Hội thảo nhằm đánh dấu 50 năm hình thành và phát triển của Khoa văn học và Ngôn ngữ học, đồng thời cũng là dịp nhìn lại những đóng góp của giới nghiên cứu văn học - nghệ thuật tại TPHCM trong thời gian qua.
Trong khuôn khổ các nghiên cứu tại TPHCM từ năm 1975 đến nay, Hội thảo tập trung vào các công trình nghiên cứu, phê bình, sưu tầm và dịch thuật các thời kỳ, bao gồm các chủ điểm: Nghiên cứu văn học cổ điển, văn học cận hiện đại và văn học hiện đại, phê bình văn học hiện đại, sưu tầm và nghiên cứu văn học dân gian, sưu tầm và nghiên cứu di sản Hán Nôm, dịch thuật và giới thiệu các lý thuyết nghiên cứu văn học, dịch thuật và nghiên cứu văn học nước ngoài, hội họa, điêu khắc, âm nhạc, sân khấu và điện ảnh từ 1975 đến nay.
Phát biểu khai mạc, TS Phan Thanh Định, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, nêu rõ: “Văn học nghệ thuật TPHCM từ năm 1975 đến nay phản ánh sức sống mạnh mẽ, tinh thần năng động và bản lĩnh của một đô thị tiên phong, phản chiếu chính tâm thế của những người làm khoa học xã hội và nhân văn. Hội thảo hôm nay không chỉ là sự kiện học thuật, mà còn là một cuộc gặp gỡ của những người đồng điệu, một không gian để tri thức kết nối và hợp tác, một diễn đàn để cùng suy nghĩ về vai trò của văn học, nghệ thuật và ngôn ngữ trong kỷ nguyên biến động mạnh mẽ toàn cầu và chuyển đổi số”.
Nhìn vào bối cảnh toàn quốc, có thể thấy văn học nghệ thuật TPHCM có sự đồng điệu nhất định. Điều này đặt ra yêu cầu kép trong việc nghiên cứu văn học nghệ thuật: vừa đảm bảo tính cộng hưởng với văn học nghệ thuật toàn quốc, vừa đóng góp những màu sắc riêng trong bức tranh tổng thể.
Một trong những chủ đề lớn của văn học Việt Nam là thân phận con người, đây cũng là nội dung nghiên cứu được nhiều nhà khoa học quan tâm. Tại hội thảo, GS-TS Huỳnh Như Phương giới thiệu về chủ nghĩa nhân văn truyền thống và hiện đại trong văn học thông qua một số tác giả tiêu biểu. Từ đó phác họa hình ảnh con người Việt Nam dưới góc nhìn của thời đại.
Bên cạnh các tham luận về thành tựu nghiên cứu văn học nghệ thuật TPHCM, TS Vũ Thị Thanh Trâm mang đến báo cáo công tác sưu tầm tư liệu Hán Nôm của Phòng Nghiên cứu Hán Nôm thông qua phần giới thiệu bản in năm 1820 Tứ thư tiết yếu - Đại học của Bùi Huy Bích.
Theo PGS-TS Nguyễn Công Lý, hội thảo mới là bước đầu để nhìn nhận và tổng kết thành tựu văn học nghệ thuật TPHCM. Trong tương lai, rất cần sự bổ sung và cập nhật thành tựu của nhiều thế hệ nghiên cứu, lý luận, từ đó mở ra nhiều hướng nghiên cứu cho các nhà khoa học xã hội và nhân văn trong công cuộc nghiên cứu về văn học nghệ thuật TPHCM.
