Chi tiết hóa các cơ chế
Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết, những chính sách chính trong dự thảo bao gồm việc thúc đẩy mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD); sửa đổi quy định về hợp đồng BT và thu hồi đất, mở rộng danh mục dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược. Đặc biệt, dự thảo đã chi tiết hóa các cơ chế để thành lập và vận hành khu thương mại tự do (FTZ) của thành phố, bao gồm phân cấp thẩm quyền, ưu đãi đầu tư vượt trội và đơn giản hóa các thủ tục hải quan.
Với chính sách TOD, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định cho phép xây dựng kết hợp nhà ở, công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp và công trình công cộng tại các khu vực nhà ga đường sắt; khu tập kết, bảo dưỡng, sửa chữa tàu… nhằm nâng cao hiệu quả khai thác đất và tối ưu hóa sử dụng không gian tại các vị trí nhà ga và nút giao thông; cho phép TPHCM quyết định các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất cấp quy hoạch tại khu vực này, khác với quy định chung. Dự thảo cũng bổ sung quy định về bán, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê mua và cho thuê lại theo thời gian hoạt động dự án đối với nhà ở, công trình thương mại dịch vụ, và công trình công cộng quy định tại nhà ga.
Dự thảo có quy định cho phép giao đất, cho thuê đất không đấu giá, đấu thầu đối với các dự án đầu tư trong FTZ, trừ dự án nhà ở thương mại. Thủ tục đầu tư đặc biệt (quy định tại Điều 36 của Luật Đầu tư) được áp dụng cho mọi dự án trong FTZ.
Đại diện nhóm nghiên cứu của cơ quan thẩm tra, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Minh Nam nhấn mạnh, nội dung nghị quyết phải đảm bảo tính minh bạch, công bằng; hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người dân; hạn chế tác động tiêu cực đến vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương trong trung và dài hạn. Về chính sách TOD, ông Lê Minh Nam lưu ý, quy định thu hồi đất cho dự án chiến lược được cho là có tác động lớn đến quyền lợi của người dân và khác với quy định của Luật Đất đai hiện hành.
“Đề nghị Chính phủ cần báo cáo và xin ý kiến của cấp có thẩm quyền trước khi ban hành nghị quyết; đồng thời làm rõ trách nhiệm để đảm bảo việc thu hồi đất là cần thiết và không tác động tiêu cực đến lợi ích hợp pháp của người dân, tránh lợi dụng chính sách”, ông Lê Minh Nam phát biểu.
Đảm bảo tầm nhìn chiến lược
Nhấn mạnh yêu cầu làm rõ sự khác biệt giữa dự thảo nghị quyết lần này và các văn bản pháp luật hiện hành (đặc biệt là Nghị quyết số 98/2023/QH15), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang đề nghị, rà soát thêm các vấn đề có sự sửa đổi, bổ sung ở các đạo luật mà Quốc hội đang xem xét, sửa đổi kỳ này; tránh trường hợp cả dự thảo nghị quyết và dự luật đều sửa cùng một nội dung.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hữu Toàn, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính, bổ sung: “Tư duy xây dựng nghị quyết không nên chỉ là “khó gì sửa đấy”, mà phải có tầm nhìn chiến lược”.
Đề cập đến cơ chế phân chia ngân sách hiện nay, ông Nguyễn Hữu Toàn cho rằng, tỷ lệ để lại cho TPHCM còn thấp, không tương xứng với nhiệm vụ chi đầu tư phát triển. Đây cũng là nhận định của đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM), khi ông phát biểu với tư cách thành viên cơ quan thẩm tra.
Ghi nhận tinh thần chung của các ý kiến tại phiên họp là rất ủng hộ và mong muốn mở nhiều cơ chế cho TPHCM, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị Bộ Tài chính và TPHCM tận dụng tối đa thời gian để rà soát, hoàn thiện và cập nhật các nghiên cứu mới vào dự thảo. Người đứng đầu cơ quan thẩm tra tán thành đề nghị rà soát kỹ lưỡng các luật, nghị quyết có liên quan để loại bỏ những nội dung trùng lặp; đồng thời đảm bảo rằng những đề xuất đặc thù ở đây “không hẹp hơn so với những gì đã quy định”.
Đồng chí Phan Văn Mãi ủng hộ việc trao thêm thẩm quyền cho TPHCM quyết định nhiều vấn đề về đất đai và cho rằng, nếu nội dung này được thông qua sẽ tạo ra cơ chế đột phá rất lớn cho TPHCM.
Gợi mở thêm một số chính sách tạo thuận lợi cho TPHCM phát triển, đồng chí Phan Văn Mãi đề nghị nghiên cứu, bổ sung cơ chế phát triển nhà ở xã hội cho thuê; áp dụng các cơ chế chính sách của đường sắt (đã có trong Nghị quyết số 98/2023/QH15 và Luật Đường sắt) cho các dự án giao thông đường bộ (để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án giao thông đường bộ). Nhóm chính sách nhằm giải quyết các vấn đề bức xúc của đô thị như ngập nước, rác thải, chất lượng không khí… cũng được đồng chí Phan Văn Mãi lưu ý.
Tại phiên họp, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Mạnh Cường cho biết, Nghị quyết số 98/2023/QH15 đã thực sự đáp ứng được rất nhiều yêu cầu phát triển TPHCM trong suốt giai đoạn vừa qua. Song, để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM (là TPHCM phải tiếp tục đảm đương vai trò “đầu tàu dẫn dắt” của cả nước trong phát triển kinh tế - xã hội), thành phố mong muốn có thêm những điều kiện, cơ chế chính sách tốt hơn, phù hợp hơn để phát huy tối đa tiềm năng.
