Trạm y tế xuống cấp, thu nhập thấp
Thời gian qua, TPHCM đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để nâng cấp, cải tạo, đầu tư trang thiết bị y tế cho 55/464 trạm y tế (TYT), điểm y tế… Tuy nhiên, vẫn còn nhiều TYT, điểm y tế, trung tâm y tế, bệnh viện khu vực xuống cấp, cần xây mới.
Bác sĩ CKI Lê Thanh Quyết, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Y tế quận Gò Vấp, cho biết, trên địa bàn các phường Gò Vấp, Hạnh Thông, An Nhơn, An Hội Đông, Thông Tây Hội và An Hội Tây do trung tâm phụ trách có 6 TYT và 8 điểm y tế, trong đó 9 cơ sở cần được cải tạo, sửa chữa lớn. Bên cạnh đó, Trung tâm Y tế quận Gò Vấp có tuổi đời gần 50 năm, đã xuống cấp nghiêm trọng.
“Năm 2023, thành phố có kế hoạch cải tạo, sửa chữa, xây mới các TYT, nhưng đến nay 9 TYT trên địa bàn vẫn chưa triển khai được dự án nào”, bác sĩ CKI Lê Thanh Quyết chia sẻ...
Về việc chậm triển khai cải tạo, sửa chữa, xây mới 146 TYT, đại diện Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp TPHCM (chủ đầu tư các dự án) cho biết có nhiều nguyên nhân, cả chủ quan lẫn khách quan. Trong đó, có địa phương làm tốt công tác quy hoạch 1/500, nhưng cũng có địa phương phối hợp với ban chưa chặt chẽ…, dẫn đến chậm phê duyệt dự án. Trước thực tế này, ban đã có văn bản kiến nghị UBND TPHCM về việc tạm dừng thực hiện dự án, chuyển dự án sang giai đoạn 2026-2030.
Ngoài TYT, thành phố cũng còn những dự án xây mới bệnh viện bị chậm triển khai. Đơn cử như Bệnh viện Khánh Hội sau hàng chục năm vận hành, hiện các sàn gạch cong vênh, tường thấm dột, hệ thống các phòng bệnh chưa đạt chuẩn, trang thiết bị cũ kỹ, lạc hậu…
Cùng cảnh ngộ, cơ sở vật chất Bệnh viện Phú Nhuận xuống cấp nghiêm trọng, chật hẹp nhưng vẫn phải dành phần lớn sân làm bãi để xe phục vụ khoảng 1.500-2.000 lượt người dân đến thăm khám, điều trị mỗi ngày.
Bên cạnh đó, ngành y tế thành phố còn đối diện với tình trạng thiếu hụt nhân lực, đặc biệt ở tuyến y tế cơ sở (YTCS), do chế độ đãi ngộ chưa đủ sức thu hút, giữ chân đội ngũ thầy thuốc. Lãnh đạo một số bệnh viện khu vực cho biết, hiện nay, các mức phụ cấp cho cán bộ y tế đang được áp dụng còn bất cập, như tiền trực 24/24 giờ 14 năm qua vẫn ở mức 90.000 đồng/người/ca trực, trong khi mức lương cơ sở đã được điều chỉnh thêm 8 lần, hiện ở hệ số 2,34. Các chế độ phụ cấp trực, phẫu thuật, thủ thuật... cũng chưa có sự điều chỉnh tương xứng.
Đầu tư cho “tuyến đầu”
Theo các chuyên gia y tế, với những thay đổi sâu sắc về mô hình bệnh tật, như gia tăng các bệnh không lây nhiễm, tình trạng già hóa dân số..., đòi hỏi chất lượng dịch vụ YTCS nâng cao hơn. Vì vậy, những “điểm nghẽn” về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin trong số hóa hồ sơ bệnh án điện tử cần được tháo gỡ.
PGS-TS-BS Phùng Nguyễn Thế Nguyên, Trưởng khoa Y, Chủ nhiệm Bộ môn Nhi, Trường Đại học Y Dược TPHCM, cho rằng, để tuyến YTCS của thành phố chuyển trạng thái từ thụ động khám chữa bệnh sang chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân ngay từ khi chưa có bệnh, ngành y tế thành phố cần giải bài toán bảo đảm đủ nhân lực, đúng phân bổ, để mỗi TYT phải có bác sĩ gia đình, điều dưỡng cộng đồng, dược sĩ, kỹ thuật viên phục hồi chức năng. Việc phân bổ cần dựa trên bản đồ bệnh tật và nhu cầu thực tế của từng khu vực, thay vì dàn trải, cào bằng. Tiếp đến là phải đào tạo lại để chuyển trọng tâm từ chữa bệnh sang phòng bệnh.
Nhân viên YTCS cần được đào tạo lại về y học gia đình, quản lý bệnh mạn tính, dự phòng lây nhiễm, chăm sóc liên tục theo vòng đời. Họ không chỉ “chữa bệnh” khi người dân đến trạm, mà phải biết “giữ sức khỏe” cho cộng đồng từ sớm.
“Giải pháp phòng bệnh tốt nhất cho người dân là ngoài bảo đảm bao phủ đầy đủ tiêm chủng cho trẻ em, YTCS cần mở rộng vaccine phòng cúm, phế cầu, viêm gan… cho người trưởng thành. Song song đó là triển khai các chương trình tầm soát sớm bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư ngay tại tuyến cơ sở để giảm gánh nặng cho tuyến trên”, PGS-TS-BS Phùng Nguyễn Thế Nguyên nhấn mạnh.
Ở góc độ cơ sở, bác sĩ CKII Trần Văn Khanh, Giám đốc BV Lê Văn Thịnh, phân tích, thời gian qua, bệnh viện đã chủ động hỗ trợ tuyến YTCS khi thành lập phòng khám đa khoa vệ tinh tại một số TYT trên địa bàn các phường An Khánh, Bình Trưng. Qua đó, hiệu quả khám chữa bệnh ở cơ sở được nâng lên rõ rệt, bình quân mỗi ngày có từ 300-500 lượt người tới khám chữa bệnh.
Từ cách làm này, thành phố cần xây dựng đề án ổn định về nhân lực, gắn tuyến TYT với lộ trình thăng tiến, thật sự coi đó là “nghề cả đời” cho đội ngũ thầy thuốc YTCS. Tiếp đó, phát triển hệ thống bác sĩ thực hành tổng quát (bác sĩ gia đình) được đào tạo bài bản; liên tục luân chuyển bác sĩ tuyến trên về TYT và ngược lại nhằm nâng cao năng lực lâm sàng, duy trì sự gắn bó và phát triển đội ngũ.
Tổng hợp của Sở Y tế TPHCM cho thấy, hiện thành phố có 38 trung tâm y tế, 168 TYT, 296 điểm y tế, nhưng mới chỉ có khoảng 1.800 nhân viên y tế toàn hệ thống, bình quân mỗi trạm từ 5-10 nhân sự. Với dân số hơn 14 triệu người, mỗi nhân viên y tế chịu trách nhiệm chăm sóc 6.000-6.500 người dân. Đây là khối lượng công việc quá lớn, dẫn đến giảm chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân.
