Gian nan “gieo chữ” bản nghèo
Na Ngân là bản xa xôi và khó khăn nhất của xã Nga My. Để đến được điểm trường bản Na Ngân phải mất nhiều giờ đồng hồ đi xe máy trên con đường đất cheo leo, hiểm trở với vách núi, vực sâu của dãy núi Pù Hiêng và những con dốc cao ngất, trơn trượt, phải vượt qua suối Nậm Ngân. Na Ngân có hơn 150 hộ dân với hơn 750 nhân khẩu, đều là dân tộc Thái, sinh sống quần tụ bên dòng Nậm Ngân quanh co uốn lượn.
Năm học 2025-2026, điểm trường tiểu học khối bản Na Ngân thuộc Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Nga My có 19 học sinh, trong đó có 8 học sinh lớp 1, 11 học sinh lớp 2, tất cả đều là con em đồng bào dân tộc Thái. Đứng lớp giảng dạy tại điểm trường có 2 giáo viên, trong đó có một cô giáo.
“Đóng chân” trên địa bàn đặc thù vùng khó khăn, nên công tác giảng dạy của các giáo viên nơi đây cũng gặp nhiều thiếu thốn, vất vả. Sau nhiều năm “cắm bản” ở bản vùng khó khăn Na Kho (xã Nga My), đến năm học 2025-2026 thầy giáo Phan Ngọc Khánh (quê xã Tam Quang, Nghệ An) chuyển về giảng dạy ở Điểm trường Tiểu học khối bản Na Ngân đảm nhận giảng dạy lớp 2.
Tranh thủ nhóm lửa thổi cơm trưa, thầy Phan Ngọc Khánh cho biết, Na Ngân là vùng đất có khí hậu rất khắc nghiệt, những ngày lạnh, nền nhiệt ở thung lũng giảm rất sâu, chênh lệch rất lớn so với vùng ngoài đại ngàn Pù Huống. Hiện tại nguồn nước sinh hoạt, nấu ăn hàng ngày của thầy cô tại điểm trường là nguồn nước khe suối tự chảy, được đấu nối bằng ống dẫn từ các hộ dân trong bản.
Thầy Khánh tâm sự: “2 vợ chồng tôi đều theo nghiệp trồng người nhưng cả hai đều công tác xa nhà và ở vùng khó khăn. Để tiện bề nuôi dạy, chăm sóc con nên cả 2 con của vợ chồng tôi đều theo mẹ lên trường để ăn học (cách nhà cả trăm cây số). Do đường sá đi lại khó khăn nên khi thời tiết thuận lợi, cuối tuần tôi về thăm nhà, còn trời mưa thì 2-3 tuần mới về thăm con được”.
Đảm nhận công tác giảng dạy ở khối lớp 1 ở điểm trường Tiểu học khối bản Na Ngân là cô giáo Kha Thị Minh (SN 1974) quê ở bản Đàng, xã Nga My là người có hơn 30 năm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục tại địa bàn.
Năm học 2025-2026, cô xung phong trở lại “cắm bản” để tiếp tục gieo chữ cho trẻ em vùng đất khó khăn nhất của xã nhà. “Cứ vào mùa mưa lũ, mỗi khi đi từ trung tâm xã vào điểm trường bản Na Ngân và ngược lại, phải đối diện với hiểm nguy do đường hẹp, lắm dốc cao, vực sâu, trơn trượt. Trước năm 2010, khi chưa có đường, thầy, trò phải đi bộ ven suối Nậm Ngân và hơn 40 lần phải lội qua khe suối”, cô Minh nhớ lại.
“Những lần di chuyển như vậy, chúng tôi phải đùm cơm mang theo ăn dọc đường. Đi từ trung tâm xã Nga My lúc gà rừng eo óc gáy sáng, đến mãi tận hơn 3 giờ chiều mới vào được bản Na Ngân. Đến năm 2010, con đường xuyên rừng nối trung tâm xã Nga My với các bản Na Ca, Na Canh, Xốp Kho vào bản Na Ngân lọt thỏm trong thung lũng giữa đại ngàn Pù Huống được hình thành, thời gian đi lại cũng rút ngắn hơn”, cô Minh chia sẻ.
Bám bản vì học trò nghèo
Theo thầy giáo Phan Ngọc Khánh, toàn bộ học sinh theo học ở điểm trường Tiểu học khối bản Na Ngân là con em đồng bào dân tộc Thái. Đời sống kinh tế của bà con ở bản còn gặp nhiều khó khăn nên ảnh hưởng rất nhiều đến việc học tập của các em.
Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn, chưa có công trình phụ, nhà tắm tạm bợ, chưa có khu ký túc xá cho giáo viên, học sinh mà phải dùng tạm phòng học để tá túc, nghỉ ngơi. Khu vực bếp nấu ăn cũng tạm bợ. Thầy cô phải dùng bếp củi để nấu ăn hàng ngày. Bản làng gần như biệt lập với bên ngoài, kinh tế của dân bản tự cung tự cấp nên nguồn lương thực, thực phẩm của thầy cô phải tự mang từ ngoài vào.
Trong khi đó, cô Kha Thị Minh chia sẻ: Với học sinh lớp 1, giáo viên giảng dạy gặp khó khăn đặc thù riêng. Bởi khi ở bậc mầm non lên, các cháu chỉ biết được nét chữ của bảng chữ cái. Lên lớp 1, các cháu phải học đánh vần, tập đọc, tập viết. Do bất đồng ngôn ngữ nên giáo viên phải dùng 2 ngôn ngữ Tiếng Việt và Tiếng Thái để các cháu tiếp thu được bài giảng.
Khó khăn là vậy nhưng những năm qua, thầy cô ở điểm trường Tiểu học khối bản Na Ngân đã nỗ lực vượt qua trở ngại, khó khăn để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Mỗi giáo viên nơi đây đều được bà con làng bản tin yêu, quý mến.
Ông Lương Văn Ủn, Trưởng bản Na Ngân (xã Nga My, Nghệ An) cho biết: “Na Ngân là bản vùng sâu, vùng xa, kinh tế còn gặp khó khăn, đường giao thông đi lại rất vất vả. Dù vậy, các thầy cô vẫn đi dạy đúng ngày, đúng giờ và luôn chu đáo, tận tình, tâm huyết chăm lo, giảng dạy cho con em chúng tôi. Dân bản chúng tôi rất tin tưởng khi con em được học tập tại các điểm trường của các thầy cô giáo”.
Mong muốn lớn nhất của các thầy, cô giáo cắm bản là con đường vào bản Na Ngân sớm được mở rộng, nâng cấp, có cầu kiên cố bắc qua suối để đi lại đỡ vất vả, khó khăn, nguy hiểm. Các cô đã nhiều lần té ngã trên đường vào ngày mưa hay bất lực nhìn dòng nước lũ hung dữ chặn đường tại những điểm khe suối.
