An ninh tại biển Đông nói riêng và khu vực Đông Á, châu Á - Thái Bình Dương nói chung đang trở thành chủ đề nóng.
Chỉ trong một tuần qua, đã có hai hội nghị bàn về vấn đề này là Đối thoại Shangri-La tại Singapore, Hội nghị bàn tròn châu Á-Thái Bình Dương lần thứ 27 tại thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia và Hội thảo “Kiểm soát căng thẳng tại biển Đông” do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế của Mỹ tổ chức tại Washington. Tại hội nghị ở Kuala Lumpur, đáng chú ý có đề xuất của Nga về phát triển một hiệp ước ràng buộc pháp lý về an ninh tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Theo Đài tiếng nói nước Nga, sáng kiến được Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Igor Morgulov nêu lên nhấn mạnh mục tiêu của Nga là khởi động thảo luận về hình thành kiến trúc an ninh tương lai trong khu vực. Ông Igor Morgulov đã đưa ra nhận định rằng, diễn đàn Đông Á là một sàn giao lưu phù hợp cho cuộc thảo luận những vấn đề cơ bản. Những đối tác quan tâm phát triển công cụ an ninh chung có cơ hội đối thoại không cần bắt đầu từ trang mới. Một số nguyên tắc ràng buộc pháp lý trong quan hệ đã hình thành giữa các nước Nam Á, Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương. Cần nghiên cứu và mở rộng quy mô những giải pháp này cho toàn khu vực.
Về phần mình, Nga hy vọng một “bản đồ lộ trình” bao gồm những nguyên tắc ứng xử chung, với mục tiêu hàng đầu là bảo đảm an ninh trong khu vực. Có nghĩa, loại trừ viễn cảnh một quốc gia bảo vệ an ninh của mình nhưng gây tổn thất cho quốc gia khác. Nga cũng đề nghị tất cả các đối tác cam kết pháp lý không sử dụng vũ lực, không thành lập các khối và liên minh quân sự, không hợp tác chống nước thứ ba.
Theo ông Dmitry Mosyak, chuyên gia Viện Nghiên cứu phương Đông Viện khoa học Nga, “bản đồ lộ trình” được Nga đưa ra thảo luận khẳng định tiếng nói của Nga trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ông cho rằng thật tuyệt vời nếu bản đồ lộ trình này được đưa vào hiện thực. Nhưng dù không được thực hiện toàn diện thì việc thảo luận ít nhất sẽ đem lại cho Nga những đánh giá tích cực, đặc biệt là tăng cường sự ảnh hưởng và uy tín của Nga tại khu vực. Không những thế, Nga có thể có thêm đồng minh hoặc các cá nhân ủng hộ thực hiện sáng kiến trên.
Ông Dmitry Mosyak nhận xét việc thực hiện một đề xuất như vậy không hề đơn giản vì vẫn còn mâu thuẫn lớn giữa Trung Quốc và Mỹ, hai nước lớn có tầm ảnh hưởng quan trọng đến an ninh khu vực. Theo nhà phân tích, sự trỗi dậy của Trung Quốc do sức mạnh tiềm lực kinh tế mang lại và việc Mỹ không ngừng thúc đẩy sự chi phối, tích cực hợp tác với các đồng minh trong hầu hết các vấn đề an ninh đã cơ bản đặt ra những mâu thuẫn về lợi ích chiến lược.
Ông Dmitry Mosyak nhận định “Đối đầu đang ngày một rõ rệt ở châu Á, đe dọa toàn bộ cấu trúc và sự ổn định tương lai. Xu hướng này có khả năng chôn vùi chương trình an ninh do Nga đề xướng. Nhưng chính việc tạo ra một hệ thống an ninh như vậy lại có thể là lời đáp, là một nỗ lực vô hiệu hóa xung đột”. Rõ ràng, nhu cầu bảo đảm an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ ngày một tăng cùng với vai trò đang lên của khu vực này trong các vấn đề toàn cầu.
THỤY VŨ
