Quê tôi ở một vùng sông nước. Nhà tôi nhìn ra một con kinh lớn, một bên lở một bên bồi. Quanh nhà có nhiều bụi lau sậy. Chúng mọc ngay sát mớn nước, tràn dưới lòng kinh. Vì vậy mấy bụi sậy lúc nào cũng rung rinh, rì rào, khi thì vì nước chảy xiết, khi thì hứng gió đồng mát rượi… sau này, tha hương, thấy lau sậy là nhớ căn nhà lá nằm dưới những rặng dừa quanh năm trĩu quả, là nhớ về quê cũ, là khi cả một miền ký ức ùa về.
Hồi nhỏ, ba tôi thường kể chuyện Tam quốc diễn nghĩa. Cái giọng ồm ồm của ông ấm áp lạ thường. Truyện Tam quốc thì có biết bao chuyện hay nhưng chẳng hiểu sao tôi cứ nhớ đoạn nói về Quan Công bị bắt. Hồi 77 kể rằng, Quan Vân Trường sau khi không thể cố thủ Mạch Thành vì viện binh không đến đã phải bỏ thành chạy trốn. Đến Quyết Thạch, hai bên đều là núi, cây cối rậm rạp, Quan Công đương chạy, bỗng có tiếng la hét, binh phục ào ra, lấy câu móc giật mạnh, khiến ngựa vấp chân té xuống, Quan Công ngã theo. Quan Bình thấy cha bị bắt, nhào tới cứu, nhưng rốt cuộc cũng bị bắt theo...
Trong truyện rõ ràng là nói “cây cối rậm rạp”, vậy mà trong đầu tôi cứ nghĩ là “giữa hai bờ lau sậy rậm rạp”. Dường như lau sậy đã in đậm trong tâm trí tôi, đến độ nó dễ dàng được tán nhuyễn vào những hình ảnh khác, những câu chuyện khác. Mỗi khi có dịp nào đi qua chỗ nào đầy lau sậy, tôi lại bảo em tôi: “Chỗ này Quan Công bị bắt đây…”.
Vậy đó, lau sậy là một phần của quê nhà, với những gì thân thuộc, trong đó có những chuyện kể của ba tôi đã đi vào tiềm thức, định hình nhân cách, lối sống. Sau này có dịp đi nhiều nơi, giữa đất khách quê người, tình cờ bắt gặp những bờ lau sậy, cũng hoa màu khói, nỗi nhớ quê càng da diết.
Bây giờ, sống giữa thị thành, chẳng có mấy dịp để thấy lau sậy nữa. Không ít lần thấy loài hoa dại này được tẩy trắng và bán dạo trên đường phố, tôi bất chợt nhận ra vẻ đẹp tuyệt vời của những bông lau sậy thời nào.
Những bông lau nhỏ như đầu tăm được gắn bông mềm mại có màu hung, màu bạc kết thành rừng hoa màu mây, màu khói. Loài hoa đó dường như không sắc, hoàn toàn không hương, chỉ mọc dại, chẳng ai trồng, chẳng ai thu hoạch nhưng đối với tôi là một trong những biểu tượng của quê hương. Vì vậy, bất cứ ở đâu, với tôi, lau sậy cũng đã thành miền, một miền ký ức, một miền quê hương.
TRỊNH MINH GIANG (Thủ Đức)
(SGGP thứ bảy)
