểm. Đặc biệt, qua công tác cải tạo hệ thống lạnh nhằm tạo sự liên hoàn giữa hệ thống lạnh của 2 giai đoạn, từ đó giảm thời gian lấy độ khi khởi động máy và nhốt gas hệ thống khi tắt máy.
Qua việc cải tạo này, DN đã tiết kiệm được một lượng điện năng khá lớn, đưa sản lượng điện từ 3 kWh/kg sản phẩm xuống còn 1,7 kWh/kg sản phẩm, giảm gần 50% công suất. Riêng 6 tháng đầu năm 2011, DN đã TKĐ giảm 15,5% so với cùng kỳ năm 2010 và gần 20% so với năm 2009.
Tương tự, nằm trong tốp đầu những DN TKĐ hiệu quả được Bộ Công thương đề xuất khen thưởng do có biện pháp thực hiện đơn giản nhưng hiệu quả như: Công ty CP Thủy sản Bến Tre (BESEACO) TKĐ từ 25% - 30% trong 7 tháng đầu năm 2011; Công ty CP Thép Việt (POMINA) TKĐ bình quân 20% so với các nhà máy sản xuất thép khác.
Theo ông Nguyễn Văn Lý, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Điện lực TPHCM (EVN HCMC), để TKĐ hiệu quả, các DN sản xuất cần thực hiện kiểm toán năng lượng, qua đó có thể phát hiện những khiếm khuyết, lãng phí ở các khâu sản xuất để có giải pháp hiệu chỉnh cụ thể. Đơn cử, trong thời gian qua, 70 DN trên địa bàn TPHCM đã thực hiện kiểm toán năng lượng, sau đó làm theo các khuyến cáo của các chuyên gia nên bình quân đều TKĐ được từ 10% - 15%, sản lượng điện tiết kiệm tương ứng khoảng 40 triệu kWh.
“Nếu các DN không e ngại việc kiểm toán năng lượng (do DN sợ liên quan đến việc nhà nước thanh - kiểm tra - PV), thực hiện triệt để thì kết quả TKĐ trong các DN sẽ đạt mức trên 20%”, ông Lý khẳng định.
Phó ban quản lý các KCX-KCN TPHCM (HEPZA) Lê Anh Tuấn cho rằng hiện đã có Luật Sử dụng năng lượng, do đó cần áp dụng nghiêm đối với các đối tượng không TKĐ. Mặt khác, buộc DN phải kiểm toán năng lượng và đổi mới công nghệ, hạn chế đầu tư công nghệ lạc hậu. Tuy nhiên, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ DN, đặc biệt về mặt cơ chế và kinh tế.
Lạc Phong
