Chủ động ứng phó
Sáng kiến trên sẽ được đưa vào lộ trình chính sách quốc phòng của Liên minh châu Âu (EU), hướng tới việc bước đầu triển khai hệ thống phòng thủ UAV từ cuối năm 2026 và hoàn thiện toàn bộ hệ thống vào cuối năm 2027. Hệ thống bao gồm các thiết bị phát hiện, cảnh báo và ngăn chặn sự xâm nhập của UAV, góp phần bảo đảm an ninh không phận và hỗ trợ các quốc gia thành viên trong việc phối hợp phòng thủ.
Theo tuyên bố của EC, bước đi trên thể hiện quyết tâm của EU trong việc chủ động ứng phó các mối đe dọa công nghệ cao, đồng thời củng cố an ninh khu vực và bảo vệ các giá trị, quyền lợi chung của khối này. Tuy nhiên, một số thành viên EU cho rằng thời hạn 2027 là quá tham vọng. Những nước khác, bao gồm Đức và Pháp, lo ngại EU sẽ “giẫm chân” Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trước đó, NATO tuyên bố thử nghiệm hệ thống phòng thủ chống máy bay không người lái ở sườn phía Đông châu Âu. Các nước còn cho rằng việc giao thêm quyền kiểm soát các dự án quốc phòng lớn cho EC sẽ làm suy yếu vai trò của các quốc gia thành viên. Giới chuyên gia cũng cảnh báo nếu không có sự ủng hộ rộng rãi từ các chính phủ, dự án sẽ khó tiếp cận nguồn tài trợ của EU.
Phản ứng trước những lo ngại, Cao ủy phụ trách chính sách đối ngoại và an ninh EU Kaja Kallas khẳng định, sáng kiến phòng thủ máy bay không người lái mới của khối sẽ phối hợp với NATO để tăng cường khả năng bảo vệ châu Âu trước các mối đe dọa trên không. Vai trò của EU là giúp các quốc gia thành viên thực hiện các dự án mua sắm chung, trong đó có các dự án trọng điểm, để thực sự giúp các quốc gia thành viên hoàn thành các mục tiêu năng lực quốc phòng của mình.
Thách thức về phối hợp
Trước đó, EC cũng chính thức đề xuất mở rộng sáng kiến xây dựng “bức tường chống UAV” dọc sườn phía Đông châu Âu, trong khuôn khổ kế hoạch phòng thủ mới của khối. Một số quốc gia Đông Âu như Ba Lan, Romania, Litva và Estonia bày tỏ sự ủng hộ, coi đây là bước đi thiết thực để bảo vệ an ninh biên giới và nâng cao năng lực phòng thủ tập thể. Tuy nhiên, các nước ở Nam Âu và Tây Âu lại cho rằng sáng kiến này chưa phản ánh toàn diện các mối đe dọa mà khu vực Địa Trung Hải đang đối mặt, như hoạt động buôn lậu, khủng bố hoặc xung đột ở Bắc Phi.
Hiện EC vẫn chưa đưa ra kế hoạch chi tiết về bức tường UAV, để ngỏ nhiều câu hỏi về chi phí và tính khả thi. Tờ Deutsche Welle nhận định, vấn đề tài chính đang là điểm nghẽn lớn bởi chi phí hiện thực hóa kế hoạch này ước tính có thể lên tới hàng chục tỷ EUR. Một số kịch bản đang được cân nhắc, từ việc sử dụng Quỹ Quốc phòng châu Âu đến cơ chế đóng góp của từng quốc gia. Nhưng với sự khác biệt về năng lực tài chính, việc đạt được đồng thuận về chia sẻ gánh nặng chi phí có thể sẽ kéo dài. Bên cạnh đó, EU cũng phải đối mặt với thách thức về phối hợp.
Theo trang Modern Diplomacy, việc EC liên tục thúc đẩy các sáng kiến quốc phòng chống UAV đã phản ánh sự thay đổi rõ rệt trong tư duy chiến lược của EU- từ mô hình phòng thủ thụ động sang chủ động đầu tư công nghệ cao nhằm ứng phó với chiến tranh hiện đại, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các nước thành viên.
