Chú trọng vận tải hành khách công cộng đa phương thức

* Xe ôm vẫn còn đất sống

Ngày 8-3-2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 280/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2020 cho các đô thị trên cả nước. Trước đó nhiều năm, TPHCM đã đặc biệt chú trọng vấn đề này cũng như đã xác định hướng đi tất yếu, thích hợp cho mình.

Xe ôm không thừa

Từ nay đến năm 2015, chính quyền TPHCM xác định xe buýt tiếp tục đóng vai trò chủ lực trong việc giải quyết nhu cầu đi lại của người dân bằng phương tiện vận tải hành khách công cộng (VTHKCC). Thậm chí ngành VTHKCC TP phải nâng tỷ lệ đáp ứng nhu cầu từ 5%-7% hiện nay lên ít nhất gấp đôi, thành 15% trước khi bước vào chu kỳ năm năm tiếp theo.

Có nhiều kỳ vọng đặt ra cho ngành chức năng, trong đó đáng chú ý hơn cả là TP xác định trong tương lai dài lâu, VTHKCC đa phương thức với ba cấp độ dịch vụ sẽ phù hợp nhất để giải quyết bài toán đi lại của người dân thành thị.

Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải TPHCM Dương Hồng Thanh tóm tắt hệ thống đa phương thức với 3 cấp dịch vụ ấy như sau: Đường sắt đô thị kết hợp xe buýt nhanh (BRT), xe buýt thông thường và taxi, xe ôm. Nói cách khác, gánh vác trách nhiệm giải quyết giao thông đi lại công cộng không chỉ và không thể chỉ có mỗi xe buýt, phải có sự tồn tại và hợp đồng tác chiến của nhiều loại hình khác nhau, từ phương thức VTHKCC tân tiến mà đại diện là monorail, metro lẫn phổ thông thậm chí thô sơ, cổ điển là buýt thông thường, taxi và kể cả xe ôm.

Việc được thừa nhận và còn được tính tới trong kế hoạch dài hạn của ngành chức năng đối với loại hình xe ôm có lẽ là một điều đặc biệt. Bởi lẽ đối với TPHCM, mặc dù là một siêu đô thị với số dân tròm trèm 10 triệu người, bao gồm dân nhập cư nhưng TPHCM có đặc thù là đường ngang ngõ dọc chi chít, dày đặc và địa lý tự nhiên như thế thì chỉ có xe ôm mới luồn lách, lan tỏa nổi để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.

Mặc dù vẫn chưa đồng bộ rõ nét nhưng cách đây vài năm, “địa hạt” phổ biến và bình dân này đã có những động thái manh nha thay đổi theo hướng văn minh, lịch sự hơn: xe ôm phải có biển hiệu, tài xế xe ôm phải mặc đồng phục hoặc trang phục riêng được chính quyền thành phố chuẩn duyệt…

Còn nhiều việc phải làm

Không chỉ đa dạng hóa hình thức phương tiện, lĩnh vực VTHKCC cũng sẽ phải tái cấu trúc, sắp xếp lại theo hướng tinh giản, gọn nhẹ nhưng hiệu quả cao hơn. Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý và Điều hành VTHKCC TPHCM Văn Công Điểm cho biết, toàn địa bàn hiện có 16 doanh nghiệp vận tải tham gia khai thác xe buýt nhưng trong chiều hướng tái cấu trúc các đơn vị, sắp tới số lượng doanh nghiệp sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng 1/3, tức chỉ để lại khoảng 5-6 đơn vị. Song tất cả sẽ đều là những tên tuổi, thương hiệu có uy tín, tức là đảm bảo chất lượng phục vụ.

Tổng giám đốc Liên hiệp HTX vận tải TPHCM Phùng Đăng Hải cho rằng điều này hợp lý bởi vì sự khắt khe trong “đầu vào” sẽ buộc các đơn vị, để sinh tồn, phải cạnh tranh cũng như thúc đẩy lẫn nhau điều chỉnh phương pháp quản lý, điều hành, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động trên từng tuyến doanh nghiệp mình đảm nhiệm.

Nhắm đến việc “phủ sóng” trên diện rộng hơn nữa, TP đang chú trọng dành thêm đất phát triển hệ thống bến bãi phục vụ xe buýt. Cụ thể các bước triển khai đang được xúc tiến cho các bến bãi quy mô lớn như Ga hành khách xe buýt Chợ Lớn, công viên Đầm Sen, Bến xe Văn Thánh, Công viên 23 tháng 9, Bến xe Củ Chi, Bến xe An Sương, Bến xe quận 8… Riêng các khu dân cư đông đúc, các tụ điểm vui chơi giải trí, trung tâm thương mại cũng đang được nghiên cứu lập điểm dừng đậu dành xe xe buýt, taxi.

Đầu tư vào số lượng phương tiện, sắp xếp tổ chức lại luồng tuyến xe buýt, hiện đại hóa và văn minh hóa dịch vụ xe buýt… cũng được điểm danh như là điều kiện cần và đủ để VTHKCC vươn tới tỷ lệ đáp ứng 15% nhu cầu đi lại của người dân, thay vì chỉ 5%-7% như hiện tại.

THIỆN NHÂN