Sáng 7-10, Sở Xây dựng TPHCM tổ chức hội thảo báo cáo kết quả nghiên cứu “vùng phát thải thấp” (Low Emission Zone - LEZ), thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông. Theo lộ trình, từ năm 2026, thành phố sẽ bắt đầu hạn chế xe xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải tại khu vực trung tâm và xã Cần Giờ.
Đơn vị tư vấn cho biết, TPHCM với hơn 14 triệu dân và hơn 8 triệu phương tiện đang hoạt động, TPHCM đang chịu áp lực lớn về ô nhiễm không khí. Giao thông chiếm đến 88% khí NOx, 99% CO và 79% SO₂ phát thải, trong khi nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình cao gấp 6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tình trạng này được ước tính gây thiệt hại hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm và làm gia tăng các ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí.
Từ năm 2026, thành phố dự kiến thiết lập vùng LEZ tại khu trung tâm – khu vực giới hạn bởi 15 cây cầu và gần 20 tuyến đường chính, cùng tuyến đường Rừng Sác (Cần Giờ). Giai đoạn đầu sẽ hạn chế xe tải nặng chạy dầu diesel, ô tô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dưới Euro 2. Sang năm 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, các phương tiện không đạt chuẩn sẽ bị hạn chế lưu thông trong vùng.
Từ năm 2031, vùng LEZ sẽ được mở rộng đến phạm vi vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng – Nguyễn Thái Sơn – Bảy Hiền – Hương Lộ 2 – Nguyễn Văn Linh. Đến năm 2032, tất cả xe ra vào khu vực này sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao hơn.
Để kiểm soát phương tiện, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Bùi Hòa An cho biết, TPHCM dự kiến lắp đặt 58 camera nhận dạng biển số (ANPR) ở trung tâm và 9 camera tại tuyến Rừng Sác. Hệ thống này sẽ tự động ghi nhận xe không đạt chuẩn khí thải khi đi vào vùng LEZ. Đồng thời, Bộ Xây dựng được kiến nghị bổ sung biển báo “Vùng phát thải thấp” vào Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, giúp người dân dễ nhận diện khi lưu thông.
Thành phố đề xuất gói hỗ trợ tài chính để người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh. Cụ thể, hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí (tối đa 20 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (tối đa 16 triệu đồng), hộ thường 10% (tối đa 5 triệu đồng). Ngoài ra, người dân còn được giảm 50% lệ phí đăng ký và biển số, hỗ trợ lãi suất vay khi mua xe điện.
Với doanh nghiệp vận tải, chính sách bao gồm miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, cùng hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Riêng doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư, hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.
TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2030 mở mới 72 tuyến buýt điện với hơn 1.100 xe, đầu tư khoảng 8.000 xe đạp công cộng, xây dựng hành lang xanh ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp, cùng 750-1.300 trạm sạc điện tại các bãi đỗ và trung tâm thương mại.
Tổng kinh phí thực hiện đề án giai đoạn 2025-2030 ước tính hơn 8.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách chiếm 80%.
“Thành phố cần những bước đi cụ thể để cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Quá trình chuyển đổi sẽ được triển khai linh hoạt, đảm bảo công bằng, nhất là đối với người thu nhập thấp”, Phó giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Bùi Hòa An nhấn mạnh.
