Nhiều nước châu Âu đang kịch liệt chỉ trích điều khoản “Người Mỹ dùng hàng Mỹ” nằm trong dự luật kích thích kinh tế trị giá 818 tỷ USD của Washington, đồng thời cảnh báo rằng đề xuất này có thể khuyến khích chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và gây chiến tranh thương mại giữa Mỹ với thế giới.

Dự luật kể trên đã được Hạ viện Mỹ thông qua và đưa lên Thượng viện thảo luận. Ngoài ra, khối đa số tại Thượng viện Mỹ, gồm các nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ, còn đề nghị một điều khoản bổ sung nữa là các dự án đó phải mua cả nguyên vật liệu do các công ty Mỹ sản xuất.

Theo điều khoản này, chính phủ Mỹ sẽ không cấp ngân sách cho bất cứ dự án xây dựng, cải tạo, bảo dưỡng hay sửa chữa nâng cấp nào đối với các tòa nhà và công trình công cộng trừ khi các dự án đó sử dụng toàn bộ sắt thép được sản xuất tại Mỹ. Đây là biện pháp Mỹ thường áp dụng mỗi khi nền kinh tế xuống dốc.

Canada, bạn hàng lớn nhất của Mỹ, là nước đầu tiên chỉ trích điều khoản nêu trên. Đại sứ Canada tại Mỹ Michael Wilson đã gửi thư kêu gọi giới lãnh đạo đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ bãi bỏ điều khoản nói trên.

Ông M.Wilson cảnh báo các biện pháp bảo hộ của Mỹ có thể dẫn đến các biện pháp trả đũa trên toàn cầu và gây nên những “nguy cơ suy thoái mới”. Liên minh châu Âu (EU) cảnh cáo họ sẽ không ngồi yên nếu Mỹ thông qua một điều khoản như vậy trong dự luật kích thích kinh tế. Các nước đều nhắc lại rằng Mỹ đã ký kết những hiệp ước điều hành nền thương mại quốc tế.

Chủ tịch Tổ chức Thương mại thế giới Pascal Lamy tuyên bố tại Diễn đàn Davos rằng ông hy vọng các nghị sĩ Mỹ sẽ có đủ khôn ngoan để bảo đảm Washington tuân thủ nghĩa vụ quốc tế. Đại sứ EU tại Mỹ John Bruton nói nếu lưỡng viện thông qua quy định này, có thể sẽ làm xói mòn hơn nữa niềm tin của người tiêu dùng toàn cầu. Theo ông Bruton: “Khi thế giới đang phải đối đầu với khủng hoảng kinh tế, nếu nước nào cũng đưa ra vài điều khoản bảo hộ như Mỹ, sẽ tạo ra tiền lệ nguy hiểm”.

Ngay tại Mỹ, thủ lĩnh phe thiểu số tại Thượng viện Mỹ đồng thời là người đứng đầu khối nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa, ông Mitch McConnell, cũng đồng tình với ý kiến của giới lãnh đạo chính trị và kinh tế quốc tế.

Nghị sĩ McConnell cho rằng Mỹ không nên áp dụng biện pháp dễ châm ngòi một cuộc chiến thương mại. Dự luật kích thích kinh tế cần phải đối phó trước tiên với vấn đề chính, đó là sự sụp đổ của thị trường nhà đất vốn là nguyên nhân chủ yếu của cuộc khủng hoảng tài chính, dẫn đến sự suy thoái kinh tế kéo dài hiện nay. Song song với biện pháp đó là giảm thuế cho những thành phần có thu nhập trung bình và thấp.

Thay đổi sự mất cân bằng trong kinh tế thế giới liên quan đến việc tái cơ cấu ngành nghề ở nhiều nước, nên không quốc gia nào có thể tự làm điều này. Thế giới sẽ không thể giải quyết cuộc khủng hoảng nếu mỗi nước không sẵn sàng hy sinh một số lợi ích riêng ngắn hạn cho lợi ích chung của cả nền kinh tế toàn cầu.

VIỆT ANH