Hội thảo có sự tham gia của lãnh đạo các sở, ban, ngành TPHCM, lãnh đạo các Viện, trường, chuyên gia nông nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn TPHCM.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Minh Thạnh cho biết, TPHCM đã bước vào giai đoạn phát triển mới với diện tích tự nhiên hơn 6.722 km², dân số hơn 14 triệu người, đóng góp gần 25% GDP và hơn 30% ngân sách quốc gia. Từ một đô thị đặc biệt, thành phố đã bước sang nhóm siêu đô thị của Việt Nam – một trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước, hướng tới tầm vóc thành phố dẫn đầu khu vực Đông Nam Á và châu Á.
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 xác định tầm nhìn đến năm 2030–2050: xây dựng thành phố văn minh, hiện đại, hội nhập quốc tế sâu rộng, trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, thuộc nhóm 100 thành phố toàn cầu, tiến tới thu nhập cao. Trong cấu trúc phát triển đó, nông nghiệp đô thị – nông nghiệp công nghệ cao – nông nghiệp sinh thái, hữu cơ không chỉ là ngành sản xuất, mà là trụ cột quan trọng của không gian sinh thái – môi trường – an ninh nguồn nước – bản sắc đô thị.
Đồng chí Bùi Minh Thạnh nhìn nhận tốc độ đô thị hóa nhanh làm thu hẹp đất nông nghiệp, già hóa lao động và suy giảm hệ sinh thái ở TPHCM. Nếu không có giải pháp mạnh mẽ, tăng trưởng nông nghiệp và thu nhập nông dân sẽ chịu tác động lớn.
Thêm nữa, ngập úng đô thị ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu, triều cường, mưa cực đoan, đòi hỏi nông nghiệp phải đóng vai trò là hạ tầng xanh tự nhiên, góp phần giữ – thấm – làm chậm dòng chảy, bảo vệ hệ thống đô thị. Với TPHCM, yêu cầu phát triển kinh tế hai con số và xây dựng nông thôn mới buộc ngành nông nghiệp phải chuyển sang mô hình giá trị gia tăng cao – công nghệ – tuần hoàn – bền vững.
“Thành phố đang điều chỉnh Quy hoạch đến năm 2030, tầm nhìn 2050; kết quả hội thảo sẽ là cơ sở khoa học quan trọng phục vụ công tác quy hoạch và hoạch định chính sách”, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Minh Thạnh nhấn mạnh.
Đóng góp ý kiến tại hội thảo, TS Dương Đức Minh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế và du lịch, đánh giá sự chuyển đổi cấu trúc không gian sau sáp nhập đã đưa TPHCM vào một trạng thái chưa từng có trong lịch sử đô thị Việt Nam: một “không gian siêu đô thị” đa trung tâm, đa chức năng và đa hệ sinh thái, nơi các lớp cảnh quan sông nước, rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ, đất ven đô, vùng biển, không tồn tại tách biệt mà liên tục tác động, nuôi dưỡng lẫn nhau. Chính sự đan xen này đã hình thành những vùng sản xuất nông nghiệp đặc hữu vừa mang dấu vết của nền văn hóa trọng nông Nam bộ, vừa đóng vai trò như các thiết chế sinh thái, góp phần cân bằng hệ thống từ rừng đầu nguồn đến rừng ngập mặn ven biển.
Các cụm nông nghiệp chuyên canh ở Thanh An, Bình Mỹ, Tân Thành, Phước Hải, Long Sơn… cùng chuỗi không gian kinh tế nông nghiệp - biển - rừng như Thạnh An hay Cần Giờ đã trở thành những “tầng trầm tích sản xuất” hiện diện ngay trong lòng siêu đô thị, giữ vai trò như những điểm neo bản sắc quan trọng để thành phố tái cấu trúc danh mục sản phẩm du lịch theo hướng đa trải nghiệm và bền vững.
Khi được kết tụ trong mạng lưới liên kết giữa nông dân - doanh nghiệp - cơ sở lưu trú - cơ sở sản xuất OCOP - cơ quan quản lý, các vùng nông nghiệp có thể chuyển hóa lợi thế so sánh thành năng lực cạnh tranh, vừa gia cố cấu trúc cân bằng sinh thái tự nhiên, tôn vinh tri thức nông học, vừa tạo tăng trưởng kinh tế hợp lý và gìn giữ chiều sâu văn hóa sinh kế hòa lẫn vào văn hóa hàng ngày của siêu đô thị TPHCM.
Trong khi đó, TS Tô Thị Thùy Trang, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM đánh giá nông nghiệp đô thị đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh lương thực và việc làm cho dân số đô thị ngày càng tăng. Tuy nhiên, tình trạng đô thị hóa và khan hiếm đất canh tác đang là một thách thức rất lớn cho nông nghiệp.
Để phát triển nông nghiệp đô thị thành công, TPHCM phải coi bền vững và khí hậu là một phần không thể tách rời của công nghệ. Mô hình phát triển nông nghiệp của thành phố phải là nông nghiệp tái tạo và nông nghiệp chính xác, nông nghiệp công nghệ cao để đảm bảo nguồn cung thực phẩm chất lượng cao, an toàn cho cư dân đô thị mà vẫn giữ được sự cân bằng sinh thái.
Đại diện Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công nghệ cao TPHCM khẳng định, Cách mạng công nghiệp 4.0 là sự tích hợp của công nghệ số, công nghệ sinh học, sẽ tạo ra nền sản xuất thông minh, trong đó nông nghiệp là lĩnh vực được ưu tiên triển khai. Biến đổi khí hậu đang diễn ra nhanh hơn, nghiêm trọng hơn và tác động sâu rộng hơn bất kỳ dự báo nào trước đây. Đây không chỉ là thách thức về môi trường mà đã trở thành vấn đề phát triển, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực, sinh kế người dân và sự bền vững của nền kinh tế.
Trong bối cảnh đó, phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao không chỉ là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp bách, là con đường tất yếu để nền nông nghiệp TPHCM duy trì tăng trưởng, nâng cao khả năng chống chịu và thích ứng với điều kiện khí hậu ngày càng khắc nghiệt. Công nghệ tưới tiết kiệm, cảm biến môi trường, trí tuệ nhân tạo trong quản lý sản xuất, bảo quản chế biến sau thu hoạch, xử lý chất thải, phụ phế phẩm đến các mô hình nuôi trồng tuần hoàn và công nghệ sinh học trong giống cây, giống con…, là những giải pháp then chốt.
