Anh Sáu Dân: Những mẩu chuyện nhỏ về một nhân cách lớn

Cách đây 28 năm, giữa mùa xuân năm 1980, việc tiến hành thí điểm cải cách về kinh tế trên địa bàn TPHCM đã làm "bung ra" các phong trào "tháo gỡ" và "cởi trói" như hiện tượng trăm hoa đua nở. Vào thời điểm đó, trong một chuyến đi công tác ra thủ đô Hà Nội, anh Sáu Dân đã xin tôi về thành phố để cùng anh Thép Mới trợ lực cho Anh quản lý một lĩnh vực hoạt động đầy nhạy cảm - lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, báo chí, xuất bản, in ấn và phát hành. 

Trước khi đến cơ quan Thành ủy ở đường Trương Định để chính thức nhận nhiệm vụ công tác mới, tôi tranh thủ thời gian ghé thăm một người bạn đang đảm nhiệm trọng trách trong Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM. Anh bạn thân tình bộc bạch với tôi: "Anh về cộng sự với ông Sáu Dân là hay lắm đó, đây là một nhân vật đang lên, được cán bộ và nhân dân mến mộ, đã trở thành một hiện tượng của thành phố này" - "Hiện tượng Võ Văn Kiệt". Biết tôi vốn xuất thân từ một nghiên cứu sinh triết học ở Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô, anh dặn đi dặn lại: "Khi viết bài cho ông Sáu, chớ có sa đà vào việc tầm chương trích cú và đừng ham trích dẫn nhiều trước tác lý luận kinh điển của các cụ Các Mác, Ang-ghen, Lê-nin…
 
Chỉ qua đôi lần làm việc trong buổi đầu tiếp cận, anh Sáu Dân đã để lại trong lòng tôi nhiều ấn tượng đẹp, tạo nên sức lôi cuốn bởi phong cách và đức tính truyền thống của con người thuần chất Nam bộ. Một trong những điều làm cho tôi có ấn tượng sâu đậm nhất ở anh Sáu là tấm lòng bác ái vị tha và tư tưởng nhân đạo chủ nghĩa cao đẹp. Gần 3 thập niên trôi qua, giờ đây nhắc lại một số việc về cách đối nhân xử thế tinh tế trong cuộc sống giữa đời thường của Anh, khiến tôi không nén được sự xúc động bồi hồi.
 
Tôi không thể ngờ rằng, là Ủy viên Bộ Chính trị lãnh đạo một thành phố lớn nhất của đất nước, ngày ngày phải đối mặt với những công việc ngổn ngang bề bộn trong giai đoạn quá độ của thời kỳ chuyển đổi cơ chế vận hành nền kinh tế, ấy vậy mà anh Sáu vẫn quan tâm theo dõi và căn dặn đồng chí thư ký chuyên trách về công tác hành chính chăm lo cho tôi từ bộ quần áo mới, cho đến việc thay đôi dép cao su cũ kỹ mà tôi mang từ thành phố Hà Nội vào. Và hàng tháng, tôi đều được bố trí xe cộ để có dịp về quê ở Tiền Giang thăm viếng mẹ già sau 20 năm đi tập kết ra miền Bắc.
 
Trong những tháng năm cộng sự với anh Sáu Dân tại TPHCM, tôi vẫn thường hay suy ngẫm về một hiện tượng hiếm thấy. Dường như việc quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của cấp dưới, của đồng chí, đồng bào đã trở thành bản năng, thành đức tính truyền thống quý báu của Anh. Tôi đã từng được nhiều lần chứng kiến một hiện tượng ngoạn mục trong các cuộc họp do Ban Thường vụ Thành ủy triệu tập. Giữa lúc đang ngồi chủ trì hội nghị phải căng thẳng lắng nghe và chăm chú ghi chép những ý kiến phát biểu từ nhiều góc độ và khía cạnh khác nhau, thế mà anh vẫn luôn luôn để tâm quan sát và nhắc nhở chúng tôi phải kịp thời thay thế các bao thuốc lá đã hút hết và châm thêm vào những bình trà khi bị uống vơi.
 
Thiết tưởng, cần phải kể thêm một sự việc cho đến nay vẫn lưu lại trong tâm trí tôi những cảm xúc nguyên vẹn. Đó là vào cuối mùa hè năm 1981, có một đoàn nghệ thuật khoảng 30 người của tỉnh Nghệ An đi vào TPHCM lưu diễn. Cảm kích trước nghĩa tình của những đồng chí sống trên quê hương thân yêu của Bác Hồ đối với đồng bào miền Nam ruột thịt, trong thời gian đoàn dừng chân tại thành phố, anh Sáu căn dặn tôi giao cho Sở Giao thông Vận tải trách nhiệm phải tân trang và đại tu toàn bộ chiếc xe chở đoàn.

Đồng thời, giao cho Ban Tài chính-Quản trị Thành ủy may cho các diễn viên nam mỗi người một bộ âu phục, còn các nữ diễn viên thì mỗi người được may một bộ quần áo dài truyền thống. Trong giờ phút chia tay chúng tôi để trở về thành phố Vinh, anh chị em trong đoàn đã thể hiện tình cảm cực kỳ xúc động. Họ đều nói: "Lần đầu tiên trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình, chúng tôi may mắn được dịp đặt chân lên mảnh đất của mạnh thường quân. Vị mạnh thường quân đó, chính là chú Sáu Dân".
 
Những việc trên đây được rút ra trong hàng trăm sự việc, trải qua gần 3 thập niên, đeo bám trong ký ức tôi và lớn lên dần theo năm tháng, tạo thành ấn tượng sâu đậm sống mãi với thời gian - "Ấn tượng Võ Văn Kiệt"

TRẦN HỮU PHƯỚC
 (Nguyên Thư ký đồng chí Võ Văn Kiệt,
nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực
Ban Chỉ đạo xây dựng Khu di tích lịch sử cách mạng miền Nam)