Tăng trưởng tích cực
Trước thời điểm năm 2024, một trong những vấn đề nan giải nhất của ngành nông nghiệp Việt Nam chính là nghịch lý được mùa, mất giá. Mỗi mùa thu hoạch lại gắn với nỗi lo đầu ra, khi nông sản dư thừa thì giá rớt mạnh, khiến công sức của nông dân không được đền đáp xứng đáng. Câu chuyện hành tím Vĩnh Châu hay cam sành Vĩnh Long là những ví dụ điển hình. Tuy nhiên, năm 2024 đánh dấu một sự thay đổi quan trọng. Nhiều loại nông sản chủ lực của Việt Nam như sầu riêng, hồ tiêu, gạo đã không chỉ đạt sản lượng cao mà còn giữ được giá tốt. Đây là hiện tượng hiếm thấy, cho thấy những tín hiệu tích cực từ việc điều chỉnh cơ cấu sản xuất và chiến lược thị trường. Theo thống kê của Bộ NN-MT, năm 2024, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đạt mức kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm 2023 và tăng trưởng cao nhất trong vòng hai thập kỷ. Các nhóm hàng gạo, cà phê, rau quả, gỗ, hạt điều, thủy sản đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, góp phần đưa nông sản Việt đến gần hơn với nhiều thị trường.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định, thành công này không phải ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một loạt giải pháp đồng bộ: đẩy mạnh chế biến sâu, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và đặc biệt là sự hỗ trợ của chính sách nhà nước trong xúc tiến thương mại cho doanh nghiệp. “Thay vì xuất khẩu nông sản thô, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư công nghệ chế biến, giúp sản phẩm đa dạng hơn, đáp ứng thị hiếu quốc tế. Điều này không chỉ tăng giá trị gia tăng mà còn mở rộng cánh cửa vào các thị trường có tiêu chuẩn khắt khe”, ông Đặng Phúc Nguyên nhận xét.
Tập đoàn Xuân Nguyên là ví dụ. Doanh nghiệp này hiện có 6 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm) TPHCM. Ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Tổng giám đốc Xuân Nguyên, chia sẻ, để tiếp cận thị trường rộng hơn, công ty đã phát triển các sản phẩm chế biến sâu như viên tinh nghệ mật ong, mật ong nghệ. Những sản phẩm này vừa dễ tiếp cận hơn với người tiêu dùng mới, vừa phù hợp với quy chuẩn từng phân khúc. Nhờ hướng đi này, nhóm sản phẩm OCOP đã chiếm tới 35% trong tổng doanh thu của Xuân Nguyên. “Điều phấn khởi là các kênh bán lẻ dành riêng quầy kệ cho OCOP, giúp doanh nghiệp không lo sản phẩm bị loại khỏi siêu thị vì doanh số thấp”, ông Vũ nói.
Liên kết từ sản xuất đến tiêu dùng
Song song với xuất khẩu, theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, thị trường nội địa cũng trở thành điểm tựa quan trọng của ngành hàng nông sản. Theo đó, ở nhiều địa phương, đặc biệt là hệ thống bán lẻ của Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn (SATRA) đã triển khai các chương trình kích cầu nhằm đưa nông sản Việt đến gần hơn với người tiêu dùng.
Thông tin từ SATRA cho biết, thời gian qua, doanh nghiệp này đã chủ động mở rộng phân phối sản phẩm OCOP, thúc đẩy tiêu thụ nông sản. Kết quả, trong 6 tháng đầu năm 2025, hệ thống này ghi nhận hơn 3,2 tỷ đồng doanh thu từ 105 sản phẩm OCOP của 26 nhà cung cấp. Đồng thời, SATRA còn bày bán sản phẩm của 18 doanh nghiệp đạt danh hiệu “Doanh nghiệp Xanh”, đạt doanh thu 65,2 tỷ đồng.
Không chỉ dừng lại ở khâu phân phối, SATRA còn ký kết trực tiếp với các đơn vị: HTX giống nông nghiệp Định An, HTX xoài Mỹ Xương (Đồng Tháp). Đây là bước đi nhằm xây dựng kênh tiêu thụ ổn định, giúp nông dân yên tâm sản xuất theo tiêu chuẩn chất lượng cao. Đáng chú ý, tại các siêu thị và cửa hàng tiện lợi Satrafoods, khu vực trưng bày OCOP và đặc sản vùng miền được bố trí nổi bật, dễ nhận diện.
“Chúng tôi tham gia thường xuyên các chương trình xúc tiến thương mại và kết nối cung cầu do Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư (ITPC) và Sở Công thương TPHCM tổ chức. Các sự kiện như Hội nghị kết nối cung - cầu hay Lễ hội Tinh hoa làng nghề và đặc sản vùng miền đã trở thành cầu nối quan trọng, giúp doanh nghiệp và HTX tìm đầu ra ổn định, giảm phụ thuộc vào biến động thị trường. Đối với SATRA, đây cũng là cơ hội lựa chọn nguồn hàng chất lượng, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng - yếu tố cốt lõi để đáp ứng yêu cầu khắt khe của chuỗi phân phối hiện đại”, đại diện SATRA cho biết.
Theo đại diện SATRA, song song với những hạ tầng hiện hữu của doanh nghiệp, những dự án hạ tầng giao thông ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam như đường Vành đai 3 TPHCM dự kiến hoàn thành năm 2026; tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (cơ bản hoàn thành trong 2025) khai thác từ 2026; đường 991B (Cái Mép - Thị Vải) hoàn thành từ tháng 6-2024 - đang trở thành bệ đỡ quan trọng cho chuỗi cung ứng mà SATRA tham gia. Những yếu tố này giúp giảm chi phí logistics, rút ngắn thời gian luân chuyển và gia tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm địa phương, từ đó củng cố nền tảng cho chuỗi cung ứng xanh và minh bạch.
Trong kế hoạch sắp tới, đại diện SATRA cho biết, doanh nghiệp sẽ tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời phối hợp chặt chẽ hơn với HTX và nông dân để tạo nên một mô hình hợp tác hiệu quả và bền vững cho ngành hàng nông sản.
Tuy nhiên, SATRA cho rằng, các HTX, hộ nông dân và doanh nghiệp sản xuất tại các địa phương cần chủ động hơn trong việc áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng (VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ) để nâng cao giá trị và tính cạnh tranh của sản phẩm. Đồng thời tăng cường phối hợp với SATRA và các hệ thống phân phối lớn ngay từ khâu quy hoạch sản xuất, từ đó xây dựng kế hoạch cung ứng ổn định và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của kênh phân phối hiện đại.
